Summary
Samenvatting sociologie en rechtssociologie
- Course
- Institution
PowerPoints Niels Van Dijk + extra informatie en uitleg + structuur. H1-H11, zonder H2.
[Show more]
1 review
By: elmorabitirania • 1 year ago
Seller
Follow
leen1
Reviews received
Content preview
Sociologie en rechtssociologieHoofdstuk 1: wat is rechtssociologie
1. Wat is recht?
1.1 Volgens juristen:
- Geheel van regels die neerslag vinden in de bronnen van het recht.
- Regels vinden toepassing in de praktijk van rechtspraak en rechtsleer.
- Recht heeft een consistente structuur en een hiërarchische ordening.
Regels moeten uit specifieke bronnen komen en hebben een soort hiërarchie.
1.2 Volgens filosofen (natuurrecht):
- Recht verwijst naar ideaalbeeld als systeem van waarden en principes die het sociale
leven moeten structureren.
1.3 Volgens sociologen:
- Recht als sociaal fenomeen.
- Recht nauw: maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische aanwending
van macht.
- Recht breed: geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociaal leven
structureren.
2 soorten:
Law in the books
o Juristen
o Puzzels oplossen volgens rechtsbronnen
o Recht is iets dat staat neergeschreven
Law in action
o Sociologen
o Functioneren van juridische instituties in de maatschappij
o Praktijk van het recht
2. Rechtssociologie
Zoektocht naar hoe recht betekenis krijgt in de maatschappij, door te kijken naar
achterliggende context bij totstandkoming en de effecten van recht.
Empirisch (=waarneembaar) recht. Recht is een sociaal verschijnsel (geen moreel,
natuurkundig of logisch verschijnsel -> juristen). Het heeft iets te maken met de
maatschappij en wat we in de maatschappij kunnen waarnemen.
Sociale productie: invloed van samenleving op recht.
Sociale werking: invloed van recht op de samenleving.
2.1 Sociale productie van recht
Sociale factoren en actoren relevant voor totstandkoming van recht.
- Interne formele bronnen van recht (juristen):
o Wetgeving
o Rechtspraak
o Doctrine
o Gewoonterecht
o Algemene rechtsbeginselen
, - Maatschappelijke bronnen van recht (sociologen):
o Politiek
o Economisch-technologische ontwikkelingen
o Juridische professionals
o Rechtsopvattingen burgers
1. Politieke machtsverhoudingen
> Recht is in belangrijke mate product van bestaande politieke
besluitvormingsprocessen in een land
o Debatten
o Onderhandelingen
o Compromissen
> Publieke machtsfactoren
o Politieke partijen
o Ambtenaren
o Bestuurders
> Private machtsfactoren
o Lobby bedrijfsleven
o Vakbonden
o Milieuorganisaties
> Internationale politiek
o EU
o NAVO
o WTO
o Wereldbank
2. Economisch-technologische ontwikkelingen
> Economie (kapitalistische productiewijze)
o Contract & eigendom
o Vrije-markt economie
o Multinationals
> Wetenschap & technologie
> Rampen
3. Juridische professionals
> Rechtspraak
o Realisten: recht is wat rechters doen in de praktijk.
o Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing door rechters.
o Organisatie: hoe rechterlijke macht functioneert, hoe zij is samengesteld en of
haar werkzaamheden georganiseerd zijn.
> Advocatuur
o Verzakelijking en internationalisering
> Ambtenaren
o Rechtsvormers en regelstoepassers bij de overheid. Rol in wetgeving.
4. Rechtsopvattingen burgers
> Iedereen wordt geacht de wet te kennen.
> Rechtssociologisch onderzoek naar
o Kennis burgers over recht.
o Opvattingen over functioneren instituties rechtstaat.
o Vertrouwen in recht als oplossing voor hun geschillen.
, > Invloed burgers op recht via
o Opeisen van rechten.
o Verkiezingen
o Demonstraties
> Rechtscultuur
o Juridische instituties
o Vergelijking omvang rechtssector
2.2 Sociale werking van recht
Effecten van recht in de samenleving (bedoeld & onbedoeld).
- Bestrijden assumpties
o Iedereen kent de wet.
o Iedereen gehoorzaamt de wet.
- Anti-instrumentalisme
o Tegen intentionalisme van wetgever.
o Wetten hebben vaak andere gevolgen dan wetgever beoogd.
Mobiliseringstheorieën: manieren waarop sociale groepen op rechtsregels
beroep gaan doen om hun belangen te helpen.
o Sociologische analyse gaat normatieve veronderstellingen van wetgeving na
en vergelijkt deze met sociale werking. Handhavingstheorieën: typen van
handhaving die door ordehandhavers kunnen worden gehanteerd.
- Hoe recht de burger bereikt
o Media: soort filter over welke info wij krijgen in het recht. Berichtgeving moet
op bepaalde manier gebeuren, dus maken ze selecties van de wet die ze
presenteren aan ons.
o Intermediaire organisaties: werkgever – werknemer, regels worden
geselecteerd en doorgegeven vanuit het organisationeel belang.
- Rol sociale verbanden op recht
o Mens als individu VS leven binnen sociale verbanden
o Semi-autonome velden
Maatschappelijke middenvelden die verbanden hebben met een eigen
set informele normen.
Hebben eigen doelen en andhaven eigen formele en informele
normen voor leden. Deze hebben een hoge mate van autonomie, met
beperkte invloed van overheid.
Maatschappelijke middenvelden bemoeilijken centrale sturing van
overheid, maar zijn ook basis voor maatschappelijk draagvlak voor
handhaving recht.
Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij.
Top-down perspectief: vanuit de bestuurder.
Sociologen proberen de effecten van recht duidelijk te maken aan juristen zodat ze een
breder perspectief van recht krijgen.
Jurist: intern normatief gezichtpunt
Intern: bewaken van coherentie recht. Streven naar rechtseenheid en
rechtsgelijkheid. Regels moeten passen in het hogere geheel.
Normatief: wetten, verdragen en jurisprudentie gaan over normen die voorschrijven
hoe normadressanten zich dienen te gedragen.
Rechtssocioloog: extern empirisch standpunt
Extern: niet bewaken van coherentie. Recht is breder dan geldende positieve (recht
van nu) recht. Formele ongelijkheid voor wet wordt geconfronteerd met werkelijke
ongelijkheid.
, Empirisch: beschrijving van samenleving volgens wat ‘is’, niet wat ‘zou moeten’.
Belang van wetenschappelijke gegevensverzameling: veldwerk, surveys, statstiek.
Juristen Sociologen
- Law in the books - Law in action
- Afstandelijk - Betrokken
- Kritisch - Constructief
Afstandelijk extern sociologisch perspectief:
Van buiten naar binnen.
Recht is maatschappelijk verschijnsel (zoals godsdienst).
Recht is deelgebied van sociologie.
Voordelen:
- Aansluiting bij belangrijkste theorieën van sociologie. Sommige grondleggers van
sociologie zoals Marx, Durkheim & Weber hebben bijvoorbeeld alleen het recht
bestudeerd.
- Sociologie heeft een arsenaal aan empirische methoden en technieken, waarvan
rechtssociologie kan profiteren.
Nadeel:
- Sociologen staan vaak vreemd tegenover aard van recht, dat nu eenmaal sterk
normatief en waardegeladen is. Weinig interesse in inhoud van recht en moeilijk
gesprek met juristen.
Betrokken rechtsrealistische studies:
Legal realism & socio-legal studies van binnen naar buiten.
Recht is vertrekpunt. Van daar wordt gekeken naar productie en sociale werking.
Toon wordt gezet door maatschappelijk betrokken uristen.
Voordeel:
- Recht kan worden veranderd vanuit gewijzigde maatschappelijke omstandigheden
(social engineering).
Nadeel:
- Veel juristen hebben beperkt beeld van sociale wetenschappen, als hulpwetenschap.
De studies zijn vaak pragmatisch, beleidsgericht, zonder veel theoretische diepgaand
of afstandelijkheid.
Kritisch vs constructief:
Kritisch: vragen en bekritiseren van veronderstellingen van juristen als deze uitspraken doen
over gedrag van mensen of instituties zonder empirische onderbouwing.
Constructief: beoogt functiooneren van recht en juridische instituties te verbeteren, door
empirische inzichten aan te reiken waardoor een betere fit tussen recht en maatschappij
ontstaan
Voorbeeld1: evaluatie van effecten van wetten. Wetgever moet rekening houden met
sociale context.
Voorbeeld 2: gevolgen rechterlijke uitspraken verschillen in praktijk met wat rechter
heeft bepaald.
3. Juridisering
Toenemende rol van recht in maatschappij.
Relatie opkomst en uitbouw van rechtstaa en verzorgingstaat.
3.1 Rechtstaat & juridisering
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller leen1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.62. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now