Uitgebreide samenvatting voor het vak 'De leraar binnen school & maatschappij'. Gebaseerd op het handboek, notities, PowerPoints. Eveneens werden de examenvragen van de voorbije jaren toegevoegd en verbeterd.
→ Belang pedagogische projecten voor lerarenopleiding: door kennis te maken met alle onderwijsnetten
en de bestaande pedagogische projecten kan aan de slag met elk van hen = pluralisme
1. De basispijlers van het Vlaamse onderwijsbeleid
1.1 Horizontale pijlers
→ Werken op alle verticale pijlers door
→ Bepaalde thema’s die terugkeren in elke discussie over veranderingen in OW-beleid
• Bv schoolautonomie afgeleide van pijler vrijheid van OW
→ 7 pijlers
• Gemeenschappelijk: sterk verankerd in wetten, decretale basis van OW als maatschappelijke sector
• ‘vrijheid van onderwijs’ verankerd in artikel 17 van Belgische grondwet
1.2 Verticale pijlers
→ Verwijzen naar basisstructuur van OW, die ingericht is volgens niveaus die niet alleen afgeleide zijn van
meer omvattende kwalificatiestructuur maar ook afh zijn van leeftijdsgrenzen
1.3 Het complexe samenspel van verticale en horizontale pijlers
→ Beslissingen over het opzetten en functioneren van verschillende onderwijsniv direct beïnvloed door
horizontale pijlers
→ Bv discussie over hervorming SO steeds beïnvloed door discussies van vrijheid van onderwijs en
daaraan gekoppelde schoolautonomie
1.4 Onderwijsbeleid als het macroniveau in een onderwijskundig referentiekader
→ Onderwijsbeleid bepaalde factor in onderwijskundig referentiekader dat leren en instructie helpt
beschrijven
→ In discussie over leren & instructie vnl op microniv benadrukken (evaluatieaanpak …)
→ In discussie over onderwijsbeleid vnl op macroniv (wetgeving, OWnetten, minister van OW) en
mesoniv (leiderschap van directeur, ligging school) benadrukken
→ Macroniv directe invloed op andere niveaus
• Bv kwaliteitszorg op schoolniv rechtstreeks bepaald door regelgeving op macroniv
• Bv lesdoelstellingen op micro afgeleid van eindtermen of sleutelcompetenties op macroniv
→ Interne’ functioneren op macroniv sterk beïnvloed door context
• Stakeholders uit context invloed (vakbonden, LK-organisaties, politiek, ideologische groepen (kerk)
• Invloed soms heel expliciet (bv petities, stakingen) of impliciet en indirect (bv intern overleg)
- Dikwijls dat ‘stille’ overleg vastgelegd in overlegakkoorden en/of is het deel geworden van
procedure die onderwijsinstanties volgen
• Context bepaald ook beschikbare budget school
- 5,3% van bruto binnenlands product besteed aan OW
1
,2. Horizontale pijlers
→ = wettelijke, decretale basis van OW
→ Basisprincipes uit het onderwijsbeleid van Vlaanderen
→ VLOKIVV
2.1. Pijl 1: Vrijheid van OW
→ Staat expliciet in grondwet
• Art. 17 grondwet 1831: Het OW is vrij en kosteloosheid, tenminste wanneer door staat wordt ingericht
• Grondwet benadrukt vnl de vrijheid om OW ‘in te richten’
→ Deelcomponenten:
• Vrijheid van inrichting van OW
• Pedagogische vrijheid
• Vrije schoolkeuze
➔ Voorwerp van vele conflicten
→ In discussies over vrijheid van OW grijpen politieke partijen vaak terug naar grondwet om ideeën naar
voor te schuiven of af te schuiven
• Bv VLD wil centrale eindexamens ➔ Groen: kwetst autonomie (onderdeel vrijheid van OW) van LK
en school
A. Geschiedenis van het ontstaan van de OW- netten en koepels
→ 1831: De grondwettelijke vrijheid van OW
• Dus vanaf dan plicht van staat om OW op te richten ➔ toen rijksonderwijs
• Allereerste versie van grondwet waarbij vrijheid van OW expliciet werd in opgenomen +
kosteloosheid van OW gegarandeerd door de staat wnr opgericht door staat
• In grondwet vooral vrijheid benadrukt om OW ‘in te richten’
• Willem I van Oranje: tegenreactie op grote invloed van katholieke OW
- Bepaalde dat het de taak van de overheid was om OW ‘in te richten’
- Probeerde macht kerk te door bv vrij (dus ingericht dor kerk) middelbaar OW af te schaffen
- Actie dreef tot coalitie katholieke en liberalen want beide niet content van Willem ➔ leidde tot
Belgische onafhankelijkheid in 1831
→ Jaren na 1831: Van vrijheid van OW naar recht op OW
• Vrijheid van OW werd snel andere geïnterpreteerd
• Combinatie van vrijheid en noodzakelijke zorg voor OW door staat leidde tot discussie over kosten
van OW ➔ overheidssteun nodig
→ 1842: Van recht op OW naar discussies over financiering ➔ schoolstrijd
• Grondwet voorzag enkel financiering van OW dat door de staat ingericht was: rijksOW
• Daarnaast investeerde Katholiek OW vooral in het lager OW
• Leidde tot 1ste organieke wet op het lager OW (Wet -Nothomb)
- Elke gemeente verplicht kosteloos lagere school op te richten
o Ook mogelijk om bestaande katholieke (vrije) school in gemeente over te nemen
▪ Vnl katholieke scholen waren er toen
▪ Zie nu nog vermelding op schoolgebouwen ‘aangenomen vrije school’
o Wel verschil in financiering tss OW dat door overheid werd opgericht VS vrij OW
➔ Politiek struikelblok
▪ Grondwet enkel financiering OW dat door staat werd ingericht (rijksOW)
→ 1879: 1e schoolstrijd (1878-1884)
• Discussie over vrijheid van OW VS vrijheid van godsdienstbeleving kiem voor 1e schoolstrijd
- Ruzie tss radicale liberalen en katholieken
- Tegenover de katholieke ideologie stonden de vrijzinnigen die vnl de liberale partij beïnvloeden
- Discussie dat katholieke scholen die vaak werden aangenomen dus geen neutrale school
waren ➔ geen vrijheid van godsdienstbeleving
2
, • 1879: Aanpassing 1e organieke wet (lager OW) door stemming liberale regering (wet van Humbeeck)
- Minister van OW (lib ) Humbeeck tegen “godsdienst” op school
- Elke gemeente verplicht een officiële lagere school in te richten
- Verboden om nog een vrije school (katholiek) aan te nemen of te subsidiëren
- Alle Lk moesten diploma hebben van een Rijksnormaalschool
- Het godsdienst OW behoren niet meer tot vakkenpakket ➔ buiten school
- Strijd baarste los:
o Breuklijn tss “scholen zonder ziel” en vrije scholen van katholiek OW (= niet
gesubsidieerd)
o Diplomatieke breuk met vaticaan omdat paus Leo XIII Belgische bisschoppen
bleef steunen
o Basis gelegd voor verzuiling in Vlaanderen waarbij verschillende krachten een
eigen inrichting van OW betrachtten en verdedigden
- Katholieken ertegen: petities, opmarsen
➔ Ongelukswet …
o Wat deed men: pastoor richtte vrije school op in parochie
o Scholen gefinancierd door private geldinzamelingen
o LK van liberale scholen liepen over naar vrije scholen ➔ staatscholen liepen leeg
o Tegen 1880 60% katholiek OW tov 13% in 1879
- Ook problemen bij liberalen: niet alle liberalen gingen het eens met ongelukswet
• 1881: Organieke wet ook voor het middelbare OW
• 1884: liberalen regering ten val bij verkiezing ➔ katholieke partij overwinning ➔ einde schoolstrijd
- 60% OW katholiek dus meerderheid in stemming
- En niet alle liberalen gingen eens met ongelukswet
- Katholieken bepalen verdere zaken tot 1e WO
- 1895: godsdienst terug in lessenpakket
- 3e organieke wet
o Meeste gemeenten konden weer een vrije school ‘aannemen’
o Wet leidde tot afschagging van w 900 lagere scholen en > 700 scholen voor volw
die rijk had ingericht
→ 1914: in verlengde schoolstrijd werd leerplicht ingevoerd (6-14 jaar)
• Betekende meteen ook een financiering van SO
→ 1950: 2e schoolstrijd (1950-1958)
• Meer oudere kinderen begonnen naar school te gaan na WO II, maar:
- Weinig officiële scholen
- Katholieke scholen werden ondergefinancierd (moesten inschrijvingsgeld vragen)
- Verschillende regeringen stemden voor extra financiering van katholieke SO
o Bv regering - Harmel: zorgde voor extra middelen op voorwaarde dat er geen
ingeschrijvingsgeld zou worden gevraagd
• 1955: soc-liberale regering
- Schaften subsidies voor Katholiek OW af (wet-Collard)
- Inrichting van meer rijkssecundaire scholen
- Commissies die toezicht hielden op katholieke OW
➔ Protesten: betogingen, marsen, aanvallen op gendamerie (politie toen)
o De Mars op Brussel 1955: protesten die regering aan wankelen bracht)
• 1958: socialisten verloren verkiezingen
- Minderheidsregering werd opgezet door Gaston Eyskens
- Regering richte de Nationale Schoolcommissie op
o Alle partijen werkten samen aan oplossing voor het OW
o Leidde tot compromis ‘het schoolpact’
3
, → 1959: Uiteindelijk gestemd voor schoolpactwet
• 2 OW netten (officiële en vrije OW ) + leerplicht OW aangepast voor te maken gratis + recht op OW
van erkende godsdienst ( of moraal) gegarandeerd
• Vrijheid verder geregeld via aantal fundamentele afspraken:
- Subsidiëringsvoorwaarden: vrije scholen moeten ene goedgekeurd minimumlessenrooster en
goedgekeurd leerplan volgen
- In praktijk zouden deze analoog moeten zijn aan rijks OW ➔ nagaan door Rij
• Verder andere groepen bijgekomen: het Overleg Kleine onderwijskoepels
- Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (FOPEM)
- Federatie Steinerscholen
- Raad van Inrichtinde Machten van het Protestants-Christelijk OW (IPCO)
- Vlaams OW Overlegplatform (VOOP)
➔ Behoren tot koepel van vrij gesubsidieerd OW
• Scholen begonnen zich te organiseren en te verenigen onder koepels
- 4 koepels: het rijks OW , het vrij gesubsidieerd OW , het OW georganiseerd door steden en
gemeenten, de kleinere koepel van het provinciaal OW
→ Nu OW in Vlaanderen
• Indeling van het OW gebaseerd op subsidiering (3 types OW) met elk hun koepels
➔ Vrij gesubsidieerd OW , officieel gesubsidieerd OW , rijks OW (gemeenschaps OW )(zie later)
• Sindsdien: schoolvrede
- In ruil voor subsidies onderwerpen alle inrichtende machten zich aan een subsidieregeling die
bepaalt de manier waarop OW moet voldoen aan aantal afspraken mbt kwaliteitszorg:
eindtermen; goedgekeurde leerplannen, basisinfrastructuur..
- Maar fundamenteel is dat vrijheid van OW garandeert dat elke inrichtende macht (dus vaak
school) eigen methodes, examens … kan regelen = pedagogisch project van school/koepel
• Officieel OW:
➔ Ingericht in opdracht Vlaamse overheid (Vlaamse overheid, provincies, steden en gemeenten
➔ Tov vrij OW moeten scholen tot einde van leerplicht de keuze aanbieden tss lessen katholieke,
orthodoxe, protestantse, anglicaanse, joodse of islamitische godsdienst, of zedenleer
- Onderwijsnetten met hun onderwijskoepels
o Gemeenschaps OW (gefinanieerd) (GO)
▪ GO! Onderwijs van de Vlaamse gemeenschap
Kent slecht 1 inrichtende macht of schoolbestuur
Echte kansen bieden aan jonge mensen, segregatie tegengaan,
talenten ontwikkelen en elk talent gelijkwaardig waarderen
Pedagogische project (PPGO!)
~ Neutrale educatieve omgeving, participatie, respect, betrokkenheid
Relatief minder autonomie dan andere netten omdat schoolbestuur
vaak betreffende gemeenten of provincies zijn
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isabeaughrt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.61. You're not tied to anything after your purchase.
