Samenvatting van de historische context: De Republiek
1 view 0 purchase
Course
Geschiedenis
Level
VWO / Gymnasium
In deze samenvatting wordt de Republiek besproken. Er wordt ingegaan op de opstand. Eerst worden de oorzaken hiervan besproken en daarna de gevolgen. Vervolgens wordt er nog ingegaan op de Gouden eeuw.
De Nederlanden in de tijd voor Karel V:
Versterking van de positie van de steden en de stedelijke burgerij in de 15 e en 16e eeuw
kwam doordat:
- Door de gunstige ligging ontstond een druk handelsverkeer
- Door het handelsverkeer nam de nijverheid toe
- Meer samenwerkingen tussen steden
Filips de Goede ging een centralisatiebeleid voeren om van alle gewesten een eenheid te
maken en om zelf meer macht te krijgen:
- Hij verplaatste het hof naar het centraal gelegen Brussel
- In hertogdommen en graafschappen stelde hij stadhouders als vertegenwoordigers aan
- Hij stelde de Staten-Generaal in
Par. 1: De christelijke kerk in West-Europa valt uiteen
1568 à Nederland begint een opstand tegen Spanje à Dit begon als een meningsverschil over de
manier waarop de overheid moest reageren op aanhangers van het protestantisme onder een
minderheid van de bevolking in de Nederlanden.
Begin 16e eeuw à verschil over het geloof leidt tot scheuring binnen de katholieke kerk
- Sommige critici vonden dat de Kerk de Bijbel anders uitlegde dan volgens hen voor de hand lag
en dat de Kerk er gebruiken op na hield die nergens in de Bijbel terug te vinden waren.
- De leiding van de Kerk was het hier niet mee eens.
- Erasmus à wilde misbruiken zoals de aflaathandel in de katholieke kerk afschaffen.
- Sommige critici scheiden zich van de katholieke kerk en besluiten een nieuwe kerk te stichten à
dit waren de hervormers. Ze behoorden tot de beweging: Hervorming of Reformatie.
- Deze nieuwe kerken waren uit protest, dus werden de aanhangers de protestanten genoemd. Hun
godsdienstige opvatting was het protestantisme.
Luther en Calvijn waren de hervormers die de meeste aanhangers kregen. Hun opvattingen werden
het lutheranisme en calvinisme genoemd.
De kritiek van Luther:
- Hij vond de machtsaanspraken en zelfgemaakte wetten en regels van de kerk onterecht
- Hij vond de Bijbel alleen richtinggevend. Hij wilde dat iedereen de Bijbel ging lezen in de
volkstaal. Mensen moesten leven hoe Jezus leefde.
- Hij vond dat je in de hemel komt door in God te geloven en niet de kerk te betalen (aflaten)
- Hij wilde o.a. het pausschap en het celibaat afschaffen, omdat daarover niets in de Bijbel stond.
Rijksdag in Worms 1521: (KA: De protestantse reformatie die splitsing …)
1517 à Luther spijkerde de 95 stellingen op de katholieke kerk à Paus stuurt hem bevel om de
opvattingen te herroepen à Luther verbrand dat bevel
Karel V kwam in 1519 aan de macht à hij wilde het katholicisme in al zijn gebieden handhaven à
hij daagt Luther voor de Rijksdag. à Luther weigerde echter om de stellingen te herroepen.
Edict van Worms à Karel V verklaart Luther vogelvrij à alle boeken en pamfletten moesten
worden verbrand.
Luther kreeg en zocht steun van de Duitse vorsten, omdat de vorsten het lutheranisme wel
aantrekkelijk vonden. Ze vonden het aantrekkelijk, omdat:
- Zij werden het hoofd van de Kerk
- Zij konden de kloosters sluiten en de bezittingen van de kloosters overnemen
- Volgens het Lutheranisme moesten de onderdanen de vorst altijd gehoorzamen
, Vrede van Augsburg 1555 à Karel V deed de uitspraak: ‘cuius regio eius religio’. à hield in dat
de vorst het geloof van zijn onderdanen voortaan bepaalde. Deze vrede was een nederlaag voor
Karel V zijn politiek, want handhaving van de eenheid onder de christenen was zijn belangrijkste
doel nu heeft hij geen invloed meer.
Verschillen Lutheranisme en calvinisme:
Bij Lutheranen is de vorst het hoofd van de Kerk. Bij het calvinisme bestuurt iedere ‘gemeente’
zichzelf door een gekozen raad.
Calvinisten mogen tegen hun vorst in verzet komen, lutheranen niet.
In Nederland werd uiteindelijk de calvinistische kerk (Gereformeerde kerk) het belangrijkst.
Par. 2: De opstand in de Nederlanden breekt uit
Twee indirecte oorzaken van de opstand:
- De sterke positie van de stedelijke burgerij in de Nederlanden à door de handel en de nijverheid
was de welvaart toegenomen. De Bourgondische vorsten hadden hiervan geprofiteerd door het
heffen van belastingen in ruil voor privileges aan de gewesten. In 1477 werd Maria hertogin in
Bourgondië. Ze wilde steun van de gewesten in de Nederlanden, dus gaf ze hun allerlei rechten à
Gewestelijke staten mochten zelf bepalen wanneer en waar ze bijeenkwamen à Karel V strafte
de stad een jaar lang met geweld.
- De splitsing van de christelijke kerk door de Hervorming à merendeel van Nederland bleef
katholiek, maar het aantal protestanten groeiden.
Twee directe oorzaken van de opstand:
- Karel V en Filips II gaan protesten streng vervolgen à ze wilden de katholieke kerk handhaven,
dus vervolgden ze de protestanten met plakkaten (wetten). Veel plaatselijke bestuurders voerden
deze plakkaten wel niet of met tegenzin uit.
- Karel V en Filips II streven naar centralisatie en ongedaan maken van privileges à De
landvoogdes en de drie Collaterale Raden vormden in Brussel het centraal gezag. De burgerij
wilde dit niet en wilde vrijheidsrechten behouden en vastleggen.
De instelling van de drie Collaterale Raden 1531:
Karel V benoemde in 1531 de drie Collaterale Raden à deze raden adviseerden hem en zorgden
mede voor uitvoering van zijn beleid.
- Raad van State à zetten samen met Karel V (of zijn plaatsvervanger / landvoogdes) het
regeringsbeleid uit.
- De Geheime Raad à uitvoering van het beleid. Deze raad bestond vooral uit juristen op wie
Karel V kon vertrouwen, terwijl in de twee andere Raden vooral hoge edelen zaten, die vooral op
hun eigen belang letten. Opstellen van wetten en toezicht houden op bestuur van gewesten en
steden.
- Raad van Financiën à voerde het financiële beleid. Bestaande uit hoge edelen en juristen.
Ketters à aanhangers van opvattingen die tegen de leer van de katholieke kerk ingingen. De
vervolging hiervan was in handen van rechtbanken die Inquisitie werd genoemd.
1550 à Karel V stelt twee bloedplakkaten voor à hij probeert hiermee het protestantisme uit te roeien
à er werd harder opgetreden tegen de protestanten à Deze bloedplakkaten zijn duidelijk een voorbeeld
van in deze tijd opkomende streven van vorsten naar alleenheerschappij (absolutisme)
1566 à lagere edelen bieden een Smeekschrift aan landvoogdes Margaretha van Parma met het
verzoek de kettervervolging te stoppen. à ze beloofde de plakkaten minder streng te maken en gaf
het door aan Filips.
Margaretha trad niet hard op à calvinisten durven om hagenpreken te gaan houden à 1566 à
Beeldenstorm à begon in Vlaanderen, omdat daar de meeste calvinisten waren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rajiv410. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.55. You're not tied to anything after your purchase.
