Class notes
College 4 - Publiek Financieel Management
- Course
- Institution
Samenvatting van college 4.
[Show more]
1 review
By: christelvanderlinde • 2 year ago
Seller
Follow
margotvanHouten
Reviews received
Content preview
College 4 – Financieel management Maarten de Jong
Rijksbegroting: de uitgaven van het Rijk - Financieel Management
Het kabinet is nu demissionair. De docent heeft alleen nog nooit meegemaakt dat een demissionair
kabinet zulke hoeveelheden miljarden besteedt. Een miljard ging naar de woningcrisis, maar met 1
miljoen woningen is dit maar 1000 euro per woning van alle woningen die gebouwd zouden moeten
bouwen. Het lijkt dus veel geld, maar daarvoor wordt ook wel heel veel voor beloofd. Waarschijnlijk
worden de echte grote plannen gemaakt als de begroting er is.
In het boek wordt genoemd dat een halve staatsschuld niet erg is. Ook zit er een beetje een politieke
kleur in het boek zit. Er staan dingen in als ‘het Rijk leent zich rijk’, maar besef ook dat je soms
negatieve rente betaald. Er staan zinnen als ‘NL leent zich rijk, maar Moldavië moet dat niet
proberen’. Waarom is dit verschil er? Als jij iets aan iemand leent, dan wil je zeker weten dat je het
terugkrijgt. NL scoort heel hoog in het afbetalen van leningen, Moldavië niet. Die betrouwbare
reputatie buit je dus uit. Maar, is er een staatsgreep of er wordt onverantwoord fiscaal beleid
gevoerd, dan gaat die rating omlaag. Er is momenteel veel vraag naar het stallen van kapitaal op de
langere termijn. In NL heb je daar soms zelfs rente voor over want je krijg er zekerheid voor.
In het boek wordt ook gezegd ‘tegenover schuld staan bezittingen’. Maar zoals in het volgende
college blijkt, is dat NL die bezittingen zoals bedrijven die op de balans staan en wat ze waard zijn
keurig bijhouden. NL gaat niet alle dijken en wegen op die balans zetten zoals een fiscus zou doen.
Paragraaf 6.2.4 over de uitgaveregel is te technisch en komt echt niet in het tentamen want dit is niet
de essentie van dit vak.
Programma vanochtend
Vragen over lesstof
Artikel: ‘De Europese begrotingsregels zijn achterhaald’
Hoorcollege: begrotingsbeleid en rijksbegroting
Rijksbegroting: Kennismaking en oefening
Hoorcollege: de begrotingscyclus
Podcast centen en procenten
Langs deze lijn gaan we dit college bekijken. We spreken over het artikel. We beginnen met de
lesstof. De hoofdstukken voor vandaag waren best pittig omdat er economische termen in
voorkomen. We kijken naar het begrotingsbeleid en de begrotingscyclus want deze komt in de stof
vrij matig over. H10 zijn maar 10 bladzijden, maar het is voor ons een belangrijk onderdeel. We kijken
ook naar hoe de Rijksbegroting er eigenlijk uitziet.
,Begrotingsbeleid
We beginnen met staatsschuld. Dit schema toont
hoeveel de staat per inwoner namens jou heeft
geleend. Je ziet NL in dollars staan. Jij en ik hebben
ieder een schuld van 40.000 dollar namens de
staat. De gemiddelde Amerikaan heeft 2x zo veel,
de gemiddelde Japanner 3x zoveel. We zitten dus
niet omgerekend naar bevolkingsgrootte bij de
grootste schuldhebbers, maar meer in de
middenring zoals Zweden, Griekenland en
Duitsland ook zitten.
Wat je ziet is dat de schuld van 40.000 per
Nederlander best veel is, maar in verhouding tot
het BBP van Nederland is het redelijk. Maar in een
land als Indonesie kan je je afvragen of zo’n land
dat nog kan terugbetalen.
Begrotingsbeleid
Dit is een statistiek in procenten van het Nationaal product.
Dus het BNP, de maatstaf van onze economie en wat we
allemaal opgeteld in een jaar verdienen als NL. Theoretisch
gezien geldt dat als dit 100% zou zijn we allemaal een jaar
lang gratis zouden moeten werken om het af te lossen. Japan
met 238% zou dus 2.38 jaar voor niks moeten werken als die
mensen die de Japanse staat geld hebben geleend dit in een
keer terug zouden moeten krijgen. De Nederlandse
staatsschuld als percentage van het BNP is ongeveer 60%, dat
is óók de norm. Libanon zit op 147%, die is inmiddels failliet.
De staatsschuld van Libanon is nu heel laag, want iedereen
die geld had heeft dit in Libanon moeten afboeken. Het is dus net als een bedrijf. Niemand zal nu geld
aan Libanon uitlenen.
Om taferelen zoals Libanon te voorkomen hebben wij een begrotingsbeleid.
Begrotingsbeleid
In het boekje wordt het verhaal van de Griekse held Oddyseus
vertelt. Je ziet de Sirenen die hem proberen te verleiden zdat het
schip op de klippen zou komen. Zijn plan: de roeiers doen was in
hun oren en hij laat zich vastbinden aan de mast zodat ze veilig
langs de klippen varen.
Dit is een dramatische metafoor voor het begrotingsproces. Dit zijn al die mensen die je dagelijks in
het journaal ziet. Er is altijd meer geld nodig dan er aan belastinggeld beschikbaar is. Daarom leg je
dit vast in een norm. De afgelopen prinsjesdag werd juist heel goed naar de wensen van anderen
gekeken zodat de begroting erdoor zou komen. Wensen zijn dus oneindig, geld is eindig. Daarom heb
, je regels nodig om jezelf vast te binden en op koers te blijven. In NL werkt het systeem van het
begrotingsbeleid al 25 jaar goed. Dit is best uitzonderlijk.
Begrotingsbeleid
Verschillende ‘Ankers’ voor beheersing overheidsuitgaven:
1. Maximum belastingeninkomsten
2. Maximum publieke uitgaven
3. Maximum overheidsschuld
4. Maximum begrotingssaldo
Je kan op verschillende manieren afspraken/regels maken, dus er zijn verschillende ankers waarmee
je je als een Odysseus aan de mast kan verbinden. Zo voorkom je dat ambtenaren met geld smijten
en je met een te grote staatsschuld eindigt.
De eerste mogelijkheid is om een maximum te stellen aan de belastinginkomsten. De belastingdruk
wordt dus verlaagd met een bepaalde belastinggrens. De Amerikaanse staat Colorado heeft dit ooit
geprobeerd. Als een bedrag boven een bepaalde grens kwam, dan werd het geinde bedrag via een
check uitgekeerd aan het einde van het jaar. Dit was alleen moeilijk uitvoerbaar en je laat weinig
ruimte voor dingen die je niet kan beïnvloeden of duurder worden.
Gebruikelijker is om, net als Polen, hetzelfde te doen als Colorado deed, maar dan voor de úitgaven.
Je maakt dus een maximale grens voor publieke uitgaven. Over die grens mag je als staat dan niet
meer uitgeven. De hele VS heeft dit. Moeilijk is alleen aan wie je dit vraagt, aan het parlement? Als je
dit in de wet vastlegt, dan kan het Parlement zeggen dat dit maximum alsnog verhoogd wordt. Dit
gebeurt ook elk jaar in de VS. Het is dus vaak niet effectief omdat politieke besluitvormers die aan de
macht zijn dit ook zelf kunnen aanpassen.
De derde optie is een maximale schuld. De vierde optie is een maximaal begrotingssaldo. Deze twee
laatste hebben een relatie met elkaar waar we zo meer naar kijken. Deze combinatie van de derde en
vierde hebben we in NL en in héél Europa. Dit is die bekende 63%.
Begrotingsbeleid
Dit werkt dan als volgt. Je ziet hier een tekort van 50
miljard. Er is immers 300 uitgaven en 250 ontvansten.
Die 50 miljard wordt een lening en komt bovenop de
staatsschuld die nu met 50 miljard oploopt. Als je een
overschot hebt, dan kan je met dat bedrag een stukje
van je staatsschuld aflossen. Omdat je meestal rente
over je staatsschuld betaald, gaat dat afbouwen van
de schuld in absolute termen best traag. De grap is, als
je die normen (dus 60% staatsschuld en 3%
begrotingstekort) dit percentages zijn van het BNP. Dus als je economie groeit dat worden die
percentages vanzelf lager zonder dat je iets aflost van je staatsschuld. Dit wordt het ‘noemereffect’
genoemd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller margotvanHouten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
70055 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now