Staatsrecht: de manier waarop de inrichting van de staat en het optreden van de overheid
georganiseerd zijn.
Hoofdlijnen
Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
Handhaving individuele vrijheden van de burger
Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid
Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht
De Nederlandse staat
We spreken van een staat wanneer er een gemeenschap is van mensen op een bepaald
grondgebied, waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent.
De rechtsregels die het staatsgezag en de organisatie van de staat vastleggen, worden
constitutie of staatsregeling genoemd.
Kenmerken van de staat
Grondgebied: het territorium, alles tot aan de grenzen.
Gemeenschap: de mensen die behoren tot de staat op grond van hun afstamming of
die op eigen verzoek de nationaliteit van de staat hebben verkregen.
Gezag: het hoogste gezag van de staat is gericht op het scheppen en handhaven van
orde. Alleen de staat mag geweld gebruiken (geweldsmonopolie).
Erkenning (wordt soms beschouwd als vierde kenmerk): erkenning van een staat
door andere staten.
Soevereine staat: zelfstandig en ondeelbare eenheid. Onafhankelijk van andere staten /
landen.
De staat zorgt voor bescherming van de burgers en behartigd het algemeen belang (belang
van de meeste burgers en van de staat als geheel).
Het Koninkrijk der Nederlanden
Een staatsrechtelijk samenwerkingsverband tussen drie landen: Nederland met BES-
eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba), Curaçao, Sint Maarten en Aruba.
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Het statuut is een staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de onderlinge
verhoudingen in het Koninkrijk en de samenwerking. Wetten die op het gehele Koninkrijk
gelden zijn rijkswetten.
De grondwet
,De grondwet regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en de
staatsorganen en de verdeling van de staatsmacht. Het bevat de grondrechten, die
beschermen burgers tegen al te grote inbreuken door de staat.
Gewoonterecht
(Ongeschreven) regels, van een gewoonte is sprake wanneer men vindt dat het juridisch zo
hoort, een zekere tijd voortduurt (bijv. vertrouwensregel, wanneer de
volksvertegenwoordiging vertrouwen verliest in bijvoorbeeld een minister dan dient hij af te
treden).
Nederlanderschap
Burgers die tot het Koninkrijk der Nederland behoren hebben de Nederlandse nationaliteit, zij
bezitten het Nederlanderschap. Dit heeft een aantal rechtsgevolgen:
Nederlanders hebben vrije toegang / verblijving tot Nederland en worden hier nooit
uitgezet.
Exterritoriale werking: het Wetboek van Strafrecht is (grotendeels) van toepassing op
Nederlanders die buiten het territorium bepaalde misdrijven hebben gepleegd.
Diplomatieke bescherming: Nederlanders die in het buitenland gevangen genomen
worden, worden beschermd en vertegenwoordigers zullen zorgen dat zij goed
behandeld worden. Ook kunnen zij verzoeken hun straf in Nederland te kunnen
uitzitten.
Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd (uitleveringswet / om
berecht te worden) als niet zeker is dat zij hun straf in Nederland mogen uitzitten.
Kiesrecht: het kiezen van de leden van de Tweede Kamer en
volksvertegenwoordiging (actief kiesrecht / stemrecht). Nederlanders kunnen zelf ook
tot Kamerlid worden gekozen (passief kiesrecht).
Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld
(burgemeester, rechter en ambtenaar).
Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen zoals
bijstand, kinderbijslag en huurtoeslag.
Identificatieplicht: aantonen van paspoort, rijbewijs & vreemdelingendocumenten (visum of
verblijfsvergunning).
, Vreemdelingen
Hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit. Zij bezitten de eerste zes rechten hierboven
niet en de laatste alleen wanneer zij regelmatig in Nederland verblijft. Toegang tot Nederland
wordt geweigerd wanneer de vreemdeling geen geldig identiteitsbewijs bezit, gevaar is voor
openbare orde en veiligheid en geen geld heeft voor het verblijf.
Visum: biedt de vreemdeling verblijf in Nederland voor korte tijd (max drie maanden /
in eigen land aanvragen bij Nederlandse ambassade).
Machtiging tot voorlopig verblijf: wanneer de vreemdeling langer dan drie maanden in
Nederland wil verblijven (bijv. voor werk, studie etc. / aanvragen in het land van
herkomst).
Verblijfsvergunning regulier: vergunning wordt gegeven onder de beperking (voor het
doel van het verblijf) maar eerst een machtiging tot voorlopig verblijf.
Verblijfsvergunning asiel: een vergunning wegens bescherming (aanvragen in
Nederland, dus niet eerst een machtiging tot voorlopig verblijf).
Vreemdelingen die toevlucht zoeken in Nederland vanwege een bedreigende situatie of
slechte economische omstandigheden in hun eigen land. Zij kunnen een verblijfsvergunning
asiel aanvragen.
Vluchteling is zij die gegronde vrees heeft dat zij in zijn eigen land wordt vervolgd wegens
ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale
groep.
Verkrijging Nederlanderschap
Van rechtswege: doorgegeven van ouders aan kinderen (automatisch). Hetzelfde
geldt voor kinderen van de derde generatie (kinderen van niet-Nederlandse ouders
woonachtige vreemdelingen die in het Koninkrijk zijn geboren).
Optie: (na drie jaar bij een nederlandse gehuwde partner / tweede generatie) als een
vreemdeling aan alle voorwaarden voldoet kan zij het Nederlanderschap verkrijgen
door een optieverklaring af te leggen.
Naturalisatie: (na vijf jaar) een vreemdeling kan een verzoek tot naturalisatie indienen
wanneer die niet voor optie in aanmerking komt. Hij legt een naturalisatietoets af
waarin hij laat zien dat hij is ingeburgerd in de Nederlandse samenleving
(verstaanbaar in Nederlands, kennis over werk, inkomen, wonen, gezondheid,
verkeer, staatsinrichting en alledaagse zaken).
o Verklaring van verbondenheid: wanneer geslaagd voor optie of naturalisatie
neemt de vreemdeling deel aan een naturalisatieceremonie waar hij een
verklaring van verbondenheid uitspreekt (vrijheden en rechten van de
Nederlandse staat eerbiedigen).
o Afstandsplicht: plicht om eigen nationaliteit kwijt te raken anders wordt het
verzoek tot naturalisatie in beginsel geweigerd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sanne30. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.