De donkere kamer van Damokles
Titel: de donkere kamer van Damokles.
Uitgever: G.A Van Oorschot (te Amsterdam)
jaar van uitgave: 1e Druk November 1958
Auteur: Willem Frederik Hermans
aantal pagina’s: 334
Samenvatting
Wanneer de moeder de vader van Henri Osewoudt vermoord heeft, wordt hij als 12-jarig jongetje bij
zijn oom Bart Nauta gedumpt in Amsterdam. Daar gaat Osewoudt naar school. Hij heeft eigenlijk
helemaal geen vrienden en de enige met wie hij contact heeft is zijn oerlelijke nicht Ria, die hem ‘s
nachts mee naar bed neemt en 7 jaar ouder is. Osewoudt zelf is ook niet knap en heeft een te hoge
stem en geen baardgroei. Op 18-jarige leeftijd trouwt hij met Ria. Osewoudt zet de sigarenzaak van
zijn vader voort en zijn moeder komt bij hem inwonen. Moorlag woont er ook en is een student.
Osewoudt wordt afgekeurd bij de militaire dienst, omdat hij een halve centimeter te kort is. Wel gaat
hij bij de stadswacht en toen de oorlog uitbrak, mocht hij te wacht houden bij een postkantoor. Hij
komt in contact met Dorbeck, die luitenant van de landmacht is. Deze geeft hem een fotorolletje dat
Osewoudt moet ontwikkelen. Dorbeck lijkt als twee druppels water (vandaar de titel van de
verfilming) op Osewoudt en toch is hij ook heel verschillend. Hij heeft ruw, zwart haar en een baard,
eigenlijk heeft hij alles wat Osewoudt graag zou willen hebben. Na de capitulatie geeft Osewoudt aan
Dorbeck een kostuum te leen, en begraaft hij Dorbecks uniform in zijn tuin. Als Dorbeck later het
kostuum komt terugbrengen, geeft hij Osewoudt nog enkele films. Deze moeten ontwikkeld worden
en dan naar E.Jagtman, Legmeerplein 25-111 in A’dam-West worden opgestuurd. Als de films zijn
ontwikkeld, staan er alleen zwarte vlekken op, zodat Henri ze niet durft op te sturen. In plaats
daarvan koopt hij een Leica (fototoestel) en maakt zelf foto’s van militaire objecten. Daarna krijgt hij
steeds meer opdrachten van Dorbeck en raakt hij betrokken bij het verzet. Hij moet bijvoorbeeld
samen met ene Zewuster in Haarlem twee mannen neerschieten. Daarbij wordt hij gevolgd door de
zoon van de drogist in Voorschoten en die verraadt hem. Als Osewoudt het filmpje ontwikkelt, dat
Dorbeck hem gegeven had, staat op één van de foto’s Dorbeck met twee vriendinnen voor het huis
in de straat waar Osewoudt de twee mannen heeft neergeschoten. De hele familie Jagtman komt om
het leven als een brandend vliegtuig op hun huis neerstort.
Nadat Osewoudt 3 jaar niets van Dorbeck gehoord heeft krijgt een brief met het verzoek de foto’s te
zenden naar Postbus 234 in Den Haag. Hij gaat kijken wie de brief ophaalt: het blijkt een heilsoldate
te zijn. Enkele dagen later wordt hij opgebeld door Elly Sprenkelbach Meijer. Zij zegt dat ze uit
Engeland komt en toont hem later een van de foto’s, die Osewoudt aan Dorbeck heeft gestuurd. Hij
brengt haar dan naar oom Bart, maar als hij in Voorschoten terugkomt, hoort hij van Moorlag, dat de
Duitsers hem hebben opgewacht en zijn moeder en Ria opgepakt zijn. In Leiden krijgt hij een nieuw
persoonsbewijs dat op naam van Filip van Druten staat.
Hij wordt verliefd op Marianne Sondaar, Osewoudt die zijn haren zwart verft, lijkt nu al helemaal op
Dorbeck.
, Marianne heet eigenlijk Mirjam Zettenbaum, maar heeft haar naam veranderd omdat ze Joods is.
Osewoudt vindt een onderduikadres en gaat foto’s ontwikkelen voor Labare. Later ziet hij Marianne
weer en vraagt haar of zij valse identiteitspapieren naar Elly wil brengen, maar Elly blijkt verdwenen
te zijn.
Dan geeft Dorbeck hem weer een opdracht: hij moet in de stationswachtkamer van Amersfoort een
vrouw in leidsteruniform van de Nationale Jeugdstorm ontmoeten. Samen gaan ze naar Lunteren om
de Gestapoman Lagendaal uit de weg te ruimen. Osewoudt vermoordt tevens zijn vrouw en de echte
leidster van de Nationale jeugdstorm. De vrouw(die zich hé jij noemt), wordt later in de trein
aangehouden; Osewoudt wordt gearresteerd als hij met Marianne in de bioscoop zit en op het doek
een oproep tot zijn aanhouding verschijnt. Hij wordt gemarteld, opgenomen in een ziekenhuis, en
weer bevrijd door Cor een ome Kees. Deze twee willen hem echter geen onderduikadres bezorgen
en dat is wel wat vreemd. (Later kende Dorbeck hen ook niet en was het waarschijnlijk een list van de
Duitsers om achter Osewoudts schuilplaats te komen)Osewoudt gaat terug naar Labare en ziet
Marianne ook weer. Hij vertelt haar over Dorbeck en zichzelf: “Ik heb nooit geweten, dat ik het
mislukte exemplaar was tot ik Dorbeck ontmoette.” Hij vindt dat hij alleen bestaansrecht kan krijgen,
als hij Dorbecks opdrachten uitvoert.
‘s Nachts wordt hij weer gearresteerd en later door Ebernuss bevrijd. Ebernuss zoekt Dorbeck en
neemt Osewoudt mee als een soort lokaas naar de plaats waar Dorbeck vermoedelijk zal opduiken.
Osewoudt ontmoet Dorbeck daar inderdaad en krijgt gif om Ebernuss te vermoorden, en daarna
gaan ze er samen in Ebernuss’ auto vandoor. In een leegstaand huis maakt Osewoudt met de Leica
voor de spiegel een foto van Dorbeck en zichzelf. Dorbeck vertelt hem, dat Ria samenwoont met de
verrader, de zoon van de drogist in Voorschoten en Osewoudt flipt. Hij krijgt van Dorbeck een
verpleegsters- uniform om Marianne, die zwanger is, in de kraamkliniek te kunnen bezoeken. Als hij
daar aankomt, kan hij Marianne niet bezoeken, maar krijgt hij het lijkje van zijn kind te zien. Hevig
geschokt en vol tranen rent hij weg, op weg naar de sigarenwinkel. Hij vermoordt eerst Ria, daarna
de Duitser, die hem een lift had gegeven, en vraagt dan een pastoor om hulp.
Met hulp van een illegale arts komt hij de grens tussen het bezette en het door de geallieerden
bevrijde gebied over naar Breda. Hij wordt naar Engeland gebracht en verhoord. Vervolgens wordt hij
weer naar Nederland gebracht, maar wordt ook daar niet vrijgelaten. Er wordt namelijk beweerd, dat
in de Duitse stukken staat, dat hij een handlanger van de Duitsers is.
Er is niemand die het tegendeel kan bewijzen. Dorbeck is onvindbaar, Jagtman en Moorlag zijn dood,
Mirjam zit in een kibboets in Israël en is onbereikbaar. Ze geloven Osewoudt allemaal niet meer en
zijn van mening dat hij alles verzonnen heeft. Osewoudt komt met het idee om zijn Leica op te
sporen, omdat die kan bewijzen dat Dorbeck echt bestaat. Als Osewoudt dan het filmpje ontwikkelt,
waarop hij samen met Dorbeck op de foto zou staan, blijkt deze foto mislukt. Henri Osewoudt rent
naar buiten en wordt neergeschoten.
“Het bloeden moet worden gestelpt! riep pater Beer. Hij sloeg Osewoudt’s kamerjas open en
knoopte ook het pyjamajasje los. Maar aan de handen van pater Beer zaten minder vingers dan
Osewoudt kogelgaten in zijn lichaam had.”
Thema en motieven
Het thema van het boek is: zelf de werkelijkheid weten en vervolgens die werkelijkheid niet kunnen
aantonen. De eerste helft van het boek is eigenlijk een voorspel van het 2e gedeelte. Het eerste
gedeelte gaat over de werkelijkheid, en het 2e gedeelte over het niet kunnen aantonen van die
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Noah2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.67. You're not tied to anything after your purchase.