9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden
10 Modificatieprocedures voor het temperen van hinderlijke emoties
11 Het selecteren en concretiseren van modificatieprocedures
12 Het vastleggen van behandeldoelen
13 Het behandelplan
14 Uitvoering van de behandel...
Methodisch handelen 2
9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden ........................... 4
9.1 Vaardigheidstraining .................................................................................................................4
9.2 Werken met uitlokkende prikkels: perceptietraining en versterken van info over uitlokkende
prikkels ...........................................................................................................................................5
9.3 Werken met uitlokkende prikkels: wegnemen en/of aanbieden van uitlokkende prikkels ..........5
9.4 Werken met uitlokkende prikkels: modeling en het geven van instructies .................................6
9.4.1 Modeling: leren naar voorbeeld..........................................................................................6
9.4.2 Instructieleren ....................................................................................................................8
9.5 Werken met aangename gedragsgevolgen: bekrachtigingsprocedures ......................................9
9.5.1 Positieve bekrachtiging +S+ ................................................................................................9
9.5.2 Negatieve bekrachtiging -S- .............................................................................................. 10
9.5.3 Vormen bekrachtigers ...................................................................................................... 10
9.5.4 Bekrachtigingsschema’s .................................................................................................... 11
9.5.5 Matching law .................................................................................................................... 11
9.5.6 Beloningswaarde .............................................................................................................. 11
9.5.7 Specifieke bekrachtigingsprocedures ................................................................................ 11
9.5.8 Richtlijnen voor het gebruik van positieve bekrachtiging .................................................. 13
9.6 Werken met onaangename gedragsgevolgen: bestraffingsprocedures .................................... 13
9.6.1 Positieve bestraffing +S- ................................................................................................... 13
9.6.2 Negatieve bestraffing -S+.................................................................................................. 13
9.6.3 Uitdoving/extinctie ........................................................................................................... 13
9.6.4 Soorten bestraffers ........................................................................................................... 14
9.6.5 Nadelige neveneffecten van positieve bestraffing............................................................. 14
9.6.6 Richtlijnen voor positieve bestraffing ................................................................................ 14
9.6.7 Specifieke bestraffingsprocedures .................................................................................... 15
10 Modificatieprocedures voor het temperen van hinderlijke emoties ............................................. 16
10.1 Werken met uitlokkende prikkels: prikkelvermijding ............................................................. 16
10.2 Werken met uitlokkende prikkels: perceptietraining en verstrekken van informatie over
prikkels en situaties....................................................................................................................... 17
10.3 Werken met uitlokkende prikkels: blootstellingsprocedures .................................................. 17
10.3.1 Exposure in vivo.............................................................................................................. 18
10.3.2 Contraconditionering ...................................................................................................... 18
10.4 Inwerken op de betekenissen: methode voor cognitieve herstructurering ............................. 19
10.4.1 Rationeel emotieve gedragstherapie (REBT) (Albert Ellis)................................................ 20
10.4.2 Cognitieve therapie (Aaron Beck).................................................................................... 20
1
, 10.4.3 Mindfulness & acceptance strategieën ........................................................................... 22
10.5 Rechtstreeks ingrijpen op emoties: relaxatie ......................................................................... 22
10.5.1 Relaxatietraining............................................................................................................. 23
11 Het selecteren en concretiseren van modificatieprocedures ........................................................ 24
11.1 Gedragsanalyse als houvast ................................................................................................... 24
11.1.1 Eerst temperen van emoties ........................................................................................... 24
11.1.2 Uitlokken of aanleren van nog niet aanwezig doelgedrag ................................................ 25
11.1.3 Verbeteren van de kwaliteit van gedrag.......................................................................... 25
11.1.4 Doen toenemen van reeds aanwezig gedrag ................................................................... 25
11.1.5 Ontmoedigen en afleren van ongewenst gedrag ............................................................. 25
11.2 Steunen op wetenschappelijke bevindingen .......................................................................... 26
11.3 Concretiseren van modificatieprocedures ............................................................................. 26
12 Het vastleggen van behandeldoelen............................................................................................. 27
12.1 Wat is een behandeldoel? ..................................................................................................... 27
12.2 Stoornis-versus cliëntgerichte doelbepaling........................................................................... 27
12.3 Wat als communiceren over de wensen en doelen bemoeilijkt wordt door de stoornis zelf? . 28
12.4 Soorten behandeldoelen ....................................................................................................... 29
12.5 Selecteren van behandeldoelen............................................................................................. 29
12.6 Behandeldoelen als houvast voor de therapeut ..................................................................... 30
12.7 Kenmerken van adequate behandeldoelen: SMART-criteria............................................... 30
13 Het behandelplan ........................................................................................................................ 33
13.1 Inhoud van een logopedisch of audiologisch behandelplan.................................................... 33
13.2 Een volgorde aanbrengen in de behandeldoelen ................................................................... 33
13.3 Het dynamisch karakter van een behandelplan ..................................................................... 34
14 Uitvoering van de behandeling: het verloop van een therapiesessie............................................. 35
14.1 Voorbereiding van een therapiebeurt ................................................................................ 35
14.2 Uitvoering van de therapiebeurt ........................................................................................ 36
14.3 Meegeven van thuisopdrachten ........................................................................................ 36
15 Evaluatie van de behandeling ....................................................................................................... 37
15.1 Evaluaties van een therapiebeurt .......................................................................................... 37
15.1.1 Huiswerkopdrachten ...................................................................................................... 37
15.1.2 Evaluatie van subdoelen ................................................................................................. 38
15.1.3 Evaluatie verloop therapiebeurt ..................................................................................... 38
15.2 Tussentijdse en eindevaluatie................................................................................................ 38
15.2.1 Tussentijdse evaluaties .............................................................................................. 38
16 Beëindigen van de behandeling.................................................................................................... 39
2
,16.1 Ideale vs reële beëindiging .................................................................................................... 39
16.1.1 Beëindigingscriteria bij een optimaal resultaat ........................................................... 39
16.1.2 Beëindigingscriteria bij minder ideale situaties........................................................... 39
3
, 9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden
9.1 Vaardigheidstraining
Drie belangrijke uitgaanspunten
1) De hulp die logopedisten en audiologen bieden, bestaat verreweg het meeste uit het
teweegbrengen van gedragsverandering bij hun cliënten en/of hun omgeving.
2) Gedrag is meer dan alleen het zicht- of hoorbare handelen. Het omvat evenzeer wat mensen
weten en denken, en wat ze voelen. Gedragsverandering impliceert daarom veranderingen in
motorisch gedrag, in gedachten en in gevoelens (oftewel cognities en emoties).
3) De eigenlijke verandering van gedrag kan in wezen drie dingen betekenen
o Toenemen van gedrag of ervoor zorgen dat iemand iets meer gaat doen
o Doen afnemen van gedrag of ervoor zorgen dat iemand iets minder gaat doen (vaak
minder geschikte of hinderlijke gedragingen)
o Verbeteren van de kwaliteit van gedrag
o Doen toenemen van gedrag dat wel, maar nog te weinig, aanwezig is
Operante modificatieprocedures (= gedragsveranderingstechnieken)
Indicatiestelling: wanneer de behandeldoelen realiseren met vrijwel alleen operante
gedragsveranderingstechnieken (dus vaardigheidstraining)?
- Wanneer de betekenis- en emotionele componenten van het probleem nog niet (erg)
gekleurd zijn door negatieve ervaringen. Dit kan wanneer
o Het probleem vroeg gedetecteerd – onderzocht – en behandeld werd
o Secundaire preventie: de stoornis is vastgesteld en er wordt hulp geboden om de
ontwikkeling van verdere complicaties te voorkomen
- Wanneer de emoties die het probleemgedrag uitlokten er niet meer zijn, maar het
probleemgedrag is blijven bestaan
- Bij een eenvoudige problematiek waarbij emoties een kleine rol spelen
- Wanneer de cliënt en zijn omgeving vanzelf al een bijzondere grote veerkracht bezitten
Therapeut kan zich beperken tot het aanleren of aanscherpen van vaardigheden en optimaliseren
van probleemoplossend gedrag
1) Uitlokkende prikkel of situatie = discriminatieve prikkel/situatie = context waarin gedrag leidt
tot gunstige gedragsgevolgen
2) Gedragsgevolgen bij probleemgedrag
Gedrag aan-/afleren of wijzigen
- Via uitlokkende prikkels o (Laten) o Modeling
o Perceptietraining vermijden o Instructieleren
o Verstrekken van o Aanbieden - Via gedragsgevolgen
informatie (prompting) o Bekrachtiging
o Fading o Bestraffing
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller feebourgeois. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.84. You're not tied to anything after your purchase.
