Professionele opvoeders
Hoorcollege 1
De gehechtheidstheorie
Het idee van de gehechtheidstheorie is dat kinderen zich willen hechten aan hun ouders → De
affectieve, emotionele zorg is heel belangrijk
Aap experiment:
Je haalt een aapje weg bij zijn/haar moeder en je hebt 2 surrogaat moeder. De ene moeder is
kaal en heeft een fles; de ander is zacht en warm. Als het aapje zich bedreigd voelt, dan vlucht
het aapje naar de moeder die warm en zacht was; hier zat het aapje heel veel en dus niet bij de
moeder met de fles.
➔ Benadrukt het belang van affectieve zorg en warmte voor kinderen.
o Het gaat dus niet alleen maar om kleding, huis etc.
Strange situation Test
1. Opvoeder en kind in vreemde ruimte
2. Vreemde volwassene komt erbij en gaat met kind spelen
3. Opvoeder verlaat de ruimte
4. Opvoeder komt weer binnen
5. Opvoeder en vreemde volwassene verlaten vertrek, kind blijft alleen achter
6. Vreemde komt weer binnen
7. Opvoeder komt weer binnen.
Er werd gekeken hoe kinderen reageerde op scheiding met de moeder, maar vooral hoe ze
reageerde op de terugkomst van de moeder.
Bij veilige gehechtheid: Kind gaat verkennen/gaat ervan uit (1), Protest als ouder weggaat (2)
& Laten troosten als ouder terugkomt (3).
“Wat voor gedrag verwacht je bij kinderen met een minder goede gehechtheid aan ouder?”
Bij vermijdend onveilige gehechtheid: Kind toont geen verandering in gedrag (1), Kind geeft
geen kick/protesteert niet als ouder weggaat (2) & Kind toont geen verandering in gedrag bij
terugkomst ouder (3).
➔ Misschien komt dat doordat het kind eerder protesteerde en zag dat dit niets opleverde
(werd niet getroost) dus spaart zijn/haar energie voor andere overlevingstaken. Dit
heeft ook gevolgen voor andere sociale relaties.
Bij ambivalent onveilige gehechtheid: Kind houdt zich volledig afzijdig als ouder terugkomt
(3)
➔ Komt dat doordat ouders vaak inconsistent zijn, waardoor een kind geen idee heeft
hoe hij/zij zich moet gedragen en zich dus afzijdig houdt.
Later kwam er ook nog gedesoriënteerde hechting bij. Dit zie je vaak bij mishandelde
kinderen
, ➔ Angst, bevriezen bij terugkomst ouder.
Meer specifiek geeft de gehechtheidstheorie ook een verklaring waarom de gehechtheid aan
de ouders zo belangrijk kan zijn en hoe het verloopt. De veiligheid vooral, maar ook de
zelfwaardering, zorgt ervoor dat kinderen de omgeving kunnen exploreren. Dit heeft dan weer
gevolgen voor de sociaal-emotionele, gedragsmatige & cognitieve ontwikkeling.
Het idee is:
“Als je een sensitieve ouder hebt, dan heeft dat gevolgen voor de mentale representatie van
het kind (ook als de ouder niet sensitief is).
- Sensitieve ouder =
Ouder die de signalen van het kind (behoefte aan eten, troost, schone luier) op een adequate
manier herkent en op een adequate manier erop reageert.
- Mentale representatie kind =
Het interne werkmodel; het beeld dat je hebt over jezelf en de wereld om je heen.
Je zelfwaardering en emotionele veiligheid → Als je je veilig voelt, kun je je omgeving gaan
exploreren, heb je een basisgevoel van dat alles veilig is en heb je geen dreiging.
De mentale representaties van het kind worden opgebouwd in de jonge jaren, als baby/peuter,
en kan gevolgen hebben voor hoe jij functioneert als volwassene op de lange termijn (relaties
die je opbouwt).
Kunnen relaties met professionele opvoeders (leerkrachten, pm-ers, groepsleiders) gezien
worden als gehechtheidsrelaties?
De relatie met professionele opvoeders is eigenlijk geen gehechtheidsrelatie, omdat hij niet
langdurig en exclusief is, maar tegelijkertijd kan het ook wel weer een gehechtheidsrelatie
zijn (onder voorwaarden) → Je kunt dus zeker elementen erkennen van gehechtheidsrelaties
die ook opgaan voor professionele opvoeders.
Wat is een gehechtheidsrelatie?
= “… a relatively long-enduring tie in which the partner is important as an unique individual
and is interchangeable with no one other” – Ainsworth, 1989
= Een speciale emotionele band die…
- Een duurzaam, exclusief (uniek) karakter heeft
o Duurzaam = Langere tijd (niet één schooljaar)
o Exclusief = Als kind ben je uniek voor die opvoeder (dit hoeft niet zo te zijn
voor een leerkracht, omdat je een grote groep hebt)
- Niet per definitie wederkerig is
, o Wederkerig = Dat kind steun en veiligheid zoekt bij de ouder en niet andersom
(in een veilige relatie)
▪ Eén iemand is dus vaak de gehechtheidsfiguur en de ander is degene
die veiligheid zoekt.
- Een belangrijke context biedt voor het (leren) reguleren van emoties.
o Dit is iets wat een relatie met professionele opvoeders ook zouden kunnen.
➔ Deze 3 punten gelden allemaal voor affectieve relaties, maar een gehechtheidsrelatie
is MEER dan dat:
Het unieke van een gehechtheidsrelatie, ten opzichte van andere relaties zit erin dat het meer
is dan een affectieve band, waarbij het als onderscheidend kenmerk heeft dat één van de twee
veiligheid zoekt bij de partner.
*Als het goed is, is dat in een romantische relatie minder zo… (meer wederkerig).
Relaties met professionele opvoeders als gehechtheidsrelaties?
(Verschueren & Koomen, 2012)
Relatie met professionele opvoeder is:
- Niet langdurig
o Omdat je meestal maar maximaal een paar jaar met ze te maken hebt.
- Niet exclusief
o Omdat meestal professionele opvoeders te maken hebben met een grote groep
kinderen.
o Zelfs als het in een kleinere context is, wisselt de groep kinderen waar je mee
te maken hebt alsnog.
MAAR TOCH ook gelijkenissen:
- Bijvoorbeeld: Vergelijkbare reacties bij stress
o Veilige haven = Je kunt nabijheid zoeken bij het gehechtheidsfiguur in tijden
van stress.
▪ Bv. Als je angst voelt → Nabijheid zoeken bij gehechtheidsfiguur →
troost
o Veilige basis = Op het moment dat het gehechtheidsfiguur aanwezig is, ben jij
veilig genoeg om de omgeving te kunnen exploreren; je kunt vanuit de
gehechtheidsfiguur de omgeving ontdekken.
▪ Bv.: Klein kind op een verjaardag durft wel met andere kinderen te
gaan spelen of zelf te gaan spelen, maar als de moeder even weg is, zie
je dat dit stress oproept bij het kind en dat het kind naar de moeder wilt.
• De aanwezigheid van de moeder (gehechtheidsfiguur) is dus
genoeg om zich veilig te voelen om de wereld te ontdekken →
ontwikkelen!
Dit kun je dus terug zien in relaties met professionele opvoeders. Bijvoorbeeld in de
kinderopvang of in de pauzes op school:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fp2001. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.98. You're not tied to anything after your purchase.