Summary
Samenvatting Verdiepend Privaatrecht (650332-M-6)
- Course
- Institution
Een complete samenvatting van de hoorcolleges (1-9). Betreft de tekst van de slides en hetgeen verteld in de colleges.
[Show more]
Seller
Follow
suraya08
Reviews received
Content preview
HC 1 Het perspectief: contextualismeDe zorgen van shell
• Gerechtshof Den Haag 29 januari 2021, ECLI:NL:GHDHA:2021: 132, 133, 134
• Okbapi and others v Royal Dutch Shell Plc, 12 February 2021, [2021] UKSC 3
• NRC: “De multinational ontkomt niet aan zijn zorgplicht”
• Rechtbank Den Haag 26 mei 2021, ECLI:NL:RBDHA:2021:5337
Shell in Nigeria sinds 1958, netwerk van pijpleidingen loopt niet goed en gaat lekken met als
gevolg grote milieuvervuiling, lekkages ontstaan door verouderde pijpleidingen en
sabotage/diefstal door derden (afgetapt), resultaat dat de niger delta een smeerboel is,
gerechtshof den haag 3 tal arresten voor aansprakelijkheid voor shell in deze situatie, Shell
Nigeria (sbdc)(dochtermaatschappij) en Shell Londen (plc)(moedermaatschappij), op
vordering van 6 nigeriaanse boeren en milieudefensie (ngo, tot doel verbetering milieu),
aansprakelijkheidstelling gebaseerd op 3 grote lekkages, vordering was verklaring voor
recht, bevel om de boel op te ruimen en bevel om herhaling te voorkomen dmv leak
detection systems
- Rb: alles afgewezen want verweer shell gehonoreerd dat de schade was ontstaan
door sabotage en dat was onvoldoende gemotiveerd weersproken
- gerechtshof: welk recht is van toepassing, engels recht (common law) van toepassing
in Nigeria met deels nigeriaans recht, law of tort (onrechtmatige daad), negliantience
(nalatigheid, dat is een bepaalde tort, gevaarzetting), aantal voorwaarden: zorgplicht
(duty of care) op degene die aansprakelijk is, die zorgplicht moet zijn geschonden en
daardoor moet schade zijn veroorzaakt, voor duty care is er een caparo test: er rust
een duty of care op een partij als die schade voorzienbaar was (foreseeability), nabij
(proximity) en schadevergoeding fair just and reasonable is, zaak is aangebracht in
den haag, zetel van shell, maar is in Nigeria, volgens internationaal recht via
nigeriaans recht, wanneer is de moedermaatschappij verantwoordelijk voor het
nalaten van de dochtermaatschappij, als de moedermaatschappij kennis heeft van
het schadeveroorzakende handelen van de dochtermaatschappij op het terrein waar
de moeder ook invloed op heeft, dan rust er een duty of care op de
moedermaatschappij (wetenschap en invloed), hof: shell aansprakelijk voor schade in
2 zaken en in de derde sabotage doorslaggevend en niet duty of care, moet nog
worden uitgezocht, voor het eerst is shell moedermaatschappij verantwoordelijk
gehouden voor olievervuiling gedaan door de shell dochtermaatschappij
Laatste zaak bouwt voort op de urgenda zaak, gaat over co2 uitstoot reduceren met 25/35%
tov 2019, akkoord van Parijs (tussen staten), waarom shell gebonden (ondernemer), shell
heeft het getekend, gezegd dat ze gaan streven naar die doelstellingen, dus aan gehouden,
shell zei gaat te ver, vrij ondernemersbeleid, rb zegt hangt ervan af er is een normatief kader
en kijken hoe uw beleid zich daartoe verhoudt, te grote uitstoot, dan reductie niet te halen,
dus bevelen gedrag aan te passen aan wat u zegt dat u gaat doen, co2 reduceren, shell heeft
zorgplicht om c02 uitstoot te reduceren met 25/35% tov 2019.
Parallel tussen de zaak met Nigeria en deze zaak, aansprakelijkheid is afhankelijk van de
relevante omstandigheden van het geval, van de wetenschappelijke kennis die beschikbaar
was (klimaatwetenschap) en van de international consensus die er bestaat over bedrijven en
mensenrechten over de maximaal toelaatbare co2 uitstoot. Verantwoordelijkheid van
,moedermaatschappij shell is van de mogelijkheden en kennis die zij heeft om in te grijpen,
als zij weet wat de consequenties zijn van het beleid, en het toch niet doet, dan aansprakelijk
voor de schadelijke gevolgen die dan intreden.
Ongrijpbaar privaatrecht
• Welke rechter is bevoegd?
• Wie claimen wat, namens wie, van wie of wat?
• Waar haalt de rechter het recht vandaan? Welk rechtssysteem, welke bronnen?
welke normen?
• Niet alleen nationaal recht, geschreven bronnen, en gegeven normen…..
• Maar ook meergelaagd recht, ongeschreven bronnen, en open normen (drie
onbepaaldheden van het privaatrecht).
1. rechter in nl, Nigeria, londen? Of meerdere?
2. individuele partijen (boeren, vissers nigeria), ngo (milieudefensie), staten
(publiekrechtelijke actoren die opkomen voor algemeen belang). Individuele burgers of
groepen burgers kunnen zaken van een algemeen belang aan de orde stellen bij de
burgerlijke rechter dmv art. 3:305a BW (public interest litigation)
3. soft law, geen afgekondigde regels door de overheid, maar bv door bedrijven
overeengekomen (detailhandel), speelt wel een rol bij de beoordeling van de zaak, vult
ongeschreven norm in (vb duty of care)
4. duty of care, maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm
5. 3 onbepaaldheden, modern privaatrecht ongrijpbaar, moeilijk te voorspellen wat de
uitkomst is
Eerste onbepaaldheid: meergelaagdheid
Roel Westrik over “Verborgen privaatrecht” (WPNR 2017/7151)
• Het verschil tussen ‘oud’ en ‘nieuw’
• Een labyrinth van normen
• Heersende denkkader
EU>nationaal recht (van gend en loos), ook voor evrm> nationaal recht art. 93 en 94 GW
(costa enel) etc.
Werkt niet alleen door in nationaal recht maar ook tussen burgers
Allemaal privaatrechtelijke overeenkomsten
- Oud en nieuw, allemaal andere toepassingsvoorwaarden, werkt door elkaar
- Labyrinth van normen, veel verschillende soorten normen, je moet ze allemaal in
acht nemen
- Heersende denkkader schiet vaak tekort, we zijn opzoek naar duidelijke regels
Paradox van de rechter: naarmate er meer regels en normen de rechter binden, je zou
verwachten dat de vrijheid van de rechter afneemt, maar in feite krijgt hij daardoor alleen
maar meer keuzevrijheid
Tweede onbepaaldheid: ongeschreven bronnen
Van casuïstische rechtsvinding naar “hard and fast rules”, en weer terug?
• HR Saladin/HBU, Haviltex, Lindebaum/Cohen
• HR 5 September 1997, NJ 1998/437 (Ontvanger/Hamm)
, • HR 28 februari 1992, NJ 1993/566 (IZA/Vrerink), HR 24 april 1992, NJ 1993/643 (Van
Wijngaarden/Staat)
• En nu weer onbepaalde zorgplichten (“duties of care”)? Shell
• Saladin/hbu: derogerende werking van r&b, de goeder trouw, kan een bank beroep
doen op een exoneratieclausule die in de kleine lettertjes staan, dat de
aansprakelijkheid wordt beperkt of uitgesloten, staat er wel maar is afhankelijk van
de omstandigheden van het geval, casuïstisch
• Haviltex: is de tekst van het contract dan niet bindend? Wat partijen hebben
afgesproken en opgeschreven? Nee hangt af van de zin die partijen elkaar over en
weer aan die bepalingen mogen toekennen en de verwachtingen die zij daaraan
mochten ontlenen, casuïstisch
• Lindenbaum/cohen: je bent aansprakelijk als je een norm hebt geschonden of
inbreuk hebt gemaakt op een recht? Nee je bent ook aansprakelijk als je handelt in
strijd met de maatschappelijke zorgvuldigheid, casuïstisch
• Ontvanger/Hamm: betaling aan een failliete boedel, normaal kwijt, maar hier was dat
per ongeluk gedaan, toen werd er terugvordering gevraagd van de failliete boedel,
goedgekeurd, daarna vaker voorgekomen, maar niet toegewezen, dit was een uniek
geval, hard and fast rule
• IZA-Vrerink: ging over de eigen schuld in het wegverkeer, 50% en 100% regel, hard
and fast rule
• Van Wijngaarden/Staat: vanaf wanneer kon je weten dat de overheid de
bodemsanering aan zich ging trekken, 1 januari 1975, waar halen ze dat vandaan, zijn
gewoon regels, hard and fast rule
• Shell: duties of care, onbepaald en ongeschreven, er wordt veel gestapeld,
meerlaags, dus niet per se open normen invullen, klimaatkennis vb grote rol,
casuïstisch
Derde onbepaaldheid: open normen
• De stelling van het contextualisme: “open texture” van het recht: de taal en de feiten
• HR 28 april 2000, NJ 2000/430 (mesothelioom)
• “Locus of certitude”: de feiten, niet de regels
• Meer kennis over de feiten, minder twijfel over het oordeel
- Het recht kan alleen begrepen worden in het licht van alle omstandigheden in het
geval, komt door de open texture van het recht door hla hart, wat voor regel je ook
maakt, er komt altijd een moment dat die je in de steek laat in de toepassing in een
concrete geval, arrest mesothelioom: werknemer werkte bij zijn werkgever met
asbest en dat kan mesothelioom (borstvlieskanker) veroorzaken met een hele lange
incubatietijd (30 jaar), wisten ze toen nog niet, probleem is dat de vordering dan al is
verjaard art. 3:310 BW. Verborgen schade, voor deze zaken heeft de hr besloten dat
voor een beroep op verjaring door de werkgever dit naar maatstaven van r&b
onaanvaardbaar is, kijken naar de strekking van de regel, komt doordat rechtsregels
altijd in taal zijn verwoord en die moeten worden toegepast naar de feiten en dat
vraagt interpretatie, andere is dat de toekomst onvoorspelbaar is
- Een van de consequenties is dat de bron van zekerheid in het recht vaak in de feiten
ligt en niet in de regels, als je doorvraagt over de feiten als rechter dan wordt steeds
, duidelijker wat het oordeel moet zijn en als je het niet weet heb je niet genoeg
gevraagd
Gevolg: contextualisme van privaatrecht
• Privaatrecht, moraal en politiek: zo, gescheiden? X X X
• Of zo, overlappend? XXX
• Of toch zo, ingebed? (X) > contextualisering
Gevolg van de drie onbepaaldheden (meergelaagdheid, open normen, ongeschreven
bronnen) in het privaatrecht
- 1. is 19e eeuw
- 2. is 20e eeuw, vb urgenda zaak, is zo politiek, ook morale instroom van ethiek vb.
baby Kelly arrest (moeder krijgt kind met beperkingen, aangeboren maar als die
diagnose werd gesteld tijdens zwangerschap hadden ze nog een keuze en door fout
verpleegkundige is deze kans ontnomen, ouders ziekenhuis en verloskundige
aansprakelijk gesteld, morele opvattingen over waarde van het leven, daarom wilden
ze erkenning etc.)
- 3. is 21e eeuw, vb. Shell zaak, privaatrechtelijke duty of care (zorgplicht) is helemaal
ingebed in een nest van mensenrechten en morele en politieke opvattingen, niet
meer te scheiden, contextualisering van de rechtsorde, je ontkomt er niet aan
Vak verdiepend privaatrecht
• Doel: dit moderne privaatrecht leren begrijpen en hanteren
• “Pros ton kairon” (= “naar de omstandigheden eisen”)
• “Law in context” (William Twining): “The camel in the zoo”
• Welke context?
• Terug naar Shell: toen en nu, verdubbeling van de context
- Pros ton kairon: kijken wat bij de situatie past
- Camel in the zoo: aansprakelijkheid dierentuin voor kameel die bezoeker had
gebeten, hij zei waarom is er een kameel in de dierentuin, die lopen in soedan
gewoon over straat, dus wat voor zin heeft het, feitelijke situatie onherkenbaar in
soedan
- Shell: context van toen (milieuvervuiling, hoe lekken, wie verantwoordelijk etc.), nu
(procedure bij rb den haag, wie stelt wat, regels van stelplicht en bewijslast etc.), met
bril van nu naar feiten van toen, botst soms, gaat om duty of care die toen gold,
voorkomen dat we ons handelen projecteren op het handelen van mensen van 30
jaar geleden, zelfde met slavernij, toen niet illegaal, legaliteitsbeginsel, strijd met
mensenrechten, maar toen nog niet etc.
Verdieping – maar hoe?
• “Niets is zo praktisch als een goede theorie”
• Wat U van theorie moet weten voordat U de praktijk ingaat
• Drieslag: recht, rechtswetenschap en juristerij
• Recht in context, interdisciplinariteit, en vakmanschap
• Niet alleen voor civilisten
• Het Grote Verhaal en de teksten
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller suraya08. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now