Summary
Samenvatting Economie H3 (ECO3)
- Course
- Institution
Samenvatting van alle lessen economie uit de H3 met bijbehorende voorbeelden en afbeeldingen.
[Show more]
1 review
By: jorispijper • 9 months ago
Seller
FollowKimReijntjes
Reviews received
Content preview
Week 1Monopolies van de overheid en de consequenties
daarvan
De overheid heeft specifieke bevoegdheden, zoals het geweldsmonopolie. Dat geeft de overheid het
recht om geweld te gebruiken als middel om de veiligheid van burgers te waarborgen
Tegenover dat recht staan ook verplichtingen, waaronder de verplichting om de werkzaamheden
publiek te verantwoorden, zowel inhoudelijk als financieel
Bovendien betekent dit iets voor de economie omdat de overheid geen onderneming is
Economie gaat over ‘vraag en aanbod’ en de plaats van ‘de markt’ hierbinnen: het marktmechanisme
Economie en marktmechanisme
Economie gaat in grote lijnen over het verdelen van schaarste. Je hebt een aantal middelen en
binnen de economie wordt gekeken hoe die middelen verdeeld worden over verschillende partijen.
Het beginsel is dat de markt zorgt voor een prijs die in evenwicht is met de vraag en het aanbod van
de goederen of de diensten.
Globaal gesproken komt het erop neer dat het marktmechanisme de omvang, de samenstelling en de
prijs van de producten bepaalt.
Overheidsingrijpen
Doelen overheidsingrijpen:
o Beïnvloeding allocatie (= iets toewijzen of verdelen)
o Redelijke inkomensverdeling
o Bevordering van stabiele economische ontwikkeling
Marktmechanisme
Marktwerking: aanbod en prijs worden op ‘de markt’ bepaald
Over de werking van ‘de markt’ zijn enkele kanttekeningen te plaatsen:
o Marktwerking is afhankelijk van kennis van aanbieders en klanten
o Is er sprake van een aanbieder (monopolie), een beperkt aantal aanbieders (oligopolie) of
veel aanbieders (volledige mededinging)?
o Zijn de goederen bestemd als eerste levensbehoeften of betreft het luxegoederen?
Marktwerking bij veiligheidsvraagstukken heeft drie kenmerken:
1) Publieke partijen hebben een monopolie op diverse ‘diensten’
2) De allocatie van middelen door de overheid is problematisch
3) Veiligheid is een collectief goed
,1) Monopolie op diensten
Door monopolie op dienstverlening wordt werking van ‘vraag en aanbod’ verstoord: een aanbieder
De aanbieder is de overheid: heeft rechten krachtens wetten
Voorbeelden:
o Geweldsmonopolie
o Bevoegdheden in het kader van Gemeentewet en Wet veiligheidsregio’s
o Afgifte van documenten (paspoorten, identiteitsbewijzen, vergunningen)
2) Problematische allocatie van middelen door overheid
Een onderneming zal de door haar te besteden middelen toewijzen aan diensten of goederen naar
de mate waarin zij bijdragen aan de hoogste opbrengsten voor de onderneming
Hoe bepaal je die? Met behulp van de BCG-matrix
De BCG-matrix is een model waarmee een onderneming de strategie kan bepalen waarmee haar
producten in de markt gezet worden. De organisatie kan keuzes maken over de producten, de markt
en de locatie waarin ze opereert. De overheid kan die keuzes in het algemeen niet maken
Als voor diensten niet direct betaald hoeft te worden, is economische benadering op basis van
financiële gegevens onmogelijk:
o Want: wat is de kostprijs?
o Want: wat is de verkoopprijs?
3) Veiligheid is een collectief goed
Collectieve goederen zijn door de overheid geproduceerde goederen of diensten en hebben de
volgende kenmerken:
o Non-exclusiviteit: niet mogelijk om iemand van het gebruik uit te sluiten
o Non-rivaliserend: gebruik van de een gaat niet ten koste van het gebruik van de ander
Er zijn ook quasi collectieve goederen, die wel door private partijen geleverd of geproduceerd
kunnen worden, zoals onderwijs, openbaar vervoer en musea.
Het is mogelijk om potentiele gebruikers van het gebruik uit te sluiten door ze voor deze goederen of
diensten te laten betalen.
, Twee vormen:
o Merit goederen: als de kostprijs van de goederen hoger is dan de prijs die de gebruiker moet
betalen. Het gebruik wordt gestimuleerd door bv. subsidies/belastingvoordelen
o Demerit goederen: overheid wil het gebruik van goederen of diensten ontmoedigen door
middel van belastingheffing of accijnzen.
Budgetmechanisme: allocatie door overheid
Economisch gevolg van collectieve goederen:
Verstoring van vraag en aanbod
Door:
o Sturing vanuit politieke motieven
o Overheid is geen profit-organisatie
o Wisselwerking tussen overheidsinitiatieven en particuliere initiatieven
Alleen: de markt zorgt voor allocatieve en productieve efficiency….
Dilemma overheid:
Band ‘beslissen, genieten en betalen’ doorbroken:
o Voorkeuren niet bekend
o Prijs die men wil betalen is niet bekend
Bijvoorbeeld: hoeveel defensie, tegen welke prijs?
Budgetmechanisme: bepaalt omvang, samenstelling en bekostiging collectieve voorzieningen
Beperkingen budgetmechanisme:
o Band ‘beslissen, genieten, betalen’ blijft doorbroken
o Rol politiek
o Rol ambtenaren, pressiegroepen etc.
o Inefficiënt door gebrek concurrentie
Conclusie:
o Markt en overheid niet perfect
o Mate van ingrijpen = politieke keuze
Bestuurlijke motieven
Bestuurlijke motieven bedrijfseconomische motieven
Bestuurlijke motieven:
o Inkomenspolitiek
o Stimulering innovatie en werkgelegenheid (structuurpolitiek)
o Voorkoming monopolieposities
o Stimulering van merit-goederen
o Afremmen van demerit-goederen
o Kostenmotief
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KimReijntjes. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.03. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now