Summary
Samenvatting Gebergte Hoofstuk 1 2 VWO
- Course
- Level
Zo getailleerd mogelijk
[Show more]
Seller
Follow
yentlrenee
Content preview
1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijtenBij het opbreken van Pangea zijn grotere en kleinere aardplaten ontstaan. De kleine
Indische plaat is ook afgebroken en is met een grote snelheid richting het noorden
gegaan. Toen de Indische plaat en de Euraziatische plaat botste, is eerst een stuk
Indische oceaanbodem onder de Euraziatische plaat gedoken. Hierbij ontstond
vulkanisme. Toen India tegen Azië botste, is de Himalaya helemaal groot geworden.
In de Himalaya vind je verschillende soorten gesteenten met daarin fossielen van
dieren die op de bodem van de zee leven. Tussen India en Azië lag vroeger een
zee, rivieren die in die zee uitmonden, namen zand en klei mee. Dit kwam op de
bodem van de oceaan terecht. Deze lagen zand en klei zijn tijdens de botsing van
India en Azië in verdrukking gekomen en samengeperst tot een gesteente. Het
gesteente werd door de enorme druk geplooid en tot ver naar boven omhoog
geduwd. Hierbij is de oceaanbodem onderdeel geworden van het
plooiingsgebergte de Himalaya.
Door de enorme krachten zijn er in de Himalaya ook plaatsen waar vloeibaar
materiaal uit de aardmantel het gesteente omhoog heeft geduwd. Dit heet magma,
het stolt onder de grond en wordt heel erg hard. Het stollingsgesteente dat hierbij
ontstaat, noemen we graniet. Door het wegslijten van ander gesteente komt graniet
aan de oppervlakte te liggen.
Uiteindelijk slijt een gebergte af tot een vlakte, dit duurt heel erg lang. De Andes en
de Himalaya zijn voorbeelden van een hooggebergte. De enorme bergen met hun
scherpte toppen en diepe dalen laten zien dat de slijtage nog volop aan de gang is.
Maar bij de Schotse Hooglanden is dat anders, ooit was de Schotse Hooglanden
een hooggebergte, maar het grootste deel van deze bergen zijn versleten. Ze
behoren tot het middelgebergte. Aan de randen van de Schotse Hooglanden heet
het heuvelland. Ook zie je aan de toppen van de bergen dat ze zijn afgerond, omdat
dat veel tijd kost zijn de Schotse Hooglanden ouder dan de Himalaya. De Himalaya
heet een jong gebergte, want het bestaat tientallen miljoenen jaren. De Schotse
Hooglanden noemen we een oud gebergte, dat al meer dan vierhonderd miljoen
jaar oud is.
, 1.2 Gesteenten veranderen
De Hooggebergten Himalaya en Andes hebben veel reliëf. Hoge toppen, diepe
dalen, de steile hellingen wisselen elkaar af.
Bergtoppen bestaan uit hard gesteente, zo’n enorme bergtop wordt langzaam
afgebroken. Het uit elkaar vallen van gesteente noemen we verwering.
Hiernaast zie je een rots die in twee stukken is gebroken, deze
vorm van verwering heet mechanische verwering.
Mechanische verwering kan worden veroorzaakt door 3 dingen:
1. In de steen zitten al een aantal scheuren, tijdens regen
komt er water in. Het water bevriest in de nacht, waardoor
het water uitzet. Als het water later weer smelt, worden de
scheuren en spleten steeds een beetje groter. Dit heet ook
wel vorstverwering.
2. Een steen kan verbrokkelen, doordat een steen overdag
erg warm wordt en s’nachts afkoelt. Hierdoor zal de steen
uitzetten en inkrimpen. Uiteindelijk breekt de steen hierdoor in stukken.
3. Bij biologische verwering gaan de wortels en planten het gesteente binnen
via spleten. Zodra de wortel in de spleet dik wordt, kan de steen breken.
Bij oude kerken of beelden zie je ook sporen van verwering, het gesteente is
bijvoorbeeld verkleurd of er zitten putjes in. Dit heet chemische verwering. Bij
chemische verwering verandert het gesteente van samenstelling door de zuurstof en
vocht op het gesteente. Dus bijvoorbeeld ijzer dat verandert in roest. De snelheid
van de chemische verwering hangt af van het klimaat. In een warm en vochtig
klimaat gaan de chemische processen sneller dan in een koud en droog klimaat.
Grotten ontstaan doordat het gesteente is opgelost. Via spleten in het gesteente
sijpelt het regenwater naar beneden. Door de plantenwortels is het regenwater een
beetje zuur geworden. Het zure water lost het gesteente op waardoor er
gangenstelsels ontstaan. Deze gangenstelsels groeien uit tot grotten, deze grotten
zijn in Nederland alleen te vinden in Zuid-Limburg. Dat komt omdat daar onder het
aardoppervlak kalksteen ligt. Kalksteen ontstaat door het samenpersen van
kalkhoudende resten van zeedieren. Kalksteen lost op in zuur water. Als er grote
hoeveelheden aan gesteente oplossen veranderen grote delen landschappen van
uiterlijk. Deze gebieden heten karstgebieden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yentlrenee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.48. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76449 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now