Samenvatting geschiedenis: H7 tijd van pruiken en revoluties VWO 5
7.1 De eeuw van de Verlichting
kenmerkende aspecten
7a rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van
de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
De wetenschappelijke revolutie in westerse landen leidde in de 18e eeuw tot groot
optimisme over de mogelijkheid om met behulp van het verstand alles te begrijpen en te
verbeteren. Verlichte denkers ontwikkelden nieuwe, vaak revolutionaire ideeën op het
terrein van godsdienst, politiek, economie en samenleving.
7b voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)
De uit de middeleeuwen stammende standenmaatschappij bleef in Europese landen
bestaan tot het einde van de 18e eeuw. In een aantal landen hielden koningen vast aan
het absolute koningschap. Onder invloed van de verlichting voerden vorsten in andere
landen hervormingen door.
De rede
wetenschappelijke revolutie 17e eeuw veel nieuwe kennis - waarnemingen en gebruik van
ratio waren methodes waarmee wetenschappers deze kennis hadden verkregen
- inspireerde verlichte filosofen en politieke denkers: ratio op samenleving?
de overtuiging dat door het gebruik van de ratio een betere maatschappij kon worden
ontwikkeld, is kenmerkend voor het verlichte denken - rationeel optimisme
filosofen richten kritisch uit op religie
- verlichte ideeën - weinig ruimte voor mysterieuze volksgebruiken
- gericht op ratio op zoek naar godsbewijs - conflict met de kerk
- ze gingen ervan uit dat er rechten bestaan die voor alle mensen gelden, net zoals
natuurwetten bestaan die overal in de natuur gelden. Mensen moeten in hun optiek
altijd vrij over deze natuurlijke rechten beschikken.
Afspraken tussen volk en bestuur
verlichte denkers - keurden het absolutisme af, omdat niet gebaseerd was op ratio meer op
tradities en het droit divin
Volk moest besluiten dat zij tezamen een politieke gemeenschap vormden - sociaal contract:
- moest in bestuur uitgangspunt zijn
- volk moet uit haar midden bestuurders kiezen, die belangen van het volk moest
behartigen en zich aan het volk verantwoorden - soevereiniteit lag bij volk
montesquieu bepleitte trias politica - uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht -
kans van machtsmisbruik kleiner dan wanneer een persoon of groep alle macht heeft.
filosoof voltaire was oneens dacht dat grootste deel van volk te dom was om bestuurlijke
verantwoordelijkheid te dragen
, Verlichte vorsten
Verlichte ideeën drongen ook door tot europese koningshuizen
- meeste koningen houden absolutisme vast - ancien regime
sommige absolute vorsten staan open voor verlichte denkbeelden: Frederik de Grote van
Pruisen - eerste dienaar van de staat
- wees droit divin af
- sociaal contract met volk - bindend zodat volk hem niet kon afzetten
- gaf volk geen inspraak op bestuur maar zette zich in voor welzijn
- verlicht absolutisme
Rusland - Catharina de Grote
- wou grondwet invoeren - hield niet tot stand omdat edelen oneens waren dat ze aan
dezelfde kant stonden als horigen op landerij
De Encyclopedie
Om zelfstandig kunnen nadenken moet men beschikken over kennis - daarom werd
encyclopedie gemaakt
- franse filosofen Denis Diderot en Jean d´Alembert
- kennis en ideeën werd samengevat
- ruim verspreid en hadden invloed op denken van burgerij in europa
- edelen en geestelijken voelen zich aangevallen - in encyclopedie veel kritiek op
privileges van de adel en de positie van kerk en geestelijkheid
kranten speelden ook grote rol in verspreiden ideeën en nieuws - door nieuwe
druktechnieken snel gedrukt
- analfabetismepercentage nam gestaag af - meer mensen die niet tot sociale
bovenklasse hoorden waren in staat om nieuws en kennis op te nemen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneschuring7. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.24. You're not tied to anything after your purchase.