42
Hoofdstuk 13
Vooroordelen: oorzaken en oplossingen
MINOR TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE • SOCIALE PSYCHOLOGIE • NICK LIGTELIJN
,PAGE 03 SOCIALE PSYCHOLOGIE
HOOFDSTUK 1
INLEIDING TOT DE SOCIALE PSYCHOLOGIE
1.1 Wat is sociale psychologie?
We beschouwen psychologie als de wetenschap van het gedrag en de psychische
processen van het individu. Sociale psychologie is de wetenschap die bestudeert hoe
de gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen worden beïnvloed door de
echte of denkbeeldige aanwezigheid van anderen: ouders, vrienden, werkgevers,
leraren en vreemden (in feite de gehele sociale situatie). De kern van de sociale
psychologie is het fenomeen sociale invloed: het effect dat de woorden, daden of
alleen al de aanwezigheid van andere mensen hebben op onze gedachten, gevoelens,
attitudes of gedrag. Onze gedachten, gevoelens en gedragingen worden zowel
beïnvloed door onze directe omgeving als door de aanwezigheid van anderen, zelfs
van onbekenden.
Sociale psychologen willen weten welke verklaringen er zijn voor bepaalde
gedragingen. Hiervoor is een serie wetenschappelijke methoden ontworpen waarmee
we onze aannames, vermoedens en ideeën over menselijk sociaal gedrag empirisch
en systematisch kunnen testen. De empirische methode is een op waarneming en/of
onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van hypothesen. Het uitvoeren van
sociaalpsychologische experimenten is moeilijk, omdat er altijd sprake is van
complexe situaties. Daarom stellen sociaal psychologen eerst een hypothese op: een
als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling. Na het
opstellen van de hypothese ontwerpt de sociaal psycholoog een experiment dat
gedetailleerd genoeg is om de situatie op te roepen die tot de ene of de andere
uitkomst zullen leiden.
Een taak van de sociaal psycholoog is onder meer dat hij onderzoekt wat de
specifieke eigenschappen zijn van de omstandigheden waaronder het een of het
ander het waarschijnlijkst is. De sociale psychologie onderscheidt zich vooral doordat
ze zich niet zozeer bezighoudt met sociale situaties in een objectieve betekenis, maar
doordat ze zich in eerste instantie richt op de manier waarop mensen beïnvloed
worden door hun interpretatie, of construct, van hun sociale omgeving. Een construct
is dus de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en
interpreteren. Dit is belangrijk om te begrijpen om zo in te zien hoe de wereld om
iemand heen een persoon beïnvloed. Sociale psychologen hechten dus veel waarde
aan de manier waarop mensen de sociale wereld interpreteren. Een groot deel van
het sociaalpsychologisch onderzoek richt zich op determinanten van gedachten,
gevoelens en gedragingen van mensen. Determinanten zijn bepaalde factoren in een
ontwikkeling of toestand.
De meesten van ons gaan ervan uit dat het uitblijven van een reactie wordt
veroorzaakt door een negatieve persoonlijkheidspsychologen of karaktertrek van de
betrokkenen. Als persoonlijkheidspsychologen proberen sociaal gedrag te verklaren,
concentreren ze zich over het algemeen op individuele verschillen: in die aspecten
van de persoonlijkheid van de betrokkenen die ervoor zorgen dat ze anders zijn dan
anderen.
, PAGE 04 SOCIALE PSYCHOLOGIE
Er bestaan verschillende analyseniveaus. Zo kennen we groepen of sociale systemen.
Een groot verschil tussen sociologie en sociale psychologie is dat sociologie zich niet
concentreert op de psychologie van het individu, maar naar de samenleving als
geheel kijkt. Voor sociaal psychologen is het analyse niveau het individu in de context
van een sociale situatie. Het verschil tussen de sociale psychologie en andere sociale
wetenschappen wat betreft het niveau van analyse, weerspiegelt een ander
onderscheid tussen de disciplines: de vraag wat ze proberen te verklaren. Het doel
van sociale psychologie is het identificeren en de universele eigenschappen van de
menselijke natuur die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed,
onafhankelijk van sociale klasse of cultuur.
1.2 De macht van de situatie
Het feit dat veel mensen zelden rekening houden met de situatie is van grote invloed
op de manier waarop mensen met elkaar omgaan en of ze sympathie hebben en
verdraagzaamheid kunnen hebben voor een ander. We hebben allemaal de neiging
om het gedrag van mensen te verklaren in termen van hun persoonlijkheid. Deze
neiging wordt de fundamentele attributiefout genoemd: de neiging om ons eigen en
andermans gedrag volledig toe te schrijven aan persoonlijkheidstrekken en het effect
van de sociale invloed en de acute situatie te onderschatten.
Als we gedrag op deze attributieve (het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of
aan andermans gedrag en het daarmee voorzien van verklaringen) manier in termen
van persoonlijkheid verklaren, kan ons dat een onterecht gevoel van veiligheid geven.
Als we de macht van de situatie niet volledig doorgronden, hebben we bovendien de
neiging om het probleem te vereenvoudigen en dat beperkt onze kenbus over de
oorzaken van een groot aantal menselijke gedragingen. Hierdoor kunnen er foute
veronderstellingen gemaakt worden. Uiteraard bestaan er verschillen in
persoonlijkheid die vaak van groot belang zijn, maar ode sociale situatie en de
omgeving kunnen zo invloedrijk zijn dat ze op bijna iedereen een groot effect kunnen
hebben. En dat is het domein van de sociale psychologie.
1.3 De macht van sociale interpretatie
Wanneer gedrag wordt gevolgd door een beloning is de kans groot dat we daarmee
doorgaan; wanneer gedrag wordt gevolgd door straf, is de kans groot dat het gedrag
afneemt en uiteindelijk eindigt. Dit is behaviorisme: een stroming in de psychologie
die de stelling verdedigt dat men, om menselijk gedrag te kunnen begrijpen, slechts
hoeft te kijken naar de bekrachtigende eigenschappen van de omgeving.
Behaviorisme verklaren veel bepaald gedrag, maar omdat vroegere behavioristen
geen rekening wilde houden met cognitie (denken en voelen), vergaten ze het belang
van de manier waarop mensen hun omgeving interpreteren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nickligtelijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.50. You're not tied to anything after your purchase.