In het dagelijkse leven gebruiken we het begrip tijd in tal van verschillende betekenissen, afhankelijk
van de context.
Tijd is ...
- De voorgang en opvolging van de gebeurtenissen & verschijnselen als een zelfstandige en
ononderbroken eenheid beschouwd (de tand des tijds, de tijd vliegt, in de loop der tijd)
- Een schema van verdeling en benoeming van de voorgang van regelmatig terugkerende
astronomische verschijnselen als maatstaf voor alle andere (de tijd van Greenwich, West-
Europese tijd)
- Een punt of plaats, niet als duur beschouwd, in de opvolging van verschijnselen (tijdstip,
moment, op sommige tijdens zoek ik de eenzaamheid)
- Een deel van de algemene opvolging van gebeurtenissen en verschijnselen waarover een
werking of een toestand zich uitstrekt (tijdsduur, tijdsverloop, het zal mijn tijd wel duren)
- Het opgenomen tijdsverloop waarin een afstand is afgelegd, bv in een sport (een goede tijd
maken, de tijd van 52,6 op de 100m vrije slag was teleurstellend)
- Het geheel van voorbijgaande, het leven beheersende omstandigheden of toestanden (toen
was het een tijd!, de tijden zijn veranderd)
- Een geregeld terugkerende tijdruimte of geregeld terugkerend tijdstip waarin bepaalde
natuurverschijnselen optreden of zekere werkzaamheden verricht worden (seizoenen,
oogsttijd, biologische klok, dagindeling, het is nu de tijd om te kaarten)
- Een deel van de algemene voortgang en opvolging van gebeurtenissen en verschijnselen
waarover iemand de beschikking heeft of dat voor een verrichting of ontwikkeling gebruikt
wordt of verreisd is (hoeveel tijd heb je daarvoor nodig? Hij heeft er tijd en geld voor over, hij
heeft de tijd aan zichzelf)
- ...
à lln moeten de verschillende aspecten van tijd leren kennen
21-22 de wereld waarnemen 1
,1.2 RITME EN TIJD
De ervaring van opeenvolging hangt nauw samen met ritme en tempo.
Gebeurtenissen gebeuren vaak regelmatig / volgens een vast patroon.
- Geboorte, groei, ouder worden, sterven.
- Dag en nacht
- Waken en slapen
- Eten en drinken
Wanneer dit vast patroon verstoord wordt, kan dit voor problemen zorgen (andere tijdzone, feesten..)
Ons ritme verschilt met mensen met andere culturen, dieren en planten.
Inzicht hebben in tijd = bewust zijn van tijdsduur, van de duur van gebeurtenissen.
à onderscheid kunnen maken tussen de objectieve tijdsduur en de subjectieve tijdsbeleving
1.3 OBJECTIEVE EN SUBJECTIEVE TIJD
- Subjectieve tijd = de manier hoe je tijd ervaart (tijdsbeleving)
o vb. Dingen die zinvol zijn lijken super snel te gaan & “saaie” dingen lijken eeuwen te
duren.
- Objectieve tijd = de tijd die cultureel bepaald is
o Afspraken, sportlessen, school ...
Elk individu heeft een tijdsgevoel
- Tijd duurt lang: wachten
- Tijd gaat snel: leuke activiteiten
à afhankelijk van de leeftijd; hoe ouder, hoe sneller
Hoe we met tijd omgaan is cultureel bepaald. Bij ons: “de tijd bepaalt ons leven”
Onderscheid tussen 3 tijden:
- Verleden à werkelijkheid van het geheugen
- Heden à werkelijkheid van de aanschouwing
- Toekomst à werkelijkheid van het vooruitdenken
Het is belangrijk dat je zo wel objectieve als subjectieve tijd aanleert. De leerlingen moeten beide
kunnen ervaren.
21-22 de wereld waarnemen 2
,1.4 TIJD DOORHEEN DE GESCHIEDENIS
Tijd werd vroeger alleen als cyclisch proces gezien (dagen, maanden, seizoenen).
Egyptenaren:
Verdeelden een jaar in 12 maanden van elk 30 dagen en op het einde nog 5= Juliaanse kalender
à Gecorrigeerd door paus Gregorius XIII: schrikkeljaren = Gregoriaanse kalender
Grieken:
Jaren benoemen en de dagen van de week
Heidenen:
Christelijke feesten waren verbonden met heidense gebruiken: zonnewende; terugkeer van de lente
Lineaire opvatting van de tijd à Christenen
leven en dood van Jezus is een unieke gebeurtenis
ER IS GEEN JAAR 0!!
1.5 CONCLUSIE
Tijd is in essentie de duur van de gebeurtenissen. Het is belangrijk om het tijdsbesef bij lln te
stimuleren tot werkelijkheid (objectieve tijd)
1.6 DE EINDTERMEN TIJD
Cursus 96-97
De belangrijkste van de eindtermen is het ontwikkelen van dagelijks en historisch tijdsbesef.
à dagelijkse tijd: grip krijgen op eigen tijd, gebeurtenissen kunnen situeren en plannen
Rubrieken
- Dagelijkse tijd
- Historische tijd
- Algemene vaardigheden tijd
Historische tijd: het leven van mensen is beïnvloed door de tijd waarin men leeft
21-22 de wereld waarnemen 3
,2 DE ONTWIKKELINGSLIJN VAN HET TIJDSBESEF EN HET HISTROSISCH
BEWUSTZIJN
2.1 INLEIDING
Kinderen leren geleidelijk aan. De baby heeft geen tijdsbesef, dat komt pas vanaf 5 jaar
(taalontwikkeling).
- biologisch tijdsbesef: cyclisch terugkerend
karakter, maar vrij vaag
(eerst, even wachten, toen, nu)
- Dagelijkse tijdsbesef: cyclisch, maar met
begrippen
(dag, week, klok, maand, jaren, seizoen)
Historisch tijdsbesef: lineaire tijd, niet herhalend
- Ontwikkeling, veranderingen, processen... à heden, verleden en toekomst (abstract en wordt
aan gewerkt vanaf het 3e leerjaar)
o Historiciteit: eigen plaats in de tijd
o Historisch besef: is het vermogen om verleden, heden en toekomst te onderscheiden
en om de eigenheid van een historische periode te herkennen
o Historisch bewustzijn = het besef dat er een verleden is (met een correct beeld van
hoe dit verleden er uitzag) en hoe het menselijk handelen uit het verleden het heden
en de toeomst beïnvloedt.
2.2 HET BIOLOGISCH TIJDSBESEF (2 E -3 E KLAUTERKLAS)
- 2e & 3e kleuterklas.
- Dit is een cyclische, steeds terugkerende ervaring. Het start vanuit eigen ervaringen
- Dit gebeurt zowel spontaan als in navolging van, maar wel pas als er taal gebruikt wordt
ontwikkeld er tijdsbesef
- Begrippen die gebruikt worden: eerste, even wachten, straks ... Deze begrippen zijn altijd en
onmiddellijk gekoppeld aan concrete activiteiten en ervaringen.
- Ze zien geen onderscheid in tijd en ruimte
o Het hier en nu is belangrijk
- Dit wordt vaak uitgelegd in de vorm van een dagritmekaart.
21-22 de wereld waarnemen 4
,2.3 HET DAGELIJKSE TIJDSBESEF (1 S T E – 3 E LEERJAAR)
- Cyclisch karakter met inzichten op het dagelijks tijdgebruik & -verloop
- De dagindeling is een voorbeeld van dagelijkse tijd. Hierdoor leren kinderen hoe ze moeten
plannen
- Begrippen bij dagelijkse tijd
o Deze begrippen zijn i.v.m. de dagindeling (ochtend, voormiddag ...), de klok, de
namen van de dagen, maanden, jaren, seizoen & kwartalen.
- Het is belangrijk om te blijven werken aan dagelijkse tijd zodat de leerlingen de termen juist
kunnen gebruiken.
o Verhalen en versjes kunnen hier enorm bij helpen om dit te leren. - Het is een proces
dat je als doende leert. (Dis is ook bij biologische tijd)
2.4 HET HISTORISCH TIJDSBESEF (3 E LEERJAAR - ...)
- Lineair, niet terugkerend, activiteiten zijn steeds anders
o Wat gebeurt in het verleden komt niet meer terug.
- Kinderen ontdekken door deze tijd hun eigen historiciteit.
o Ze nemen zelf een eigen plaats in in het verleden – toekomst -heden
- Tijd wordt gebruikt om ontwikkeling, processen te ordenen en inzichtelijk te maken.
- Begrippen dat we gebruiken zijn jaartallen, tijdslijnen, eeuw ...)
- Belangrijk hier is dat verleden ≠ geschiedenis.
- Het verleden = wat er gebeurt is en de overblijfselen daarvan
- Geschiedenis = de reconstructies die gemaakt worden in het verleden
21-22 de wereld waarnemen 5
, 2.5 VAN CYCLISCH NAAR HISTORISCH TIJDSBESEF
Tijdsbesef is bij iedereen aanwezig, maar moet wel worden
ontwikkeld door het leren hanteren van tijdmaten en tijdsbegrippen.
Vanaf de kleuterklas tonen lln belang voor het verleden
(socialisatieproces). Zij leren al vroeg de begrippen: toen, lang
geleden, toen oma nog klein was, vorige week, oud, ouder dan...
Besef zal groeien dat alles een verleden heeft à veel foto’s gebruiken
en dingen om het kind geen
Vanaf 9 jaar zal de ordening van de tijd exacter ingevuld kunnen
worden door jaartallen.
Ondertussen heeft men het strenge onderscheid tussen dagelijkse en historische tijd los gelaten. Ook
na het 9e levensjaar kan/moet er nog gewerkt worden aan de dagelijkse tijd, terwijl de historische tijd
al vroeger aan bod zal komen. Voor de tijdsordening met de jaartelling en het eeuw- en
eeuwenverband moeten de kinderen voldoende wiskundige comptetenties hebben ontwikkeld.
2.6 DE ONTWIKKELING VAN EEN HISTORISCH BEWUSTZIJN
Het historisch tijdsbesef vormt een basis voor het historisch bewustzijn. De essentie hiervan is het
inzicht hebben in de samenhang van het verleden, het heden en de toekomst.
à het is belangrijk om aan te duiden dat het heden altijd verplaatst. Er is een tijd die ooit heden is
geweest, maar deze is nu verleden. Je hebt ook een heden dat nog zal komen en dus de toekomst
is.
Ieder (nieuw) heden draagt sporen of overblijfselen van het verleden in zich.
Continuïteit = elementen die over de tijd nog niets veranderd zijn.
Veranderingen = elementen die (veel) veranderen over de tijd
à je moet ervoor zorgen dat je niet alleen kijkt naar de dingen die veranderen doorheen de tijd. Je
moet ook de ingen aanleren die hetzelfde zijn gebleven.
Dit kan je aanleren door foto’s te gebruiken (best geen foto’s in zwartwit om elementen uit deze tijd te
duiden) of door te linken aan grootouders, verhalen van hun ouders...
21-22 de wereld waarnemen 6
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller benblog. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.64. You're not tied to anything after your purchase.