Dit document is een volledige samenvatting van het vak Sociale en Politieke leerstelsels gedoceerd door Professor Sami Zemni. De samenvatting bevat het lesnotities, de PowerPoints en het boek. De samenvatting zelf is ongeveer 95 pagina's. Achteraan staat er dan nog een namenlijst van 30 pagina's, w...
Hoofdstuk 1: De ontrafeling van de middeleeuwse orde (1450-1650)
- Grotendeels periode van renaissance
o Renaissance verschillende veranderingen in politiek, economie, plaats van
christendom en denken over mens en maatschappij
o Fase van wedergeboorte (na donkere middeleeuwen)
- Periode is verdeeld in 4 grote delen (zie tussentitels)
Ontstaan kapitalisme
o Produceren voor winst te maken en verhandelen (niet voor levensonderhoud)
o Onderscheid: arbeider (verricht arbeid) en eigenaar productiemiddelen
o Arbeider is dus niet de eigenaar van het product dat hij maakt
o Dit nieuw idee heeft lange weg afgelegd voor aanvaarding
Arbeid verkopen was een vorm van uitbuiting
1. WETENSCHAPPELIJKE VOORUITGANG EN DE GELEIDELIJKE
EMANCIPATIE VAN DE POLITIEK
Leonardo Da Vinci (1452-1519)
- Het logische en experimentele doet intrede (empirische houding)
- Aandacht voor details in studie van natuur
- Veranderende economische verhoudingen in een verdeeld Italië
o Italië verdeeld in kleine deeltjes
o Noodzaak aan eengemaakte, sterke staat
o Mercantilisme idee dat lokale koning of leider zich moet inzetten om handel te
drijven en dat ook moet promoten om zo die inkomens van het land te vergroten
Manier om te tonen hoe sterk deze kleine stadstaatjes waren tegenover
elkaar
- Ontvoogding en secularisering
o Economie proces van secularisering
o Politiek nieuwe ideëen (bgein politieke moderniteit)
o Stadstaten niet geleid door traditie, Kerk of geestelijken WEL door mannen
met visie en creativiteit
NICOLLO MACHIAVELLI (1469-1527)
- Humanist en latinist
- Interesse in hoe de maatschappij concreet geregeerd werd en hoe mensen zich
gedroegen
- Verwerpen moraal als basis van reflectie over politiek wetenschappelijke blik op
menselijk maatschappelijk gedrag
- Gebruik maken van empirisme (kennis uit ervaring)
- Uitgangspunt:
o Menselijke natuur is altijd en overal hetzelfde
o Tegelijkertijd goed én kwaad
- Zijn kritieken op de Kerk:
o Door slechte gedragingen is religieuze overtuiging ondermijnd
, o Ze houden de eenwording van Italië tegen
- Il Principe
o Politiek “handboek” analyse van de politiek
o Voor de eerste keer vertrok zo’n werk niet vanuit de koning (vorstenspiegels)
o Heerser valt samen met de staat
Staat moet gelegitimeerd worden o.b.v. resultaten (NIET religie, traditie
…)
o Niet idealen beschrijven, maar wel concrete werkelijkheid van wat de koning
moet doen beschrijven
- Secularisering van de politiek
o Religie wordt ondergeschikt gemaakt aan de politiek
o Religie moet de mensen bijeenhouden in de maatschappij
o Het moet niet verdwijnen, maar wel het bindmiddel worden tussen mensen
Geen drijvende spirituele kracht meer
Religie als sociaal cement
o Secularisering door politiek en moraal van elkaar te scheiden
o Dit maakte het moeilijker voor de Kerk om haar macht te legitimeren
- Secularisering ≠ antireligieus
o Antiklerikale houding, maar toch religieuze houding
- La raison d’Etat
o = staatsrede
De Staat staat boven religie
De koning zou zelf zijn macht mogen misbruiken om de raison d’etat in
staat te houden. (= het doel heiligt de middelen)
Hijzelf was hier iets gematigder in, desondanks werd dit idee wel
door anderen aan hem toegeschreven
o Staat is belangrijkste (niet meer de kerk)
o Moraal helemaal opzij geschoven = basis van ‘populair machiavellisme’
- Privaat bezit
o Vrijheid = zekerheid
Zekerheid dat staat zich niet te veel gaat bemoeien met de mens
o Privaat bezit is heilig en onschendbaar DAT is vrijheid
Bv. huis, materialen, ook vrouw en kinderen
o Zolang ze deze zekerheid hebben zouden mensen zelfs in een dictatuur leven
THOMAS MORE (1478-1535)
- Diepchristelijk
- Idee: staat moet er zijn voor haar leden
- Utopia
o Deel 1 (negatief spiegelbeeld van Engeland)
Beschrijving van de sociale en economische veranderingen in Engeland
(°kapitalisme)
Heel slecht armoede ontstaat in kapitalistische maatschappij
Enclosure beweging
= omheining van gronden
Landbouw was vrij, niemand was eigenaar van grote delen van VK
Verandering: intrede privaat bezit
, Afbakenen landen en grenzen afbakenen mensen konden niet
meer op landen om ze te bewerken armoede
Systeem van gemeenschappelijk beheer van hrond veranderde in
systeem van particulier grondbezit of privébezit
Ontstaan kapitalisme Ontstaan moderne armoede
o Deel 2 (Positief spiegelbeeld van Engeland)
Beschrijving van de ideale maatschappij.
Utopie iets dat niet bestaat
Gemeenschappelijk bezit van productiemiddelen
Geen geld uitwisseling producten
In harmonie met natuur en Gods wil leven
Terugkeer naar Ideale, Christelijke, Middeleeuwse ordening
o Hij begreep de economische veranderingen en nieuwe wetten nog niet
Idee van prijs laten afhangen van vraag en aanbod leek hem
weerzinwekkend
Besefte wel dat het het gevolg was van maatschappelijke processen en
niet Gods wil.
Hij werd gedreven door gevoelens van rechtsvaardigheid
Daarmee projecteerde hij ZIJN ideaal in een andere, denkbeeldige wereld
- Humanist: aandacht voor onaanvaardbare, groeiende ongelijkheid samen met ontstaan
nieuwe, vroegkapitalistische, economische ordening
- Utopisme:
o Afwijzen van de bestaande, onrechtvaardige orde op basis van religieuze en/of
morele gronden, projectie van een ideaal in een andere, denkbeeldige wereld.
2. HET EINDE VAN DE KATHOLIEKE HEGEMONIE:
REFORMATIE EN CONTRAREFORMATIE
Humanisten Scholastici
- LUTHER (1483-1546)
o Humanisme = (intellectuele) stroming die uitdrukking gaf aan een nieuw
zelfbewustzijn van de menselijke geest waarin liefde voor mens en natuur
centraal staat
o Reis naar Rome (1510)
Hij zag een schoonheid die tegenstrijdig was met de decadentie van de
bischoppen en het vaticaan.
Hij kwam in opstand tegen de kerk en haar macht
Opstand was vooral ingegeven door commercialisering van de aflaten
= kwijtschelding door God van zonden (opbiechten bij pastoor, zo
kon je zonden afkopen) Echte business
Menselijke inkeer is het belangrijkste. God vergeeft en NIET de kerk
Nadruk op bekering en persoonlijke vroomheid
o 1517: Stellingen van de toegeeflijkheid.
In opstand tegen de decadentie van de kerk en aflaten
o Religieuze bevrijding van de mens
Band tussen gelovige en God (zonder tussenkomst van kerk)
Richte zelf een Lutherse kerk op
,
Zeer radicaal idee
Mensen gingen zich ook meer zelf als centraal punt bekijken
Mens moet zich wel onderwerpen aan zeer sterk autoritair gezag
o Religieuze bevrijding is niet gelijk aan autoritaire bevrijding
o Kritiek: religieuze bevrijding kan toch enkel als je als mens
je ook politiek bevrijdt (resulteerde in opstanden tegen
Luther)
o Veroordeelde Munzer en Copernicus
Munzer Zie hieronder
Copernicus Dwaas die astrologie op zijn kop
wilde zetten
o Thomas Munzer
Geïnspireerd door leer van Luther
Theoloog en humanist
Opstand tegen hebzucht van edelen
Toch keer Luther zich tegen deze opstand en bestempelde het als ketterij
Ongelijke standen waren nodig in een maatschappij volgens hem
Innerlijke vrijheid van geloof kon alleen vrij worden beleefd als de
politieke macht blindelings werd gehoorzaamd
CALVIJN (1509-1564)
- Verwierp katholieke leer
o Leider van de protestantse hervorming
Ze moesten wel zijn ordannanties aanvaarden (inwoners van Genève)
Als ze deze niet aanvaarden moesten ze de stad verlaten of werden ze
geëxecuteerd of gevangengenomen
- Zijn dogma: mens is een hulpeloos wezen in het licht van Gods almacht
- Menselijke voorbestemming Genève (handelsstad)
o Financiële belangrijke handelsstad (niet agrarisch) context heel verschillend
ideëen verschillend
- Idee: Elke mens heeft een voorbestemd lot (God heeft voor geboorte beslist of je in de
hemel of hel terecht komt)
o Leidt niet echt tot actief leven (staat al vast) Geen ticket voor hemel
bemachtigen Katholieken
o = conservatief idee
- De kwestie van winst
o Genève is winststad
Is dat wel goed?
o Winst leidde tot rijkdom
Die rijkdom is er niet voor pracht en praal (geen 35 huizen, maar 1)
Geld gebruiken voor een maatschappelijk doel
Ook geld gebruiken als kapitaal (herinvesteren)
- Verwierp net zoals Luther de nieuwe wetenschappelijke inzichten
- PARADOX: Zijn dictatoriale theocratisch regime dat geen afwijking of tegenspraak
tolereerde was de voedingsbodem voor individuele vrijheid en politiek individualisme
o Middeleeuwse hiëerarchische orde maakte plaats voor verplichting aan de wet
- Maatschappelijke ongelijkheid maar gelijkheid voor de wet
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annadebruyn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.
