Summary
Samenvatting Materieel Strafrecht (B001632)
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat de inhoud van de slides, lesnotities en de cursus (Strafrecht en strafprocesrecht in hoofdlijnen, deel 1).
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
EllaPeeters
Content preview
MATERIEEL STRAFRECHTBoek I
Titel I: Algemene inleiding
H1: Definitie
Het strafrecht in de brede betekenis omvat het materieel strafrecht en strafprocesrecht
Definitie die men aan het strafrecht geeft wordt bepaald door de onderliggende
staatkundige, politieke en wereldbeschouwelijke visie
Materieel strafrecht
● het geheel van regels waardoor bepaalde gedragingen worden strafbaar gesteld en
gesanctioneerd
● misdrijf, straf, manier dat we aan die straffen komen (hoe)
● strafrechtelijke verantwoordelijkheid
● algemene beginselen (daderschap, poging, herhaling, deelneming)
● toepasselijke sancties
Strafrecht
● richt zich tot de burger in de vorm van verbodsbepalingen
● sociaal controlemechanisme ⇒middel waarmee de maatschappij sociaal
ongewenste gedragingen controleert
Strafprocesrecht
● geheel van de procedurele spelregels volgens welke het materieel strafrecht wordt
toegepast
● bepaald door wie en op welke wijze de strafvordering wordt uitgeoefend en op welke
wijze het bewijs van een misdrijf wordt geleverd
● gericht op de overheid die belast is met de toepassing van de regels uit het
strafprocesrecht
● gerechtelijk privaatrecht gericht op particulieren
Strafwetboek bestaat uit 2 delen
● Boek I (basisprincipes en algemene beginselen strafrecht)
○ fundamenteel strafrechtssysteem
○ hoe bepalen straf
○ wat wil je met het strafrecht bereiken?
⇒
■ retroperspectief = straffen voor verleden doelstelling: vergelding
■ prospectief = straffen om te vermijden dat persoon dezelfde fout
⇒
begaat doelstelling: preventie (kan algemeen zijn of bijzonder)
■ instrumenteel = straffen om iemand weer op te voeden, zorgen dat hij
⇒
beter gewapend is doelstelling: re-socialisering
■ economisch = om vermogensvoordeel bij de dader weg te halen of
vermogensnadeel bij slachtoffer te compenseren ⇒ doelstelling:
herstel na oorspronkelijke toestand (voor dader en slachtoffer)
■ ⇒ doelstelling die je nastreeft kleurt de invulling van de regels
● Boek II (misdaden en straffen)
Nationale rechters moeten meer dan voorheen rekening houden met buitenlands strafrecht
en met beslissingen van buitenlandse strafgerechten
1
,H2: Historisch overzicht
Archaïsche stelsels
Primitieve samenleving
Mengelmoes van godsdienstige en morele normen
Niet echt sprake van strafrecht
● talio recht = oog om oog, tand om tand principe = eigenrichting (= men neemt het recht om
een conflict op te lossen in eigen handen)
○ vergelding van het aangerichte kwaad en de loutering (zuiveren) en verzoening
tussen de (familie van de) dader en (de familie van) het slachtoffer
○ geen proportionaliteit
⇒
○ recht van de sterkste alleen de sterkste families leven in veiligheid
○ katalysator voor alsmaar meer en meer conflicten
○ talio principe vinden we vandaag ook nog terug Albanese families hanteren
⇒
nog bloedwraak overblijfselen in moderne tijd zijn het duel en de vendetta
De middeleeuwen
Het Oudgermaanse strafproces
Verbod op privé wraakneming
Enkel de dader van het misdrijf mag aansprakelijk worden gesteld
Passieve rechter
Overheid als bemiddelaar (vorst)
● compositio en fredus (basisconcepten voor schadevergoeding en geldboete)
⇒
○ compositio = bloedgeld waarmee je de wraak afkoopt voorloper schadever-
goeding voor slachtoffer
⇒
○ fredus = vredegeld waarmee je de vorst vergoedt voorloper geldboete
● reageren op een misdrijf is niet langer een private aangelegenheid
● publieke aangelegenheid geworden tussen dader en overheid (strafrecht vorm van publiekrecht)
● tussenkomst vorsten heeft als doel vrede tussen slachtoffer en dader te herstellen
⇒
Ritueel tweegevecht dader en slachtoffer op gelijke voet
Doel van de procedure: nagaan van de reputatie van de beklaagde ⇒ geïnspireerd op
infamia-procedure (uit het canoniek recht): verlies van naam en faam betrokken personen en de
status van de persoon was doorslaggevend
Bewijslast lag bij de beklaagde
Godsbewijzen: irrationele procedure experimenten⇒
Ongelijke en wrede straffen hand afhakking, vierendeling
Rondreizende rechters deden in het vorstendom navraag over ‘misdrijven’ (enquête du pays) ⇒
rechters trokken rond en vroegen aan de bevolking de personen aan te wijzen die van een
⇒
‘misdrijf’ werden verdacht voorloper van de moderne beschuldiging jury
Het inquisitoire strafproces
In de aanloop naar de Verlichting dringen zich veranderingen op
● nood aan een meer humane procedure
● nood aan een eerlijke procedure
⇒
● minder ernstige misdrijven civiel strafproces
○ passieve rechter blijft
○ verdachte en OM op gelijke voet
○ bewijzen van schuld en onschuld
2
, ● ⇒ veranderingen gekomen met verschillende snelheden afhankelijk van soort
⇒
misdrijf dat gepleegd werd irrationele blijft langer bij minder erge misdrijven
⇒
● meest ernstige misdrijven inquisitoire strafproces
○ actieve rechter die ook OM is (= zelf opzoek gaan naar waarheid)
○ verbod op godsbewijzen
○ focus op waarheidsvinding
○ te veel focus op bekentenis
○ 1 figuur heeft alle macht in zich (rechter)
○ beklaagde object van de waarheid
○ bewijslast lag bij de vervolgende partij
○ proces geheim, strafuitvoering openbaar
● ⇒ aan de straffen veranderde niets
De Verlichting, het ‘revolutionair’ strafrecht en de codificaties van Napoleon
De Verlichting
Sterke reactie tegen
● willekeur van de rechter
● wrede onderzoeksmethoden
● wrede ongelijke straffen
Montesquieu, Locke en Rousseau zetten op papier wat Verlichtingsdenken concreet moest
betekenen voor strafrecht
● Montesquieu verdedigde de trias politica (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht)
⇒
● Locke en Rousseau sociaal contract
○ fictief contract tussen burgers en overheid ⇒ burgers geven deel van vrijheid
op voor veiligheid en de overheid neemt zich voor zich niet te mengen in het
leven van de burger als dat niet nodig is
○ overheid: positive beschermings verplichting en negatieve onthoudings-
verplichting
Recht op bestraffing gebonden aan 3 belangrijke principes ‘Magna Charta’
● legaliteit = juridische basis overheidsoptreden, misdrijven en straffen in de wet op
voorhand vastgelegd (vervolging, straftoemeting, strafuitvoering)
● proportionaliteit = evenwicht daad en reactie
● subsidiariteit = inzetbaarheid van het strafrecht, staat mag pas optreden als dat
werkelijk nodig is
Het ‘revolutionair’ strafrecht (1789-1800)
Franse revolutie zorgt voor een revolutionair strafrecht
Antwoord op alle frustraties uit het vorige tijdperk, nieuwe ideeën op de meest volledige
wijze werden doorgevoerd
● Code Lepeletier (1791)
○ materieel strafrecht
○ formeel strafrecht
○ jury
● Code Merlin (1795)
○ materieel strafrecht
○ mild
○ proportioneel
○ vaste straffen
3
, De codificaties van Napoleon
Code d’instruction criminelle van 1808
● wetboek van strafvordering van Napoleon week inhoudelijk af van de filosofie die aan
de revolutionaire wetboeken ten grondslag lag
○ inquisitoir systeem opnieuw ingevoerd tijdens het vooronderzoek
○ rechten van de verdediging werden minder goed beschermd
● een van de minst geslaagde wetboek van Napoleon bevat
○ onnauwkeurigheden
○ gecompliceerde terminologie
○ nodeloze uitweidingen
Code Pénal van 1810
● sommige wrede en vernederende straffen terug ingevoerd
● afgestapt van louter mechanische rol van de rechter bij de straftoemeting
○ systeem van vaste straffen
○ rechter beoordelingsmarge
● min en max straffen
Het huidige strafrecht in België
De grondwet van 1830
Belgische onafhankelijkheid in 1830
Oorspronkelijk bedoeling alle wetboeken te herzien ⇒ enkel uitgevoerd ten aanzien van het
materiële strafrecht
Veel overgenomen van Frankrijk maar ook wil voor eigen wetten en regels
Teruggegrepen naar inrichting van jury
Militair strafwetboek
Het strafwetboek
Het strafwetboek dateert van 1867 en dat nemen we vandaag nog aan
Ontwerp van Haus en Nypels
● herzieningen in totaliteit die mislukt zijn
○ Châtel-D’Haenens (1979)
○ ontwerp Legros (1985)
⇒
● complementaire wetten intrede nieuw sociaal verweer
● geruchtmakende strafzaken zorgen voor politieke druk impact Bende van Nijvel op
verjaringstermijnen
⇒
● wetsontwerp nieuw strafwetboek gebrek aan duidelijke theoretische basis
Het wetboek van strafvordering (1808)
Voorafgaande titel werd toegevoegd aan het wetboek in 1878
≠ Bekaert 1974
≠ Franchimont 1991
Complementaire wetten
H3: Theorieën over strafrecht
Inleiding
Vergelding = gedachte dat de straf het onrecht moet vergoeden dat door het misdrijf werd
⇒
veroorzaakt door aan dader een sanctie op te leggen die pijn doet
Verzoening = door de bestraffing wordt het leed dat door het misdrijf is veroorzaakt hersteld
en is maatschappelijk gezien rechtvaardigheid geschiedt ⇒ straf symbolische functie:
vertrouwen van de bevolking in de bestaande maatschappelijke orde wordt hersteld
bemiddeling
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller EllaPeeters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now