Voor het tentamen 'markt', samenvatting van toegepaste micro-economie. Is een uitgebreide samenvatting. Ook met foto's uit het boek van de tabellen. Als je hetzelfde tentamen hebt als ik, moet je nog hoofdstuk 11 van 'Societal Problems' leren. Deze heb ik niet samengevat. Ook de optional readings o...
1.6 Kapitalisme gedefinieerd: privébezit, markten en bedrijven
Terugkijkend op de gegevens in figuren 1.1a, 1.1b, 1.3, 1.4 en 1.6 zien we een opwaartse wending,
zoals de knik in onze hockeystick, herhaald voor:
• Bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking
• Productiviteit van arbeid (licht per uur werk)
• Connectiviteit van de verschillende delen van de wereld (de snelheid waarmee nieuws zich
verspreidt)
• Impact van de economie op het mondiale milieu (koolstofemissies en klimaatverandering)
Hoe kunnen we de verandering verklaren van een wereld waarin de levensomstandigheden weinig
veranderden tenzij er een epidemie of oorlog was, naar een wereld waarin elke generatie merkbaar
en voorspelbaar beter af is dan de vorige?
Een belangrijk deel van ons antwoord zal zijn wat we de kapitalistische revolutie noemen: de
opkomst in de achttiende eeuw en de uiteindelijke wereldwijde verspreiding van een manier om de
economie te organiseren die we nu kapitalisme noemen. Van de term ‘kapitalisme’ – die we
binnenkort zullen definiëren – werd amper een eeuw geleden gehoord, maar zoals je kunt zien in
figuur 1.7, is het gebruik ervan sindsdien explosief gestegen. De figuur toont de fractie van alle
artikelen in de New York Times (exclusief de sportsectie) waarin de term 'kapitalisme' voorkomt.
Kapitalisme is een economisch systeem waarin de belangrijkste vorm van economische organisatie
de onderneming is, waarin de particuliere eigenaren van kapitaalgoederen arbeidskrachten inhuren
om goederen en diensten te produceren voor verkoop op markten met de bedoeling winst te maken.
De belangrijkste economische instellingen in een kapitalistisch economisch systeem zijn dus privé-
eigendom, markten en bedrijven. Sluiten is een economisch systeem. Een manier om de economie
te organiseren die zich onderscheidt door zijn basisinstellingen. Economische systemen van vroeger
en nu omvatten: centrale economische planning (bijv. de Sovjet-Unie in de twintigste eeuw),
feodalisme (bijv. een groot deel van Europa in de vroege middeleeuwen), slaveneconomie (bijv. de
1
,Amerikaanse Zuid- en de Caribische plantage-economieën vóór de afschaffing van de slavernij in de
negentiende eeuw), en het kapitalisme (de meeste economieën van de wereld vandaag).
De regels van het spel. Een economisch systeem is een manier om de productie en distributie van
goederen en diensten in een hele economie te organiseren. En met instellingen bedoelen we de
verschillende wetten en sociale gebruiken die productie en distributie op verschillende manieren
reguleren in gezinnen, particuliere bedrijven en overheidsinstanties.
PRIVAAT TERREIN
Dit betekent dat u:
• geniet van uw bezittingen op een manier die u kiest
• sluit anderen uit van hun gebruik als je dat wilt
• weggooien door geschenk of verkoop aan iemand anders ...
• … wie wordt hun eigenaar
In sommige economieën in het verleden waren de belangrijkste economische instellingen privébezit
(mensen bezitten dingen), markten (waar goederen konden worden gekocht en verkocht) en
gezinnen. Goederen werden meestal geproduceerd door families die samenwerkten, in plaats van
door bedrijven met eigenaren en werknemers.
In andere samenlevingen is de overheid de instelling geweest die de productie controleert en beslist
hoe goederen moeten worden gedistribueerd en aan wie. Dit wordt een centraal gepland
economisch systeem genoemd. Het bestond bijvoorbeeld in de Sovjet-Unie, Oost-Duitsland en vele
andere Oost-Europese landen vóór het einde van de heerschappij van de Communistische Partij in
het begin van de jaren negentig.
Hoewel regeringen en gezinnen essentiële onderdelen zijn van de werking van elke economie, zijn de
meeste economieën tegenwoordig kapitalistisch. Aangezien de meesten van ons in kapitalistische
economieën leven, is het gemakkelijk om het belang over het hoofd te zien van instellingen die van
fundamenteel belang zijn voor het goed functioneren van het kapitalisme. Ze zijn zo bekend dat we
ze bijna nooit opmerken. Voordat we zien hoe privébezit, markten en bedrijven samengaan in het
kapitalistische economische systeem, moeten we ze definiëren.
In de loop van de menselijke geschiedenis is de omvang van het privébezit gevarieerd. In sommige
samenlevingen, zoals de jagers en verzamelaars die onze verre voorouders zijn, was bijna niets
behalve persoonlijke sieraden en kleding eigendom van individuen. In andere waren gewassen en
dieren privébezit, maar land niet. Het recht om het land te gebruiken werd aan families verleend bij
consensus onder leden van een groep, of door een chef, zonder dat de familie het perceel mocht
verkopen.
In andere economische systemen waren sommige mensen - slaven - privébezit.
In een kapitalistische economie is een belangrijk type privébezit de uitrusting, gebouwen en andere
duurzame inputs die worden gebruikt bij de productie van goederen en diensten. Dit worden
kapitaalgoederen genoemd.
Kapitaalgoederen De duurzame en kostbare niet-arbeidsinputs die in de productie worden gebruikt
(machines, gebouwen), exclusief enkele essentiële inputs, b.v. lucht, water, kennis die worden
gebruikt in de productie zonder kosten voor de gebruiker.
2
,Privé-eigendom kan eigendom zijn van een persoon, een familie, een bedrijf of een andere entiteit
dan de overheid. Sommige dingen die we waarderen, zijn geen privé-eigendom: de lucht die we
inademen en de meeste kennis die we gebruiken, kan bijvoorbeeld niet worden eigendom of gekocht
en verkocht.
MARKTEN
Markten zijn:
• een manier om mensen met elkaar te verbinden die wederzijds voordeel kunnen hebben
• door goederen en diensten uit te wisselen
• door een proces van kopen en verkopen
Markten zijn een middel om goederen of diensten van de ene persoon naar de andere over te
dragen. Er zijn andere manieren, zoals door diefstal, een geschenk of een bevel van de overheid.
Markten verschillen hiervan in drie opzichten:
Ze zijn wederkerig: in tegenstelling tot geschenken en diefstal, wordt de overdracht van een goed of
dienst aan een ander rechtstreeks beantwoord door een overdracht in de andere richting (ofwel van
een ander goed of een andere dienst zoals in ruilhandel, of geld, of een belofte van een latere
overboeking wanneer men op krediet koopt).
Ze zijn vrijwillig: beide overdrachten - door de koper en de verkoper - zijn vrijwillig omdat de dingen
die worden uitgewisseld privébezit zijn.
De uitwisseling moet dus naar het oordeel van beide partijen voordelig zijn. Hierin verschillen
markten van diefstal, en ook van de overdracht van goederen en diensten in een centraal geleide
economie.
In de meeste markten is er concurrentie. Een verkoper die een hoge prijs rekent, zal bijvoorbeeld
merken dat kopers liever bij andere concurrerende verkopers kopen.
STEVIG
Een bedrijf is een manier om de productie te organiseren met de volgende kenmerken:
• Een of meer individuen bezitten een reeks kapitaalgoederen die bij de productie wordt
gebruikt.
• Ze betalen lonen en salarissen aan werknemers.
• Ze sturen de werknemers (via de managers die ze ook in dienst hebben) bij de productie van
goederen en diensten.
• De goederen en diensten zijn eigendom van de eigenaren.
De eigenaren verkopen de goederen en diensten op markten met de bedoeling winst te maken.
Maar privébezit en markten alleen definiëren het kapitalisme niet. Op veel plaatsen waren ze
belangrijke instellingen lang voor het kapitalisme. De meest recente van de drie componenten
waaruit de kapitalistische economie bestaat, is de onderneming.
De soorten bedrijven die deel uitmaken van een kapitalistische economie zijn onder meer
restaurants, banken, grote boerderijen die anderen betalen om daar te werken, industriële
vestigingen, supermarkten en internetserviceproviders. Andere productieve organisaties die geen
bedrijven zijn en die een minder grote rol spelen in een kapitalistische economie zijn onder meer
familiebedrijven, waarin de meeste of alle mensen die werken familieleden zijn, non-
profitorganisaties, coöperaties die eigendom zijn van werknemers en entiteiten die eigendom zijn
van de overheid (zoals spoorwegen en elektriciteits- of waterbedrijven). Dit zijn geen bedrijven, hetzij
omdat ze geen winst maken, hetzij omdat de eigenaren geen particulieren zijn die de activa van het
bedrijf bezitten en anderen in dienst hebben om daar te werken. Let op: een bedrijf betaalt lonen of
salarissen aan werknemers, maar als het onbetaalde stagiaires aanneemt, is het nog steeds een
bedrijf.
3
, In veel economieën bestonden bedrijven, die een ondergeschikte rol speelden, lang voordat ze de
belangrijkste organisaties werden voor de productie van goederen en diensten, zoals in een
kapitalistische economie. De grotere rol van bedrijven zorgde voor een hausse in een ander soort
markt die in eerdere economische systemen een beperkte rol had gespeeld: de
arbeidsmarktarbeidsmarkt. Op deze markt bieden werkgevers lonen aan individuen die ermee
instemmen om onder hun leiding te werken. Economen zeggen dat werkgevers zich aan de
vraagzijde van deze markt bevinden, terwijl werknemers aan de aanbodzijde. Bedrijfseigenaren (of
hun managers) bieden banen aan tegen lonen of salarissen die hoog genoeg zijn om mensen aan te
trekken die op zoek zijn naar werk.
In economische taal zijn de werkgevers de vraagzijde.
De kant van een markt waar de deelnemers geld aanbieden in ruil voor een ander goed of andere
dienst (bijvoorbeeld degenen die brood kopen) van de arbeidsmarkt (zij 'vragen' werknemers),
terwijl de arbeiders de aanbodzijde zijn. De kant van een markt waar de deelnemers iets in ruil voor
geld aanbieden (bijvoorbeeld de broodverkopers) om te werken onder leiding van de eigenaren en
managers die hen inhuren.
Een opvallend kenmerk van bedrijven, dat ze onderscheidt van families en overheden, is hoe snel ze
kunnen ontstaan, uitbreiden, inkrimpen en sterven. Een succesvol bedrijf kan in een paar jaar
uitgroeien van slechts een paar werknemers tot een wereldwijd bedrijf met honderdduizenden
klanten en duizenden mensen in dienst. Bedrijven kunnen dit doen omdat ze extra werknemers op
de arbeidsmarkt kunnen aannemen en fondsen kunnen aantrekken om de aankoop te financieren
van de kapitaalgoederen die ze nodig hebben om de productie uit te breiden.
Ook bedrijven kunnen binnen een paar jaar doodgaan. Dit komt omdat een bedrijf dat geen winst
maakt, niet genoeg geld zal hebben (en geen geld kan lenen) om te blijven werken en produceren.
Het bedrijf krimpt en een deel van de mensen die er werken, verliezen hun baan. Vergelijk dit met
een succesvolle familieboerderij. Het gezin zal het beter hebben dan zijn buren; maar tenzij het de
familieboerderij in een bedrijf verandert en andere mensen in dienst neemt, zal de uitbreiding
beperkt zijn. Als het gezin daarentegen niet zo goed kan oogsten, dan zal het minder goed af zijn dan
zijn buren. Het gezinshoofd kan de kinderen niet ontslaan als bedrijf zou kunnen ontdoen van
onproductieve werknemers. Zolang de familie zichzelf kan voeden, is er geen gelijkwaardig
mechanisme voor het falen van een bedrijf waardoor het automatisch failliet gaat.
Overheidsinstanties zijn ook doorgaans beperkter in hun vermogen om uit te breiden als ze succesvol
zijn, en worden meestal beschermd tegen mislukking als ze slecht presteren.
Kapitalisme precies definiëren
In de alledaagse taal wordt het woord ‘kapitalisme’ op verschillende manieren gebruikt, deels omdat
mensen er sterke gevoelens bij hebben. In de taal van de economie gebruiken we de term op een
precieze manier omdat dat ons helpt om te communiceren: we definiëren kapitalisme als een
economisch systeem dat drie instellingen combineert, die we elk op hun beurt moeten definiëren.
'Kapitalisme' verwijst niet naar een specifiek economisch systeem, maar naar een klasse van
systemen die deze kenmerken delen. Hoe de instellingen van het kapitalisme - privébezit, markten
en bedrijven - met elkaar en met families, regeringen en andere instellingen combineren, verschilt
sterk van land tot land. Net zoals ijs en stoom beide 'water' zijn (chemisch gedefinieerd als een
verbinding van twee waterstofatomen gebonden aan één zuurstofatoom), zijn China en de VS beide
kapitalistische economieën. Maar ze verschillen in de mate waarin de overheid invloed heeft op
economische zaken, en op vele andere manieren. Zoals dit aantoont, kunnen definities in de sociale
wetenschappen vaak niet zo nauwkeurig zijn als in de natuurwetenschappen.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller menkekuiper. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.97. You're not tied to anything after your purchase.
