Hoofdstuk 1 Familierecht
Inleiding
Het familierecht heeft betrekking op de rechtsverhouding tussen personen op het terrein van
families en relaties. Het regelt zowel de ‘verticale relaties’ (afstamming en ouderlijk gezag) als de
‘horizontale relaties’ (huwelijk en geregistreerd partnerschap.
Juridisch ouderschap
Het afstammingsrecht regelt de afstamming tussen ouders en kinderen. Het geeft antwoord op de
vraag wie volgens de wet familie van elkaar zijn. Het afstammingsrecht is ‘dwingend recht’ (=er is
geen ruimte om dingen op dit gebied zelf naar eigen inzicht te regelen).
‘De vrouw uit wie het kind is geboren’ is voor de Nederlandse wet de juridische moeder met alle
rechten en plichten die daarbij horen.
‘Wensmoederschap’ wordt door de Nederlandse wet niet erkend. Een draagmoeder wordt
beschouwd als juridische moeder. De wensmoeder kan alleen een juridische moeder worden via de
(omslachtige) weg van adoptie.
‘Huwelijksvaderschap’ = de vader van een kind is de man die op het moment van de geboorte van
het kind gehuwd is met de vrouw uit wie het kind is geboren. (Sinds april 2014 geldt dit ook voor de
man die een geregistreerd partnerschap heeft met de geboortemoeder.
Wanneer het kind wordt geboren voordat beide partners getrouwd zijn of een geregistreerd
partnerschap hebben gesloten, ontstaat geen vaderschap van rechtswege maar zal de man het kind
moeten erkennen. Erkenning komt tot stand wanneer de man bij de burgerlijke stand van de
gemeente verklaart dat hij het kind erkent. Dit kan voor de geboorte, meteen na de geboorte en
(veel) later. Een cruciaal verschil met ouderschap van rechtswege is dat voor erkenning toestemming
van de moeder is vereist.
Sinds april 2014 is eveneens ‘moederschap van rechtswege’ voor de tweede moeder mogelijk
gemaakt, onder twee voorwaarden:
1. Er moet net als bij vaderschap van rechtswege sprake zijn van een formele relatie (huwelijk
of geregistreerd partnerschap) van de ‘meemoeder/duomoeder’ met de geboortemoeder op
het moment van de geboorte van het kind;
2. Het kind moet zijn verwekt door kunstmatige inseminatie met behulp van een onbekende
donor.
De route van erkenning van een kind is voor vrouwenparen die ouderschap van een kind willen delen
met name in twee gevallen van belang:
1. Als ze samen een kind krijgen met een bekende donor die geen ouderschap claimt;
2. Als er sprake is van een onbekende donor, maar beide vrouwen (nog) geen formele relatie
hadden op het moment van de geboorte van het kind.
Het ouderschap van een persoon kan, ook indien deze is overleden, op de grond dat deze als
levensgezel van de moeder ingestemd heeft met een daad die de verwekking van het kind tot gevolg
kan hebben gehad, door de rechtbank worden vastgesteld op verzoek van de moeder, tenzij het kind
de leeftijd van zestien jaar heeft bereikt.
, Juridisch ouders hebben meestal het gezag over hun kind en of kunnen om dit gezag vragen. Het
garandeert ook dat ze recht en plicht hebben tot omgang met het kind. Het juridisch ouderschap
brengt een onderhoudsplicht jegens het kind met zich mee. Ouders zijn verplicht om de kosten te
dragen van de verzorging en opvoeding van hun kind tot het einde van diens minderjarigheid.
Adoptie
Alle gevolgen die de Nederlandse wet aan het ouderschap verbindt zijn ook van toepassing op de
ouders die door adoptie een kind krijgen.
Er zijn verschillende soorten adoptie:
1. Adoptie van kinderen binnen de Nederlandse grenzen
2. Adoptie waarbij een kind uit het buitenland door ouders uit Nederland geadopteerd wordt.
Voor beide adopties gelden afzonderlijke regels:
- De adoptie moet in kennelijk belang van de jeugdige zijn
- Op het moment van het adoptieverzoek moet vaststaan dat het kind niets meer van zijn
biologische ouders in de rol van de ouder te verwachten heeft
- Een kind mag alleen geadopteerd worden zolang het onder de 18 jaar is
- De mening van het kind van 12 jaar en ouder speelt een rol (onderzoeken hoe het kind zelf
over de adoptie denkt)
- Het is NIET toegestaan dat grootouders hun kleinkind adopteren
Ten aanzien van de biologische ouders gelden twee cruciale voorwaarden:
1. De adoptie gaat in principe niet door als de biologische ouders afwijzend staan tegenover de
adoptie (tenzij ouders hun kind bijv. hebben verwaarloosd of mishandeld)
2. De biologische moeder dient op het moment van de adoptie ten minste 16 jaar te zijn en
geen gezag meer uit te oefenen over haar kind.
Ten aanzien van de adoptiefouders gelden eveneens twee voorwaarden:
1. De adoptiefouders moeten ten minste 18 jaar ouder zijn dan het kind dat ze willen
adopteren
2. De aanstaande ouders moeten al minstens drie jaar samenwonen en het kind moet voordat
tot adoptie kan worden overgegaan al ten minste een jaar bij hen thuis wonen en door hen
worden verzorgd en opgevoed
In Nederland is adoptie mogelijk voor getrouwde en niet-getrouwde stellen, voor homoseksuele en
lesbische paren en voor alleenstaanden.
Minderjarigheid
Kinderen die worden verdacht van strafbare feiten kunnen in Nederland niet worden vervolgd zolang
ze onder de 12 jaar zijn, voor 12- tot 18-jarigen geldt een apart jeugdstrafrecht en pas vanaf 18 is in
principe het gewone strafrecht van toepassing.
De Nederlandse wet stelt dat schade toegebracht door kinderen onder de 14 jaar hun kan worden
aangerekend. Daarvoor zijn de ouders aansprakelijk (risicoaansprakelijkheid). 14- en 15-jarigen zijn
aansprakelijk tenzij ze kunnen aantonen dat hun niet kan worden verweten dat zij de gedraging van
het kind niet hebben verhinderd (bijv. omdat ze niet aanwezig waren). Vanaf 16 jaar zijn kinderen
zelf aansprakelijk voor gedragingen die anderen schade toebrengen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilseweijer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.