Historische context Nederlands opstand
1515-1648
Kenmerkende aspecten
- De opkomst van stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
- Het begin van staatsvorming en centralisatie
- De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had
- Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
- De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse republiek
- Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
Opkomst Spanje
Filips de Goede staat voorop in de Bourgondische Nederlanden (Filips de Goede roept voor het eerst
de staten generaal bij elkaar). Families vergroten hun macht door goed te trouwen en oorlog.
- Filips de Goede wordt opgevolgd door Karel de Stoute
- Karel de Stoute wordt opgevolgd door Maria van Bourgondië
De gewesten maken gebruik van Maria van Bourgondië en laten haar het groot privilege tekenen
document waardoor de gewesten meer autonome macht krijgen
- Maria van Bourgondië trouwt met Maximiliaan keizer van Oostenrijk
- Hun zoon Filips de Schone trouwt met Johanna de Waanzinnige van Spanje
- Hun zoon Karel V erft Oostenrijk Spanje en de Bourgondische Nederlanden
Karel V heeft een rijk waar de zon nooit onder gaat en zit in Spanje.
De Duitslanden
Karel V was de Keizer in de Duitselanden. De Paus en Karel zijn erg op elkaar aangewezen. Belang
Paus er komen meer katholieken, belang Karel V zijn macht wordt gerechtvaardigd.
Luther en Calvijn zijn twee belangrijke hervormers, Luther is actief in Duitsland. Luther was een
monnik die veel geschriften las (renaissance terugkijken op oudheid) en hij heeft kritiek op de
gevestigde orde, maar blijft wel binnen het geloof.
In 1517 komt hij met 95 stellingen met kritiekpunten
- Handel in aflatingen
- Bisschoppen die gingen leven als koningen
- De bijbel alleen in het Latijn
- Vreemde rituelen
- Verheerlijking van heilige beelden
- Handel in relikwieën
Luther heeft de bijbel vertaald in het Hoogduits, wat priesters minder macht gaf want nu kon
iedereen de bijbel lezen.
, 1521 hoorzitting van Worms
Karel V wil dat Luther zijn woorden terugneemt (anders is Karel V niet meer een vanuit geloof
rechtvaardig vorst), Karel V probeert zoveel mogelijk mensen katholiek te houden. Luther neemt zijn
woorden niet terug ik sta hier en ik kan niet anders. Luther kan niet vermoord worden want hij
heeft steun van Noord Duitse vorstendommen (vijand van mijn vijand is mijn vriend) en anders
wordt hij een martelaar. Er beginnen godsdienstoorlogen in de Duitse landen
Verschil Luther en Calvijn
- Luther vind dat je het geloof moet volgen van je vorst en als je dat niet doet mag je gestraft
worden
- Calvijn zegt dat als een vorst niet handelt naar overeenstemming met de bijbel dat je dan als
volk de vorst mag afzetten
- Luther vindt dat je je lot kan beïnvloeden
- Calvijn denkt dat je lot vastligt, maar dat hard werken een voorteken van de hemel is
1555 godsdienstvrede van Augsburg
De oplossing die hieruit komt is het geloof van de vorst is het geloof van de onderdanen suros
regio auros regio. Na deze nederlaag voor Karel V doet hij troonafstand en volgt zijn zoon Filips 2
hem op. Het protestantse geloof wordt gevormd.
De Nederlanden
De titel van Filips 2 in de Nederlanden is landsheer van de 17 verenigde Nederlanden. Filips 2 is bezig
met ketter vervolgingen in Nederlanden om protestantse mensen te vermoorden. Als landsvoogd
wordt Margareta van Parma gestuurd, samen met de drie collaterale raden bestuurd zij de
Nederlanden
- De Raad van Staten (hoge adel geeft advies)
- De Geheime raad (juridisch)
- De Raad van financiën (belasting + slimme burgers)
Protestanten die toch hun geloof wouden uiten deden aan Hagepreken stiekem protestantse
diensten.
Veel burger en de lage adel wilden geen kettervervolgingen meer en stelden in 1566 het smeekschrift
op, ze zagen de vervolgingen gebeuren en kenden sommige mensen wel. Margaretha van Parma
doet wat verminderingen, maar de radicale protestanten vonden dit niet goed genoeg dus als reactie
hierop was in 1566 de Beeldenstorm. Filips 2 stuurt legers naar de Nederlanden en stuurt Alva mee
de nieuwe landvoogd.
Alva moest de beeldenstormers aanpakken en de mensen die verantwoordelijk zijn dus worden de
Graaf van Horne en de Graaf van Egmond vermoord en van Willem van Oranje vlucht naar Frankrijk.
In Frankrijk richt Willem van Oranje een leger op (hij wil wraak en vind dat er gewetensvrijheid moet
zijn). Hij gaat naar Frankrijk omdat Frankrijk een vijand is van Spanje en hij kent hier veel mensen. In
1568 winnen ze in het noorden bij de slag van Heiligerlee. Dit is de eerste kleine overwinning (niet
overtuigend) en tevens de start van de Nederlandse opstand.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ambervanhalen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.