Summary
Samenvatting Memo geschiedenis examenkatern context 2: de Verlichting
- Course
- Level
In dit document wordt context 2, de verlichting samengevat.
[Show more]
Seller
Follow
DaniSV
Reviews received
Content preview
Memo Geschiedenis Context 2 Verlichting1650-1900
§1 De Verlichting (1650-1789)
Kenmerkende aspecten:
23. Het streven van vorsten naar absolute macht.
26. De wetenschappelijke revolutie.
27. Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
28. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op
eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven.
Een nieuwe kijk op wetenschap
16e en 17e eeuw → geleerden keken op een nieuwe manier naar de wereld. NIET door de
Bijbel, de Kerk of naar auteurs uit de oudheid te luisteren maar door zelfstandig denken,
observeren en redeneren. Ze kwamen tot nieuwe ontdekkingen wat zo snel gebeurde dat
we spreken van een wetenschappelijke revolutie.
Deze wetenschappelijke revolutie hing samen met 4 historische ontwikkelingen:
1. Het Europees wereldbeeld veranderde door de ontdekkingsreizen.
Door deze ontdekkingen werd duidelijk dat niet alles wat door de kerk werd verteld klopte
en begonnen mensen zich te twijfelen.
2. Een vernieuwde interesse voor de literatuur en geschiedenis van de Griekse en
Romeinse oudheid (humanisme)
Humanisten analyseerde deze teksten op een scherpe en kritische manier.
3. Een belangrijk debat over het vergaren van informatie (Rationalisme v. Empirisme).
Rationalisme hoorde bij Descartes en het Empirisme bij Freddy Bacon en John Locke.
4. Kruisbestuiving van ambacht en wetenschap.
Ambachtslieden gingen met nieuwe ontdekkingen hun specialisatie verbeteren en
wetenschappers gingen gereedschappen gebruiken voor hun onderzoeken.
De Verlichting: kritisch maar optimistisch
Sommige denkers waren van mening wetenschappelijke methodes ook toegepast moesten
worden op de samenleving → begin Verlichting (rond 1650)
Een van de eerste discussies tijdens de Verlichting ging over de positie van godsdienst in de
samenleving. Door de natuurwetten van Isaac Newton kwamen de oude ideeën over de
invloed van God op de natuur onder druk te staan. Verlichte denkers kwamen in die tijd met
de conclusie dat geloof een persoonlijke zaak was en dus niet opgelegd mag worden door
een vorst.
Deze denkers waren ook van mening dat het verwerpelijk is dat de adel meer rechten
hebben; in principe is iedereen gelijk.
De verlichte denkers waren optimistisch en gingen er van uit dat door middel van redelijk
denken veel vooruitgang mogelijk was → Vooruitgangsgedachte:
Hierdoor waren veel ook van mening dat kinderen vanaf jongs af aan veel geleerd
moeten worden en dat ze daar konden worden opgeleid tot kritische burgers.
Belangrijke verlichte denkers en hun ideeën
, Verlichte denkers dachten ook na over hoe dingen anders konden. John Locke en Jean-
Jacques Rousseau filosofeerden over de beste manier om burgers te beschermen tegen
machtsmisbruik door de staat → ze gingen uit van natuurrecht
Beiden waren van mening dat het volk uiteindelijk de macht had, maar hoe ze dat mochten
uitoefenen was ooit lang geleden vastgelegd in een denkbeeldig sociaal contract. Beiden
denkers hadden een andere opinie over de aard ervan.
Denker Aard van het sociaal contract
De gemeenschap had een overeenkomst
John Locke afgesloten met de koning. Burgers zweerde
trouw te zijn, zich houden aan de wetten
die de regering zelf maakte. In ruil daarvoor
moest de vorst bescherming aanbieden aan
zijn onderdanen en geen misbruik maken
van zijn macht. Als de vorst zich niet aan de
afspraken hield mocht hij afgezet worden
Jean-Jacques Rousseau Algemene wil → de wetten in een land
moesten direct overeenkomen met wat alle
burgers samen wilden. De overheid moest
doen wat het volk wilde en zou het dus
resulteren in een directe democratie.
Montesquieu dacht zelf ook na hoe het beter kan en
kwam op zijn beurt met de scheiding der machten. Deze
bestond uit een rechterlijke macht,
wetgevende macht en een uitvoerende macht.
Adam Smith ging ook nadenken over de rol van de
overheid
maar dan hoe het zou moeten zijn in de economie. Hij
was
tegen het idee dat de overheid zich ermee zou
bemoeien en dacht dat de economie het meest welvarend
zou zijn als de overheid zich er niet mee ging bemoeien.
De publieke opinie en de vorst
Gevolg van Verlichting → nieuwe politieke cultuur in de 18e eeuw. Een groeiende groep
burgers lazen tijdschriften en deden mee aan publieke debatten. De publieke opinie leidde
tot spanningen met de autoriteiten. Publicaties van verlichtingsideeën werden angstvallig in
de gaten gehouden en soms verboden. De periode van de Verlichting viel samen met die van
het absolutisme. Vorsten probeerde absolute macht te krijgen door middel van centralisatie
en rechtvaardigden hun machtswens met droit divin. In sommige landen omarmde vosten
zelf verlichte ideeën zonder hun absolute macht los te laten → verlicht absolutisme.
De vorsten legitimeerde macht met de gedachte dat het volk het best geregeerd kan worden
door een vorst die vanuit verlichte idealen het algemeen diende.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DaniSV. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.92. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now