Leerdoelen:
De inhouden bij de verschillende aspecten van ruimte omschrijven
en praktisch vetalen
Enkele aandachtspunten beschrijven bij het werken rond de ruimte
in de kleuterklas
Beschrijven hoe aan ruimtelijke orientatie en kaartvaardigheid in de
kleuterklas te werken
De relatie tussen ruimte en bewegingsinitiatie via een aantal doelen,
inhouden en werkvormen illustreren
Inleiding
• Kleuters gaan helemaal op in hun omgeving, de ruimte.
• Delen van deze ruimte hebben een duidelijke functie, maar er is ook
ruimte nodig om te ontdekken en experimenteren!
• Kinderen beleven de ruimte met heel hun lichaam …
• Enerzijds kennismaken met de functie van bepaalde ruimtes (denk
bv. aan verkeerseducatie, de stoep), anderzijds moet ook het vrij
verkennen van de ruimte heel wat kansen krijgen.
Bv. wandeltocht is 3 km lang deze wandeling wordt door de ene als kort
beleefd, terwijl deze voor de andere eindeloos lang is.
Bv. tijdens de wandeling nemen we de omgeving waar, we bevinden ons
in die omgeving (= fysieke ruimte) van deze omgeving/de wandeling
vormen we ons een beeld in ons hoofd, dit kunnen we achteraf proberen
weergeven
Objectruimte, bv. de beker staat op de tafel, de lepel zit in de beker, …
In 1 oogopslag, bv. de klas, de speelplaats, de kring, …
Omgevingsruimte, bv. de ruimere omgeving waarin we ons verplaatsen,
de schoolomgeving, op weg van school naar huis, …
Geografische ruimte: (steunt op mentale representatie) steeds grotere
ruimte: gemeente, provincie, land, werelddeel, de aarde, het zonnestelsel,
het heelal, …
, local-to-global benadering MAAR … af en toe ook doorbreken
Ruimte in de kleuterklas
Enkele invalshoeken ‘ruimtelijk bewustzijn’
- Ruimtebeleving
- Ruimtelijke inrichting
- Oriëntatie, kaartvaardigheid, beginnend geografisch besef
- Verkeer en mobiliteit
> Oriëntatie op de ruimte!
1. Ruimtebeleving
Een ruimte maakt een bepaalde indruk die verschilt van
persoon tot persoon …
∟ persoonlijke beleving van ruimte
à Aangeven waarom ik graag in een ruimte ben of niet
à Ervaren dat de ruimte een persoonlijk karakter heeft
In de klas: hoe worden hoeken beleefd door de kinderen dit kan
bepalend zijn voor hun keuzes (fotoboekje om hoeken beter te leren
kennen)
Snoezelhoek (openstaan voor verwondering, het is tot rust komen, het is
zoeken en doorzoeken) speelt sterk in op de beleving van een ruimte.
Een ruimte kan een erg verschillende indruk nalaten, bv. een donkere
ruimte kan voor de ene knus aanvoelen, terwijl dit een andere afschrikt.
Beleven van afstand (ver – dichtbij)
Afstand beleven – ook tijdsbeleving
Ervaren en respecteren van persoonlijke ruimte
Persoonlijke ruimte ervaren kleuters bv. in de kring: houden ze ervan dat
een andere kleuter dicht bij hen komt zitten?
2. ruimtelijke inrichting
,We grijpen in in de ruimte op basis van onze voorkeuren, noden,
…
A. De ruimte helpen inrichten (functioneel, veilig en geborgen,
gezellig, …)
Hoe de ruimte beleefd wordt, hangt nauw vast met de inrichting ervan.
Kleuters kunnen mee zorg dragen voor de klasruimte, maar ze ook helpen
inrichten bv. de huishoek omvormen tot kasteel, een dokterspraktijk, …,
de bouwhoek ombouwen tot een boot, …
Hoeken maken met kinderen: waarom?
“Allereerst is de klas van de juf en de kinderen. Wanneer je de
kinderen bij de hoeken betrekt, voelt het ook voor hen als een eigen
succes. Kinderen leren veel van het maken en bedenken van
hoeken: hoe groot moet de hoek zijn, past deze kast ook aan de andere
kant van de klas (meten), hoeveel tafels kunnen we in deze hoek kwijt,
welke spullen hebben we nodig, wat hoort allemaal bij dit thema
(mindmap), hoe speel je in deze hoek, welke rollen kan je hier spelen enz.
Ze nemen zelf materialen mee om de hoeken aan te vullen. Ze kunnen
hun fantasie kwijt in de hoeken. Je werkt volledig uit de belevingswereld
van de kinderen. Wat wil je nog meer?
En last but not least… het scheelt de juf/meester veel tijd na schooltijd.”
Hoeken maken met kinderen: hoe?
Kleuters eigenaarschap geven ondernemingszin stimuleren
• Prikkelende startactiviteit
bv. aan de hand van een voorwerp/verhaal/… i.v.m. thema
• Brainstorm m.b.v. mindmap:
Welke hoeken willen we? Wat hebben we daarvoor nodig?
• Spullen uitstallen
• Kinderen richten in kleine groep hoek(en) in.
• Reflectie op ervaringen in de hoek(en).
• Aanpassingen uitvoeren.
B. Ook buiten de klas inrichting van de ruimte door de mens
• Waarnemen van het landschap (elementen, grenzen, ...)
• Benoemen van gemeente (zie ruimtelijke schaalniveaus slide 8)
C. De ruimte afbakenen/grenzen ervaren
Dit houdt ook het afbakenen van ruimtes in, je kunnen terugtrekken in een
hoekje, een eigen plekje.
Een ruimte, klein (bv. klas, hoek) groot (bv. landschap), vertoont
menselijke invloeden inrichting van de ruimte
D. Zorg dragen voor de ruimte/orde brengen in de ruimte
E. Zorg dragen voor de ruimte (buurt, planeet, …)
, 3. orientatie, kaartvaardigheid en beginnend geografisch besef
In de ruimte moeten we ons oriënteren positioneren,
verplaatsen, …
Menselijk lichaam tekenen (lichaamsschema)
Het eigen lichaam oriënteren en plaatsen in de ruimte, maar ook
voorwerpen
! Jong kind: eigen positie als uitgangspunt
Belang van ruimtelijke begrippen i.v.m. positie, richting en afstand
Eigen positie als uitgangspunt (denk aan kaart vasthouden – richten zoals
jij je bevindt)
- Oriënteren (bv. in de spiegel voorkant, zijkant, achterkant tonen)
- Plaatsen in de ruimte (bv. in de hoepel gaan zitten, voor de hoepel,
…)
- De weg vinden in de vertrouwde omgeving
Voorwerpen, bv. op de tafel staat de rode beker voor de gele beker.
Kaartvaardigheid
Werken met (abstracte) representaties van de ruimte
Kleuters en plattegronden of kaarten?
Uitdaging: herkennen van symbolen, deze koppelen aan elementen in het
landschap
verticaal perspectief (vanaf 7 jaar)
Ontluikend kaartbegrip:
niet evident! stap voor
stap!
Kleuterklas
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller valerieruysschaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.99. You're not tied to anything after your purchase.