Summary
Samenvatting Oncologie schijf 2 semester 2
- Course
- Institution
Volledige samenvatting van het vak oncologie.
[Show more]
Seller
Follow
femkebaldewijns
Content preview
Oncologie Semester 2 (2020-2021)WAT IS KANKER? (DEFINITIE)
een verzamelnaam voor > 100 verschillende ziekten. Al deze verschillende soorten kanker hebben één
gemeenschappelijk kenmerk: een ongeremde deling van lichaamscellen
I. Inleidende begrippen
- Kanker in cijfers
→ Aantal nieuwe diagnosen in België in 2018
o 70 468 (stichting kankerregister) = 193 mensen/dag
(≈ 8 mensen per uur!)
o Mannen: 37 649
o Vrouwen: 32 819
o Kinderen < 1% van alle gevallen (0-19 jaar) Ontstaan van kanker
→ kanker als doodsoorzaak:
o Gehele populatie: 2e doodsoorzaak
o Leeftijd 40-60jaar: 1e doodsoorzaak
→ Aantal kankergevallen stijgt over de hele wereld
→ Sinds 2005: Stichting kankerregister
→ TRENDS :
o Risico om te sterven aan kanker daalt jaar na jaar
o Overlevingscijfers stijgen jaar na jaar
o Incidentie van kanker blijft stijgen: verwachte stijging tot 78.281 nieuwe gevallen in 2025
- Ontstaan van kanker
→ Waarom ontstaat kanker?
o Nog onduidelijk?
o Wel gekend zijn een aantal risicofactoren:
▪ Onvermijdbare risicofactoren
▪ Vermijdbare risicofactoren > Risicofactoren gerelateerd
aan levensstijl
▪ Risicofactoren gerelateerd aan omgevingsfactoren
o Ook factoren met beschermend effect
- Risicofactoren/beschermende factoren
→ Enkele Risicofactoren :
o Roken!!! (Ook passief meeroken)
o Voeding (Rood vlees en vetten)
o Leeftijd
o Biologische factoren (Bv. Humaanpapillomavirus)
o UV-straling
→ Beschermende factoren :
o Voeding: consumptie van groenten en fruit
o Lichaamsbeweging: beschermt onder meer premenopauzale vrouwen tegen borst- en darmkanker
- Preventie/screening
→ Preventie :
o acties en maatregelen gericht op het bevorderen, beschermen of behouden van de gezondheid
o 3 soorten preventie:
1. Primaire => voorkomen
2. Secundaire => vroegtijdig opsporen
3. Tertiaire => voorkomen van herval of zwaarder complicaties
Pagina | 1
, → Screening :
o Bevolkingsonderzoek
o Door de overheid systematisch georganiseerd programma voor kankerpreventie
o DOEL:
▪ Ontdekken van ziekte in vroeg stadium
▪ minder agressieve behandeling nodig
▪ meer kans op genezen
o Screening in Vlaanderen :
▪ Borstkanker : Vrouwen 50 – 69 jaar, 2 jaarlijkse mammografie
▪ Baarmoederhalskanker : Vrouwen 25 – 65 jaar, 3 jaarlijks uitstrijkje
▪ Darmkanker : Mannen en vrouwen 50 – 74 jaar, 2 jaarlijkse stoelgangsstaal
- Wat is Kanker? (fundamentele aspecten)
→ Cel en tumorbiologie
o Menselijk lichaam = miljarden cellen die zich voortdurend vernieuwen door celdeling (=mitose)
o Nut? ➔ Beschadigde/verouderde cellen worden vervangen
o Normale weefsels: mitose en apoptose (=celdood) in evenwicht
o Reguleringsmechanismen liggen vast in de genen (DNA)
o Tumoren: Balans tussen cel aanmaak en cel verlies is ontregeld
o Deze schade (=mutaties) in de genen ontstaan door: Toeval, Externe factoren
→ Celcyclus
o Celcyclus = proces van celgroei/cel herstel door celdeling
o 2 Fasen:
▪ Interfase
▪ Mitose : Profase ➔ Metafase ➔ Anafase ➔ Telofase
o Regeling celcyclus door cyclines (= eiwitten) → behandeling
→ Apoptose
o = celdood
o Verlies van vermogen tot apoptose kan leiden tot tumorgroei → behandeling!!
→ Arcinogenese
o = ontstaan van kanker
o Meerstappenproces : Cellen ontsnappen geleidelijk aan de controlemechanismen
▪ Initiatie Beiden zijn nodig !
▪ Promotie
o Ontwikkeling van kankercel tot detecteerbare tumor duurt 5 tot 10 jaar of nog langer!
→ Betrokkenheid van genen
o Oncogenen: spelen rol bij celgroei, kunnen groei van een kankercel stimuleren
o Tumorsuppressorgenen: remmen de groei van tumoren
o DNA-herstelgenen: herstellen fouten door mutaties of celdeling
o Telomerase: enzym, staat in voor delend vermogen van de cellen
→ Angiogenese
o = vorming van bloedvaten
o Een tumor kan enkel groeien als hij in staat is zelf bloedvaten aan te maken
→ Goedaardige versus kwaadaardige tumoren
o Opmerkingen:
▪ Niet alle vormen van kanker zijn tastbaar (Bloedkankers zoals leukemie en lymfomen)
▪ Niet alle tastbare gezwellen zijn kwaadaardig!
Benigne Maligne
Scherp en afgerond (begrensd) Onscherp en onregelmatig begrensd
Expansief infiltrerend
Lage groei snelheid Hoge groei snelheid
Hoog gedifferentieerd Matig tot slecht gedifferentieerd
Pagina | 2
, → Nuances
o Borderline tumoren
o Carcinoma in situ
→ Metastasering
o Kenmerk van kanker is infiltrerende groei
▪ Via lymfebanen naar de lymfeklieren
▪ Via de bloedvaten naar andere organen
o Belangrijk voor prognose en behandeling : curatief <-> palliatief
- Classificatie van tumoren
→ Doel?
o Beste behandelingsoptie?
o Correcte prognose bepalen
o Vergelijkend wetenschappelijk onderzoek
o Epidemiologische studies
→ Opdeling
o Solide tumoren: ontstaan in organen (Bv. borsttumor, longtumor, niertumor…)
o Niet-solide tumoren ontstaan op diverse plaatsen in het lichaam (Bv. lymfoom, leukemie)
→ Onderverdeling in stadia
o Stadium I: geen doorgroei in omliggende weefsels
o Stadium II: doorgroei in omliggend weefsel, dicht bij primaire tumor, lymfeklieren vrij
o Stadium III: verspreiding naar lymfeklieren uit de omgeving
o Stadium IV: verspreiding in de rest van het lichaam (metastasen)
→ TNM-classificatie – 1
o T = Tumor (x, 0, 1-4, a, is)
▪ Grootte en lokale uitbreiding van de tumor
o N = Node (lymfeklieren) (x, 0, 1-3)
▪ Aantasting van de lymfeklieren
o M = Metastasering (x, 0, 1)
▪ Uitzaaiingen in het lichaam
→ TNM-classificatie – 2
o Bepaald aan de hand van klinische informatie (- c)
o Bepaald aan de hand van chirurgische informatie (- p)
o Bepaald na chemo- of radiotherapie (- y)
Voorbeelden :
✓ Borsttumor van 2 cm in de linkerborst, verder geen aanwijzing voor tumorcellen ➔ Stadium 1
✓ Prostaatkanker, Tumor aanwezig doorheen de volledige prostaat & Uitzaaiing in bot ter hoogte van de rechter
heup ➔ Stadium 4
→ Differentiatiegraad
o In hoeverre de tumor qua structuur lijkt op weefsel waaruit hij is ontstaan
→ Opmerkingen
o Bepaalde tumoren hebben specifieke systeem van classificatie
▪ Bv. gleasonscore bij prostaattumoren
▪ Bv. FIGO bij gynaecologische tumoren
o TNM is gebaseerd op huidige technieken
▪ recente evoluties wijzen uit dat tumorcellen ook in het bloed aantoonbaar zouden zijn
Pagina | 3
, - Enkele Begrippen
→ Remissie: na behandeling
o Partiële complete
→ Recidief: = herval na complete remissie
o Lokaal, regionaal of metastatisch
→ progressieve ziekte = Toename ziekte na partiële remissie of behandeling zonder resultaat
o Lokaal, regionaal of metastatisch
Erfelijkheid
• Familiale kanker ≠ erfelijke kanker
• Familiale kanker = meerdere kankergevallen in dezelfde familie
• Erfelijke kanker = overervingspatroon - Bv. BRCA1 mutatie
II. ONCOLOGISCHE DIAGNOSTIEK
✓ Doel oncologische diagnostiek
- Achterhalen of het om kanker gaat.
- Behandeling bepalen
- Kwaadaardig?
- Uitgebreidheid ziekte? ➔ Stadiëring en classificatie
1. Prognose
2. Keuze behandeling
✓ Onderzoeken
- Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Vraaggesprek
• Zichtbare of onzichtbare symptomen van tumor of metastasen (knobbeltje, bloeddruk)
• Klinisch onderzoek
- Bloedafname => analyse
• Algemeen bloedonderzoek: rbc, wbc,… ➔ weinig diagnostische waarde wel alarmsignalen
• Tumormarkers
→ enzymen, eiwitten, antigenen, hormonen… afkomstig van de tumor
→ ! Niet specifiek !
→ Bv. PSA, CEA,…
• Meer als opvolging niet als diagnose
- Beeldvormende technieken
• RX
• CT
• MRI
• Echografie
• Botscintigrafie/botscan/PET/PET-CT
• afhankelijk van lokalisatie krijgt ene onderzoek voorkeur boven het andere
- Anatoom pathologisch onderzoek (weefsels, cellen,…)
• Na biopsie of heelkunde
• Belang voor keuze behandeling?
• Cytopathologisch onderzoek:
→ Cytologisch onderzoek : Cellen worden microscopisch onderzocht
→ Histologisch : weefsels worden microscopisch onderzocht
• Correcte diagnose (gradering, primaire tumor, aanwezigheid van bepaalde kenmerken)
→ Vb. Sentinelklierbiopsie
Pagina | 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkebaldewijns. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.14. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48072 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now