- Wat zijn opsporingsambtenaren?
- Wat is opsporing?
- Wanneer mag je aanhouden?
- Wat is inbeslagneming?
- Wanneer mag een auto doorzocht worden?
Wat zijn opsporingsambtenaren?
Veel opsporingsbevoegdheden mogen uitsluitend worden uitgeoefend door
opsporingsambtenaren die door de wet belast worden met de taak strafbare feiten op te
sporen. De wet geeft precies aan wie als opsporingsambtenaar aangemerkt kunnen worden.
Twee categorieën opsporingsambtenaren:
- Algemene opsporingsambtenaren: de algemene opsporingsambtenaren worden
limitatief opgesomd in art. 141 Sv. Het gaat om de officieren van justitie, bepaalde
politieambtenaren, bepaalde leden van de koninklijke marechaussee en
opsporingsambtenaren van bijzondere opsporingsdiensten. Deze personen hebben
tot taak de opsporing van alle strafbare feiten.
- Buitengewone opsporingsambtenaren (BOA’s): de buitengewone
opsporingsambtenaren worden opgesomd in art. 142 Sv en zijn beperkt tot het
opsporen van bepaalde strafbare feiten. Welke strafbare feiten dat precies zijn, wordt
vastgesteld door de autoriteit die de opsporingstaak toebedeelt. De
opsporingsbevoegdheid is meestal beperkt tot opsporing van strafbare feiten uit een
of enkele wetten. Voorbeeld: hoofdconducteurs van de NS.
OM
De officier van justitie is verantwoordelijk voor alle opsporingsactiviteiten, ongeacht door welk
type opsporingsambtenaar deze ondernomen worden (art. 148 lid 2 Sv). Het OM heeft het
gezag over het opsporingsonderzoek. Het opsporen van strafbare feiten gebeurt echter
nauwelijks door het OM zelf. De politie houdt zich onder verantwoordelijkheid van het OM
bezig met het opsporen van strafbare feiten. Het opsporen van strafbare feiten door de
politie kan op veel verschillende manieren plaatsvinden, maar praktisch gezien is de
sturende hand van het OM weg bij lichte vergrijpen. De invloed van het OM blijft beperkt tot
het vooraf bepalen van beleid, behalve bij ernstigere strafbare feiten.
Rechter-commissaris
De rechter-commissaris speelt ook een belangrijke rol bij het opsporingsonderzoek. Hij
dient namelijk als een rechter die tijdens het onderzoek beslissingen neemt over zaken
waarover de officier van justitie geen bevoegdheden heeft. De officier van justitie is namelijk
ook een partij bij het onderzoek ter terechtzitting. De rechter-commissaris is geen partij in het
onderzoek ter terechtzitting, waardoor hij een onafhankelijke instantie is. Hij moet
toestemming verlenen aan de opsporingsambtenaren en het OM over het inzetten van
bepaalde opsporingsmethoden, zoals het aftappen van telefoonlijnen of het doorzoeken van
, een woning. De rechter-commissaris mag niet deelnemen aan het onderzoek ter
terechtzitting (art. 268 lid 2 Sv).
Wat is opsporing?
Het voorbereidend onderzoek is het onderzoek dat voorafgaat aan de behandeling ter
terechtzitting (art. 132 Sv). In het voorbereidende onderzoek zal worden onderzocht of er
een strafbaar feit is gepleegd en of een verdachte kan worden gevonden. Op basis van het
voorbereidende onderzoek zal de officier van justitie beoordelen of de verdachte gedagvaard
zal worden of dat de zaak geseponeerd (afzien van vervolging) zal worden. Ook wordt
tijdens het voorbereidend onderzoek bewijsmateriaal verzameld aan de hand waarvan de
rechter de vragen van art. 350 Sv zal kunnen beantwoorden.
Het Wetboek van Strafvordering noemt de twee onderzoeksfases afzonderlijk die tezamen
het voorbereidend onderzoek vormen apart:
- Het opsporingsonderzoek: onder verantwoordelijkheid van een officier van justitie
wordt er onderzoek gedaan naar aanleiding van een redelijk vermoeden dat er een
strafbaar feit is begaan
- Het verkennend onderzoek: om een beeld te krijgen van een bepaalde sector waar
vermoed wordt dat er georganiseerde criminaliteit plaatsvindt. In de meeste zaken
speelt het verkennend onderzoek geen rol. Ook zijn nauwelijks bevoegdheden
toegekend hiervoor (art. 126gg-126ii Sv)
Opsporingsonderzoek
Wanneer op grond van feiten en omstandigheden een redelijk vermoeden is gerezen dat een
strafbaar feit heeft plaatsgevonden, spreken we van verdenking (art. 27 Sv). Wordt naar
aanleiding van een verdenking een strafrechtelijk onderzoek gestart, dan is dat een
opsporingsonderzoek. Dit onderzoek is erop gericht strafbare feiten aan het licht te
brengen. Tijdens het opsporingsonderzoek worden opsporingsbevoegdheden toegepast,
hiervoor moet in bijna alle gevallen sprake zijn van een verdenking. Toch is het wenselijk dat
een opsporingsonderzoek plaats kan vinden op het moment dat er nog geen verdenking is.
Dit is proactief onderzoek. Dit kan handig zijn bij georganiseerde criminaliteit, hiervoor zijn
bijzondere opsporingsbevoegdheden in het leven geroepen (art. 126o-126z Sv).
Controle en opsporing
Bij controle is er nog geen sprake van een concrete verdenking van een strafbaar feit.
Controle is een preventief handhavingsmiddel voor de overheid om te kijken of de wet wordt
nageleefd. De controle is dus geen gericht onderzoek naar een bepaald persoon en het
gecontroleerde persoon is geen verdachte in de zin van art. 27 Sv. Bij opsporing is
daarentegen wel sprake van een verdenking en een redelijk vermoeden van het plegen van
een strafbaar feit.
Controle en opsporing gaan vaak hand in hand. Er zijn twee situaties:
1. Er is een strafbaar feit geconstateerd dat strafbaar is gesteld in de wet op grond
waarvan werd gecontroleerd. Voorbeeld: een politieagent vraagt of een persoon een
blaastest wil doen en hieruit blijkt dat te veel alcohol is gedronken en dus is gereden
onder invloed op grond van de Wegenverkeerswet.
2. Er is een strafbaar feit geconstateerd dat strafbaar is gesteld in een andere wet.
Voorbeeld: er wordt een vuurwapen aangetroffen op controle van de
Wegenverkeerswet.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tessathuis. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.