Uitgebreide aantekeningen van de hoorcolleges van het vak: ondersteuning
aan personen met beperkingen (SPO)
College 1:
Tentamenstof:
Literatuur → hierbij ook kijken hoe onderzoek uitgevoerd is (methode van
onderzoek doen). Hoe is onderzoek uitgevoerd en wat zegt dat eigenlijk?
Powerpoints
Colleges
Tip van docent: Op tentamen de vragen goed lezen.
Leerdoelen college 1:
Visie verandering door de tijd
Belang detectie gezondheidsproblemen
Prevalentie gezondheidsproblemen personen met verstandelijke beperking
Relatie tussen prevalentie gezondheidsproblemen en de mate VB en leeftijd
Kennis meest voorkomende gezondheidsproblemen (bij verschillende doelgroepen)
Kennis moeilijkheden detecteren gezondheidsproblemen
Gezondheidsproblemen zijn niet alleen fysieke problemen, maar ook geestelijke problemen.
Definitie van een verstandelijke beperking is door de jaren heen vaak veranderd. Van een
biomedisch perspectief zijn we naar een burgerschapsperspectief gegaan. Die visie
beïnvloed ons handelen op alle mogelijke manieren. Wat je wel en niet doet in je werk wordt
bepaald door je visie. Het is daarom belangrijk om van tevoren goed na te denken over je
visie. Als je je visie op tafel legt bij je team dan wordt duidelijk waarom bepaalde dingen wel
gedaan worden en bepaalde dingen juist niet. Je visie kan aldoor veranderen.
Verschillende opvattingen door de jaren heen: maatschappelijke veranderingen beïnvloeden
opvatting.
Door een veranderende visie, een veranderende kijk, die vaak ook wordt aangejaagd door
de overheid betekent ook dat we anders gaan kijken naar mensen met een verstandelijke
beperking en hun gezinnen.
19e eeuw en 1e helft 20e eeuw:
- defect in persoon
- mensvisie: mensen met een beperking
- Status: patiënt
- Zorgverlening: verzorgen
- Instituut
- Maatschappelijk: segregatie
,In de 19e eeuw en daarvoor was de visie biomedisch → verstandelijke beperking
is een probleem in de persoon. De status was patiënt, je was een patiënt. We
verzorgden en we stopten mensen zo ver mogelijk weg (instituten). Vroeger had
je dolhuizen voor mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een
psychiatrische aandoening en dementerenden. Iedereen die van de norm afweek
werd in een dolhuis gestopt. Er werd ook gedacht dat mensen die van de norm af
weken, door de duivel bezeten waren.
Maatschappelijk: segregatie.
Kenmerken instituten:
- Grootschalig
- Segregatie
- Weinig keuzemogelijkheden
- Materiële omgeving slecht
- Kenmerking van de zorg/ondersteuning:
- niet individueel gericht
- Veel medicatie
- Rigide (vaste structuren)
- Sociale afstand
Er kwam een tegenbeweging in. Er komt een verandering in visie. We gaan er
anders over denken → ontwikkelingsvisie (ongeveer halverwege jaren 50).
Er komt steeds meer kritiek op de wijze waarop mensen met een vb moeten leven. We zien
dat dat geen kwaliteit van leven is en dat er wat moet veranderen. We willen de mensen ook
niet meer wegstoppen. Medisch gedachtegoed begint dus wat onder druk te komen en dat
wordt heel langzaam vervangen door een ontwikkelingsmodel. Mensen worden niet meer
gezien als patiënten, maar als leerlingen met ontwikkelingsmogelijkheden. Men gaat er dan
vanuit dat mensen opgevoed kunnen worden, nieuwe dingen kunnen leren. Ze zeggen dan
dat verschil tussen mensen met vb en mensen zonder vb hem zit in het leervermogen.
Mensen met een vb hebben meer moeite met leren, maar ze kunnen dat wel. Binnen grote
instellingen zie je dan ineens scholen ontstaan.
Waar het eigenlijk om ging is dat je mensen met een vb kon trainen zo aangepast mogelijk
te zijn. Dus om met andere mensen dingen samen te doen. We hadden het eigenlijk over
normalisatie. Normalisatie betekende dat er op een bepaalde moment werd besloten dat we
niet meer mensen gingen afzonderen, maar dat mensen in de wijk kwamen wonen. Dit
gebeurde toen vrij massaal. Mensen met vb gingen in de buurt wonen. Voor mensen met vb
had dit veel gevolgen. Hun sociale netwerk werd groter. Er waren ook mensen waarbij dit
helemaal niet gebeurde, maar waarbij juist de eenzaamheid toesloeg. Je hebt ook mensen
met ernstige gedragsproblemen of mensen met een ernstige vb die niet spreken, dit leidde
onmiddellijk voor problemen in de wijk. Dus de normalisatie-principe gold niet voor iedereen.
Er bleven ook mensen achter binnen die instellingen.
Dus:
- “verkeerd” leereffect opvoeding of ‘misgelopen’ ontwikkeling.
- Probleem ligt in omgang tussen persoon en omgeving.
- Mensvisie: mens met mogelijkheden
- Status: leerling
- Zorgverlening: trainen/ ontwikkelen
, - Plaats: speciale voorzieningen in de samenleving
- Maatschappij: normalisatie
Tweede helft jaren 80:
Je krijgt dan ook wat kritiek op normalisatieprincipe.
Want ze zeggen eigenlijk dat die normalisatie niet zo lekker loopt, het blijft heel erg een
instellingscultuur (instituut cultuur).
Er is nog steeds heel weinig aandacht voor ontwikkeling.
Wat we eigenlijk aan het doen zijn is mensen laten aanpassen aan de omgeving. Misschien
is het kenmerk wel van mensen met een vb, niet allemaal, dat sommigen daarvan zich niet
kunnen aanpassen aan de omgeving. Dan spreken ze van: Tyranny of normality = idee van
normalisatie wordt zo richtinggevend dat je erin moet passen, als je er niet in past dan val je
buiten de boot.
Reactie daarop: burgerschapsparadigma.
- Het gaat daar heel erg over volwaardigheid. Leven in samenleving als volwaardig
burger.
- Nadruk op beperking van de omgeving, dus niet zozeer op de beperking van de
persoon. Er wordt gekeken wat de omgeving kan doen om het beter te maken voor
de persoon met de beperking.
- Rechten en plichten, hoe zit dat in elkaar
- Belang van goede kwaliteit van bestaan voor iedereen. Niet alleen voor persoon met
vb maar ook voor zijn/haar gezin.
- Regie: keuze en controle. Mensen met vb kunnen zelf ook kiezen waar ze willen
werken en wonen etc.
- Ondersteuning: afhankelijk van anderen (intersubjectiviteit). Relaties vormen de
basis van burgerschapsparadigma. We hebben het dus niet meer over verzorging of
over training maar we ondersteunen mensen. Woordgebruik zegt heel veel over
visie. Elk mens is afhankelijk van iemand anders om een prettig leven te hebben
(intersubjectiviteit). Relaties vormen de basis, je moet elkaar begrijpen.
- Inclusie: iemand met een vb is ook een volwaardig burger.
Ondersteuningsvisie (burgerschapsparadigma)
- Ontwikkelingsmodel: Leggen de nadruk op beperkingen van omgeving
- Mensvisie: mens met rechten en plichten
- Status: burger
- Zorgverlening: ondersteunen
- Plaats: in de samenleving, community care living = je maakt gebruik van de
voorzieningen in je gemeenschap
- Maatschappelijk: integratie/inclusie
Definitie voor verstandelijk beperking:
‘Intellectual disability is a disability characterized by significant limitations both in intellectual
functioning and in adaptive behaviour as expressed in conceptual, social, and practical
adaptive skills. This disability originates before age 22’
→ iemand heeft een vb als die significante beperking heeft op intellectueel
niveau, maar ook wanneer er problemen zijn in adaptief gedrag. Je moet op
, minimaal 2 van de volgende vlakken problemen hebben: conceptueel, sociaal of
adaptieve vaardigheden.
Voorheen was het dat vb moest zijn ontstaan voor 18e levensjaar, nu is dat 22.
Terminologie/ indeling (verschilt per bron):
IQ-score: Naar ondersteuningsbehoefte:
Zwakbegaafd: 70/75-85 Nauwelijks
Licht: 50- 70/75 Zo nu en dan
Matig: 35-50 Beperkt
Ernstig: 20-35 Uitgebreid
Zeer ernstig: <20 - 25 Op alle gebieden en tijden
Engelse termen: mild, moderate, severe, profound.
Je kan ook Zwakbegaafd zijn, een vb hebben met gedragsproblemen, dan heb je meer
ondersteuning nodig dan nauwelijks.
IQ bij zeer ernstig kunnen we niet meten, we hebben daar geen instrumenten voor.
Adaptieve vaardigheden:
- conceptuele en communicatieve vaardigheden → lezen, schrijven, rekenen
- Sociaal-emotionele vaardigheden → hoe verhoud je je tot anderen, hoe
functioneer je in een groep
- Praktische vaardigheden → kan je jezelf aankleden, eten, drinken etc.
Cijfers VGN:
- Mensen met een IQ onder de 70: 142.000 mensen
- Ernstige verstandelijke beperking, IQ <50: 68.000 mensen
- Zwakbegaafden, IQ 70-85: 74.000 mensen
- Aantal zwakbegaafden in Nederland: 2.2miljoen
Verstandelijke beperking is ook cultuurgebonden. Vroeger had je minder zwakbegaafden
dan nu. Hoe complexer je samenleving is, hoe meer mensen buiten de boot vallen.
Niet iedereen die zwakbegaafd is, heeft een ondersteuningsvraag. Nu zijn er 1.2miljoen
zwakbegaafden met een ondersteuningsvraag.
- Specifieke groepen:
- Mensen met ernstige meervoudige beperking (emb): 10.000. We weten niet
hoeveel daarvan zijn, dit is een schatting.
- Niet aangeboren hersenletsel (nah): 140.000.
- aantal medewerkers: 170.000
Oorzaken verstandelijke beperking:
1: in veel gevallen onbekend. Met name van oude mensen onbekend.
2: Single gene en chromosomale syndromen
3: Metabole ziekten, erfelijke stofwisselingsziekten (PKU, Taysachs syndroom)
4: Gedurende zwangerschap (CMV, Toxoplasmose, Syfilis, Rubella)
5: FAS (foetaal alcohol syndroom)
6: Oorzaken rondom bevalling (zuurstof tekort)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller eliannewiersema. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.38. You're not tied to anything after your purchase.