Summary
Samenvatting Stoornis en Delict (Minor WIGK, 3e jaar Social Work)
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting + aantekeningen hoorcollege Forensische Psychopathologie minor Werken in Gedwongen Kader
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followdemivandenheuvel1
Reviews received
Content preview
WEEK 3Inleiding psychopathologie, toerekeningsvatbaarheid en vrije wil
HOOFDSTUK 1: DE PSYCHISCHE STOORNIS IN HET STRAFRECHT
Rapportage pro Justitia (PJ): wordt opgemaakt in strafzaken als er een vermoeden is van het bestaan van een
stoornis die een rol zou kunnen hebben gespeeld ten tijde van het tenlastegelegde.
De forensische gedragskunde is bij een strafzaak van belang met het oog op twee aspecten:
1. De invloed van de stoornis op het tenlastegelegde (in het kader van toerekenbaarheid)
2. Een inschatting van toekomstig risico (en daarmee verband houdend advisering over al dan niet
opleggen van een maatregel of een behandeling in het kader van een voorwaardelijk strafdeel)
Uitgangspunten vormen wetsartikelen
39, 37a, 37b, 38 en 77s Wetboek van Strafrecht (Sr)
2.3 Wet forensische zorg (Wfz)
PARAGRAAF 1: DE ROL VAN DE STOORNIS IN HET STRAFRECHT
1.1: VERANDEREND STOORNISBEGRIP IN DE WETSARTIKELEN
Artikel 39 Sr: niet strafbaar is hij die een feit begaat, dat hem wegens de psychische stoornis,
psychogeriatrische aandoening en/of verstandelijke handicap niet kan worden toegerekend.
Zonder schuld geen schuld
Artikel 2.3 Wfz: geeft de strafrechter de mogelijkheid om een civiele zorgmachtiging dan wel rechtelijke
machtiging af te geven.
1.2: ONTOEREKENBAARHEID
Open criterium ontoerekenbaarheid: het is niet duidelijk gemaakt onder welke condities een stoornis tot de
conclusie leidt om niet toe te rekenen. Minister Modderman wilde dat de gedragsdeskundige en de rechter
alle ruimte hadden om per casus de toerekenbaarheid te beoordelen – en dus niet ingeperkt zouden worden
door een criterium.
PARAGRAAF 2: SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN
Strafuitsluitingsgronden
Schulduitsluitingsgrond: iemand heeft een strafbaar feit gepleegd zonder dat hij daarvoor in
strafrechtelijke zin schuld draagt.
o Het gaat om de mate van verwijtbaarheid, de persoon van de verdachte staat centraal
Rechtvaardigingsgrond: iemand heeft geen andere keuze dan te acteren of te reageren zoals hij deed
en dat is rechtvaardig (bijvoorbeeld noodweer)
o Het gaat om de strafbaarheid van het gepleegde feit
Schulduitsluitingsgronden
Ontoerekenbaarheid: wanneer er sprake is van een stoornis. Een intern, psychopathologisch
fenomeen was beslissend van invloed op het delict gedrag.
Psychische overmacht: een van buiten komende drang waar iemand geen controle over heeft. Een
persoon wordt gedwongen tot het maken van een bepaalde keuze, er is dus oorzaak buiten de
persoon die maakt dat diegene zo handelt.
Noodweerexces: de overschrijding van grenzen van noodzakelijke verdediging als gevolg van een
hevige gemoedsbeweging. Hier gaat het veelal om zelfverdediging die buiten proportie is. Maar deze
was buiten proportie omdat er een aanval of dreiging was, welke een emotionele reactie evoceerde.
Daarom is deze aan de persoon die zichzelf verdedigde niet toe te rekenen
Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
,Adviezen die de wet kent
Advies om wel toe te rekenen
Advies om niet toe te rekenen
Advies om in verminderde mate toe te rekenen
2.1: STOORNIS IN HET STRAFRECHT EN SCHULDUITSLUITINGSGRONDEN
Schulduitsluitingsgronden schuren soms tegen elkaar aan: een verdachte lijdt aan een psychische stoornis en
komt terecht in een situatie die bij hem een hevige gemoedsbeweging doet ontstaan.
PARAGRAAF 3: WAARHEIDSVINDING
De meeste strafzaken waarin PJ-rapportage plaatsvindt dienen voor de meervoudige kamer van de rechtbank.
De meervoudige kamer beoordeelt de zwaardere en ingewikkelde zaken, waarin een officier van justitie een
gevangenisstraf eist die langer is dan 12 maanden. De meervoudige kamer bestaat uit drie rechters die
overleggen in de raadkamer en tot een oordeel komen dat is opgenomen in het vonnis. De uitspraak is na 14
dagen.
3.1: BESLISMODEL VAN DE RECHTER
Rechters: houden zich bezig met de berechting van strafbare feiten
Berechtiging door (de meervoudige kamer van) de rechtbank
Hoger beroep bij een gerechtshof
Cassatie bij de Hoge Raad
Voorvragen bij terechtzitting
Is de dagvaarding geldig?
Is de rechter bevoegd?
Is het OM ontvankelijk?
Kan de vervolging zonder schorsing daarvan worden doorgezet?
Hoofdvragen bij terechtzitting
Waarheidsbevinding: de rechter moet eerst beoordelen of het tenlastegelegde feit bewezen
verklaard kan worden. Hier moet worden nagegaan of er voldoende – wettig en overtuigend – bewijs
is voor veroordeling.
o Niet? Dan vrijspraak
Strafbaarheid van het bewezenverklaarde
o Niet? Ontslag van alle rechtsorde
Strafbaarheid van verdachte: deze komt in de PJ-rapportage.
o Niet? Ontslag van alle rechtsvervolging
Bij ontslag van alle rechtsvervolging kan geen straf worden opgelegd, wel een maatregel.
Sanctie: een straf en/of maatregel
Als er sprake is van verminderd toerekenen, dan vindt geen ontslag van alle rechtsvolgingen plaats. Dat is
alleen het geval bij niet toerekenen. De rechter kan hiermee wel rekening houden bij het bepalen van de
sanctie.
3.2: ONTKENNENDE VERDACHTEN
Artikel 6 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM): de verdachte heeft het recht om de
eigen procespositie te bepalen.
,3.3: ONTBREKEN VAN OPZET
Wanneer er sprake is van ontkenning van het opzet, is onderzoek doorgaans goed mogelijk, maar moet uit de
rapportage goed naar voren komen dat de rapporteur niet wil treden in het juridische vraagstuk van het
(voorwaardelijke) opzet, en moet duidelijk worden dat de rapporteur de mededelingen van de onderzochte en
diens verklaringen in de proces-verbalen als uitgangsmateriaal neemt.
De wet vereist bij misdrijven ook dat het opzet en de schuld (de culpa) bewezen worden.
Opzet: het gaat om willen en weten, bewustheid van handelen en gevolg.
o Inzichtcriterium: opzet ontbreekt als blijkt dat er sprake is van een zodanig ernstig geestelijke
afwijking dat aangenomen moet worden dat hij verstoken is van elk inzicht in de draagwijdte
van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen daarvan
3.4: PROCESONBEKWAAMHEID
Artikel 16 Sv, lid 1: indien de verdachte aan een zodanige psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening
of verstandelijke handicap lijst, dat hij niet in staat is de strekking van de tegen hem ingestelde vervolging te
begrijpen, schorst de rechter de vervolging, in welke stand zij zich ook bevindt.
Procesonbekwaamheid: als de verdachte de strekking van de tegen hem ingestelde vervolging niet kan
begrijpen, wordt de zitting geschorst. Het gaat hier om het moment van de strafzitting. Mocht er later sprake
zijn van herstel, dan wordt de schorsing opgeheven
Dit is niet hetzelfde als het (niet) toerekenen, waar het gaat om de invloed van de stoornis ten tijde
van het tenlastegelegde.
PARAGRAAF 4: DISCUSSIEPUNTEN
4.1: WEIGERAARS: WIE STELT DE STOORNIS VAST?
Nemo tenetur-beginsel: niemand is gehouden bewijs te leveren tegen zichzelf en niemand kan worden
gedwongen om aan zijn eigen veroordeling mee te werken.
Redenen om niet mee te werken
De verdachte heeft het tenlastegelegde niet gepleegd/ontkent het en wil rechtspositie beschermen
De verdachte vreest voor advies tot oplegging van tbs-maatregel
Privacyoverwegingen
4.2: ONTOEREKENBAARHEID
Kritiek open criterium ontoerekenbaarheid: Bijlsma onderzocht het toetsingskader voor ontoerekenbaarheid
en vond dat rechters in de praktijk verschillende criteria gebruiken voor het bepalen van de toerekenbaarheid.
Problematisch vanuit het oogpunt van rechtsgelijkheid
Juridisch criterium (Bijlsma) - Model Penal Code
Wist de verdachte dat het wederrechtelijk was
Kon de verdachte naar dat inzicht handelen? Had hij controle over dat gedrag?
Tweede discussiepunt: is het mogelijk om uitspraken te doen over de toerekenbaarheid van een verdachte
terwijl dit een oordeel betreft over een psychische toestand in het verleden?
Van Koppen: het is vrijwel onmogelijk om met terugwerkende kracht vast te stellen in welke
psychische toestand een verdachte ten tijde van het delict verkeerde en meer precies welke causale
relatie er toen bestond tussen die psychische toestand en het tenlastegelegde.
Het derde discussiepunt: moeten gedragsdeskundigen wel een uitspraak doen over toerekenbaarheid?
, 4.3: STOORNIS EN GEVAAR
De stoornis speelt ook een rol bij de inschatting van gevaar, meer precies in het kader van beveiliging. Voor het
opleggen van tbs is een stoornis vereist. Tegelijkertijd draagt een psychische stoornis in het algemeen slechts
beperkt bij aan het risico op recidive.
NVvP-richtlijn: stoornis gebonden risicofactoren maken slecht een klein deel uit van alle factoren waarvan is
aangetoond dat ze van invloed kunnen zijn op het recidiverisico. Ook als er geen psychische stoornis wordt
gediagnosticeerd, kunnen er zinnige uitspraken over risicotaxatie en risicomanagement worden gedaan op
grond van eerder risicovol gedrag.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller demivandenheuvel1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now