Summary
Samenvatting Deel 3 - De dader
- Course
- Institution
Samenvatting van 74 pagina's voor het vak Strafrecht aan de UA (Deel 3 Strafrecht)
[Show more]
Seller
Followfemkeverbelen
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 3 De dader1. Schuldontheffingsgronden
2. Algemeen
Schuldontheffingsgronden of schulduitsluitingsgronden worden in de oudere
RS en RL soms gedefinieerd als subjectieve rechtvaardigingsgronden. Deze
laatste term is foutief. Bij schuldontheffingsgronden is er wel degelijk sprake
van een misdrijf, alleen is dit misdrijf niet verwijtbaar aan de dader.
LET OP de vraag naar verwijtbaarheid komt NA de vraag over het bestaan
van wederrechtelijkheid!
Dit impliceert dat wanneer er vastgesteld wordt dat een gedraging niet
wederrechtelijk is, er niet verder hoeft nagedacht te worden over de
verwijtbaarheid. Het kan dus zijn dat iemand een delictsomschrijving vervult,
maar toch geen straf verdient, omdat men hem rechtens geen verwijt kan
maken.
Definitie = omstandigheden door de wet of door het recht bepaald
waardoor de dader van het misdrijf geen verwijt treft wegens de
concrete situatie waarin hij de wettelijke delictsomschrijving stelt, al
blijft die wederrechtelijk
Verwijtbaarheid heeft betrekking op de vraag of de dader
wegens de concrete situatie waarin hij verkeerde anders kon
handelen
Heeft geen uitstaans met moreel bestanddeel
Het is niet omdat iemand iets gedaan heeft dat we hem een
verwijt kunnen maken. Men moet eerst nagaan of er opzettelijk
dan wel onopzettelijk werd gehandeld.
Schuldontheffingsgronden zijn algemeen = toepasbaar op alle
misdrijven
LET OP ook bij overtredingen en wanbedrijven uit bijzondere
wetten.
Twee soorten zijnde overmacht en dwaling
Gelden t.a.v. de persoon op wie ze betrekking hebben
Bij het aannemen van een rechtvaardigingsgrond is het
onmogelijk dat je nog kan spreken over een deelneming
Bij het aannemen van een schuldontheffingsgrond is het
wel mogelijk dat er sprake is van een deelneming
o Een dader kan zich beroepen op een
schuldontheffingsgrond
Schuldontheffingsgronden werken niet door t.a.v.
deelnemers, dus deelnemers kunnen hier niet
automatisch van ‘meegenieten’.
,A. Specifiek bewijsregime
Principe = OM draagt de bewijslast
Indien er een schuldontheffingsgrond uit de zaak blijkt, heeft het
OM de plicht om deze zelf op te werpen
Cassatie wanneer de beklaagde een schuldontheffingsgrond
aanvoert en zijn bewering enig geloofwaardig gegeven bevat,
wordt aangenomen dat het OM, de vervolgende partij of de
burgerlijke partij de onjuistheid ervan moet bewijzen.
Slaagt men er niet in om de onjuistheid aan te tonen?
o Schuldontheffingsgrond moet worden aangenomen
3. Overmacht
Definitie = impliceert dat de dader zich bevindt in een dwangsituatie
waardoor hij in de onmogelijkheid verkeert een strafrechtelijk
verboden handeling te ontwijken dan wel een geboden handeling te
stellen
Kernartikel – Art. 71 Sw.
“Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of beklaagde op het
tijdstip van de feiten (…) gedwongen werd door een macht die hij niet
heeft kunnen weerstaan”.
“Er is geen misdrijf” = foute benoeming in Sw.
Een schuldontheffingsgrond vertrekt wel van een misdrijf, maar
dat misdrijf is niet verwijtbaar aan de dader.
A. Soorten
Er zijn twee soorten overmacht te onderscheiden, zijnde de fysieke dwang
(of materiële overmacht) en de morele dwang.
1e soort = fysieke dwang of materiële overmacht
Externe materiële of fysieke kracht brengt persoon tot het
plegen van een misdrijf
Natuurkrachten
Ziekte
Gedragingen van een dier
Vb. een motorrijder die aangevallen wordt door een
zwerm bijen en daardoor een verkeersongeval
veroorzaakt.
Feiten die door derden veroorzaakt worden
Vb. iemands hand wordt vastgenomen om een derde te
slaan of om schriftvervalsing te plegen
Toeval
, Omstandigheden maken het fysiek onmogelijk om een
wederrechtelijk handelen of nalaten te vermijden
Komt vaak voor in het kader van verkeersmisdrijven
Slechte weersomstandigheden of lichamelijke ongemakken van
bestuurders.
Sommige RL stelt dat fysieke dwang overbodig is
Ze stellen dat fysieke dwang neerkomt op het ontbreken van het
moreel bestanddeel of soms van het materieel bestanddeel
waardoor er geen sprake is van een misdrijf. Men zou kunnen
beargumenteren dat de fysieke overmacht de totstandkoming
van het misdrijf verhindert.
2e soort = morele, psychische of zedelijke overmacht
Wilsvrijheid van de dader wordt uitgeschakeld door een
psychische dwang veroorzaakt door een ernstig, onrechtmatig
en onmiddellijk dreigend gevaar
Cassatie 14 januari 2015 morele dwang veronderstelt dat de dader
psychologisch op onweerstaanbare wijze tot het plegen van een
misdrijf werd gedreven, uit vrees voor een groot, dreigend en
onrechtvaardig kwaad.
Vb. wanneer een bankovervaller de loketbediende duidelijk maakt dat
wanneer zijn de inhoud van de kluis niet overhandigt haar college het
er niet levens vanaf zal brengen en de loketbediende hierop de kluis
opent en het papiergeld in een zak overhandigt aan de overvaller, dan
zal de loketbediende niet medeplichtig zijn aan diefstal maar zal ze
zich integendeel kunnen beroepen op overmacht.
Wilsvrijheid mag niet uitgeschakeld worden door inwendige
factoren zoals zelf opgewekte angst, obsessie, driften, opwelling
en emotie of gewetensbezwaren
B. Voorwaarden
Cassatie overmacht kan slechts voortvloeien uit een van de wil van de
mens onafhankelijke omstandigheid, welke die wil noch heeft kunnen
voorzien, noch heeft kunnen voorkomen.
1e voorwaarde = uitwendige onweerstaanbare dwang
Dader kon onmogelijk anders dan het misdrijf te plegen
Vergt beoordeling in concreto
Mag op subjectieve wijze beoordeeld worden a.d.h.v.
leeftijd, geslacht, maatschappelijk situatie, beroep…
Misdrijf moet onvermijdbaar en onvoorzienbaar zijn
Cassatie 16 september 2014 de dader mag zelf niet op
actieve of passieve wijze hebben bijgedragen tot het ontstaan
van de dwang of de overmacht – Art. 71 Sw.
, Vb. Een cipier die bedreigd wordt door een gedetineerde, zal indien hij
meewerkt aan een ontsnapping niet automatisch beroep kunnen doen
op morele overmacht. Gezien zijn functie wordt van hem een
professionele houding verwacht. Het is niet de bedoeling dat hij bij het
minste of kleinste dreigement al bezwijkt.
Vb. De psychische druk die voortvloeit uit het dreigend gemis van een
auto, hoezeer ook gekoesterd door de eigenaar, is van zodanig aard
dat het plegen van autodiefstal niet een te verontschuldigen uitweg is.
Het misdrijf is immers niet onvermijdbaar.
Vb. Bij een verkeersongeval veroorzaakt door slechte
weersomstandigheden is een belangrijk criterium voor het
onvoorzienbaar karakter de eventuele waarschuwing van het slechte
weer in een bericht via radio of televisie.
2e voorwaarde = volledige uitschakeling van de vrije wil
Overmacht kan dus niet worden toegepast bij doelbewuste
wetovertredingen.
Vallen NIET onder het toepassingsgebied van de volledige
uitschakeling van de wil
Loutere paniekreactie – Cassatie 5 maart 2003
Wil om welvoeglijkheidsregels na te leven – Cassatie 16
februari 2011
Invloed van een derde, zoals een sekteleider, wanneer
blijkt dat de persoon over voldoende mentale
weerbaarheid en egosterkte kon beschikken om, indien hij
dat zou hebben gewild, zich te verzetten tegen deze
invloed – Assisen Leuven 26 juni 2013
Inzake oudermoord, zijn psychische problemen en
suïcidale wensen van de beschuldigde en het slachtoffer
niet van die aard om de wilsvrijheid van de beschuldigde
volledig uit te schakelen – Assisen Tongeren 9 mei 2014
Depressieve stemming van dader door moeilijke
omstandigheden vormt geen macht waaraan hij niet kon
weerstaan – Assisen Vlaams-Brabant 21 maart 2019
Vraag uit de neurowetenschappen: “Is het überhaupt mogelijk
om de wilsvrijheid van een persoon volledig uit te schakelen?”
De situatie moet naar redelijkheid worden geïnterpreteerd
Zou je interpreteren volgens de striktheid van de wet, dan
zou geen enkele casus toegepast kunnen worden.
Vb. Een bezoeker van een bordeel zie zijn zelfbeheersing verliest en de
prostituee doodt die hem uitlachte omdat hij blijkt niet in staat te zijn
tot de daad over te gaan, zal zich niet op overmacht kunnen beroepen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller femkeverbelen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.72. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now