Les 1: De polis en de megapolis: organisatie van een samenleving door architectuur;
Griekse Oudheid
Samenvatting van het college:
Wanneer we over de Klassieke Oudheid spreken denken we aan Griekenland en Rome, aan klassieke
zuilenordes en aan tempels.
Rome wordt vaak als een continuïteit van Griekenland beschouwd. In de achttiende eeuw werden de
Romeinse kunst en architectuur zelfs als een flauw afkooksel van de Griekse cultuur beschouwd. Zoals
in het college over Rome besproken wordt, zal dit in de achttiende eeuw leiden tot een heuse
controverse tussen bvb. Winckelmann (een prominent archeoloog) en Piranesi (architect en
archeoloog) waarbij de eerste het sublieme van de Griekse pure, zuivere kunst prijst en Piranesi een
pleidooi houdt voor het genie van de Romeinse ingenieurskunst.
Het is inderdaad in het spanningsveld tussen pure esthetiek en ingenieurskunst dat de Griekse en de
Romeinse architectuur bestudeerd dient.
Er is sprake van een zeker continuïteit
- in het gebruik van de ordes (de canon van de zuilen),
-in het gebruik van polychromie (gebruik van een variatie van kleur op de verschillende
bouwelementen)
- in de populariteit van bepaalde typologieën (typologie is een gebouwtype;) bvb. tempels en theaters.
Toch zijn er fundamentele verschillen die voornamelijk waarneembaar zijn in de constructie en de
gebruikte technieken, de schaal van de gebouwen, hun inplanting en benaderingswijze. Deze zijn het
gevolg van:
-een ander maatschappelijk bestel
-verschillende culturele invloeden
-bouwtechnische evoluties
Kort samengevat:
Maatschappelijk
-De Griekse maatschappij is georganiseerd rond de polis (stadstaat). De poleis zijn relatief kleinschalig
en integreren zich in de omgeving, de stedelijke structuur groeit vnl. organisch rond het religieuze-
politieke centrum. Verschillende kleine polissen met gemeenschappelijke identiteit.
De Romeinse maatschappij daarentegen zal uitgroeien tot een mondain imperium. Het rijk wordt
centraal bestuurd. Ook in de architectuurprojecten van de staat is er sprake van centralisatie,
propaganda en doorgedreven stadsplanning
Bouwtechnisch
-De archaïsche en klassieke Griekse cultuur streeft vnl. naar het vervolmaken van bestaande
bouwtradities, kunsttradities die zich rond de Egeïsche zee hebben ontwikkeld. Kleinschaligheid, geen
grote infrastructuur dus focus op esthetiek.
,De Romeinse cultuur, zal ten gevolge van het uitgestrekte imperium in aanraking komen met erg
verschillende culturen en zal dus erg diverse invloeden kennen. Assimilatie (integreren) is een
belangrijk kenmerk van de Romeinse architectuur.
-De Griekse constructie steunt op het principe van de zuil en de architraaf. Afwisseling tussen massa
en leegte
De Romeinen vervangen de architraafbalk door de boog en het gewelf. Zodoende worden grotere
overspanningen mogelijk en variaties in het grondplan. En grote volumes geschapen
De sleutelwoorden van de eerste twee colleges zijn:
Grieken: Perfectioneren, proportie, harmonie, integratie in het landschap , esthetiek, zuil en architraaf
Rome: Assimilatie, technisch vernuft, functionalisme, barok, boog en gewelf
, - De modulus en de intercolumnië
algemeen aanvaarde maat in de Griekse architectuur die voor verschillende proporties van
een gebouw van toepassing is. De maateenheid die de verhoudingen tussen de delen van
een gebouw beheerst, de universele proporties.
Vitruvius ontwikkelde een module met van het menselijk lichaam afgeleide maatreeksen
en schreef over ordinatio: schoonheid door universele proporties. Intercolumnië is afstand
tussen zuilen
- De Dorische, Ionische en Korintische orde
- acanthusbladeren
- Vrijstaande zuil (stoa van Atalos 159-138 BCE) vs. halfzuil (agora van Milete)
-
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jasperdevries01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.