Ik vat telkens de cursus en de powerpoint samen. Ik gebruikt zo veel mogelijk documenten en heb lessen erin verwerkt. Als je vragen hebt over mijn samenvatting mag je altijd een berichtje sturen. Ik heb deze samenvatting zelf gemaakt en er altijd door geweest met deze samenvattingen.
1. Wat is agressie en grensoverschrijdend gedrag?................................................................................7
1.1 Het bos en de bomen: woorden voor agressie en grensoverschrijdend gedrag...........................7
1.3 Onze kijk op agressie....................................................................................................................8
1.3.1 Uitgangspunt 1: structurele veiligheid naast relationele veiligheid.......................................8
Structurele veiligheid..................................................................................................................8
Relationele veiligheid..................................................................................................................8
1.3.2 Uitgangspunt 2: een basishouding van ‘zorgzame begrenzing’.............................................8
1.3.3 Uitgangspunt 3: agressie is ‘A x C’..........................................................................................9
1.3.4 Uitgangspunt 4: agressie is taal...........................................................................................10
2. Hoe ziet agressie eruit?....................................................................................................................10
2.1 Een zevenkoppige draak!............................................................................................................10
2.2 Agressie gevierendeeld: vier uitingsvormen van agressie..........................................................10
2.2.1 Psychische of emotionele agressie......................................................................................11
2.2.2 Verbale agressie...................................................................................................................11
2.2.3 Fysieke agressie...................................................................................................................11
2.2.4 Seksuele agressie.................................................................................................................12
3. Feiten en cijfers................................................................................................................................12
3.1 monsters en nimfen: hardnekkige mythes.................................................................................12
3.1.1 mythe 1: agressieve jongeren of volwassenen mankeren iets, ze hebben een label of zijn
psychisch niet in orde...................................................................................................................13
Besluit.......................................................................................................................................13
3.1.2 mythe 2: het gebeurd alleen door gewelddadige onbekenden...........................................13
Besluit.......................................................................................................................................13
3.1.3 mythe 3: je hebt het zelf uitgelokt.......................................................................................13
Besluit.......................................................................................................................................13
3.1.4 mythe 4: mannen zijn plegers, vrouwen zijn slachtoffer.....................................................13
Besluit.......................................................................................................................................14
3.3 op de loer: kijk, luister en meet wat er gebeurd.........................................................................14
3.4 kijk uit: de relativiteit van cijfers.................................................................................................14
4. Bronnen van agressie.......................................................................................................................14
4.1 Frustratieagressie: agressie ten gevolge van frustratie...............................................................15
4.1.1 Wat is frustratieagressie......................................................................................................15
4.1.2 Hoe uit frustratieagressie zich?............................................................................................15
1
, 4.1.3 De meest typische kenmerken van frustratieagressie.........................................................16
kwaadheid is niet in verhouding tot feiten...............................................................................16
echte emotionele reactie..........................................................................................................16
onvoorspelbaarheid..................................................................................................................16
verlies van zelfbeheersing.........................................................................................................16
verwijten...................................................................................................................................16
4.2 Instrumentele agressie: agressie om iets te verkrijgen...............................................................17
4.2.1 Wat is instrumentele agressie?............................................................................................17
4.2.2 Hoe uit instrumentele agressie zich?...................................................................................17
4.2.3 De meest typische kenmerken van instrumentele agressie.................................................17
doelgericht, weloverwogen, gecontroleerd..............................................................................17
herkenbaar patroon + opbouw; het werkt telkens opnieuw....................................................17
veel dreigementen en manipulaties, vaak erg subtiel; niet alle dreigementen worden
uitgevoerd................................................................................................................................17
geweld vertoont vaak opbouw.................................................................................................18
agressor heeft reputatie...........................................................................................................18
omslaan van instrumentele naar frustratieagressie.................................................................18
4.2.4 Bijzondere vorm: agressie vanuit ongelijke machtsverhoudingen.......................................18
4.2.5 De meest typische kenmerken van agressie vanuit ongelijke machtsverhoudingen...........18
weinig schuldbesef bij pleger; verantwoordelijkheid wordt bij slachtoffer gelegd...................18
onderliggende vooroordelen naar groep..................................................................................18
dader probeert controle te krijgen over slachtoffer.................................................................18
rust taboe op probleem, wordt vaak niet ernstig genomen.....................................................18
4.3 Agressie vanuit innerlijke processen...........................................................................................19
4.3.1 Wat is agressie vanuit innerlijke processen?.......................................................................19
4.3.2 Hoe uit agressie vanuit innerlijke processen zich?...............................................................19
4.3.3 De meest typische kenmerken van agressie vanuit innerlijke processen samengevat........19
voorgeschiedenis......................................................................................................................19
geen logische reden voor agressie............................................................................................19
plotse gedragsverandering.......................................................................................................20
4.4 Besluit.........................................................................................................................................20
5. Agressie en het lichaam....................................................................................................................20
5.1 Je lichaam, een keten van reacties.............................................................................................20
5.1.1 Bloed moet stromen: de verhoogde hartslag......................................................................20
5.1.2 Oren gaan dicht: auditieve uitsluiting..................................................................................20
5.1.3 Ogen gaan open: visuele assimilatie....................................................................................20
2
, 5.1.4 Toen stond de tijd even stil: vertraagde tijdsreactie............................................................21
5.1.5 Met lijf en leden: onze spieren maken zich op.....................................................................21
5.1.6 Bijkomende fysiologische processen...................................................................................21
5.2 Je lichaam, een bron van informatie...........................................................................................21
5.3 Stress hanteren...........................................................................................................................21
5.4 Besluit.........................................................................................................................................21
1. Grenzen hanteren.............................................................................................................................22
1.1 Wat is een grens?.......................................................................................................................22
1.2 Je grenzen voelen.......................................................................................................................22
1.3 Grenzen trekken.........................................................................................................................22
1.4 Grenzen verschuiven..................................................................................................................23
1.5 Grenzen en je team....................................................................................................................23
2. Strategieën om met agressie om te gaan.........................................................................................23
2.1 Een strategie kiezen....................................................................................................................24
2.2 Kalmeren of de-escaleren als strategie.......................................................................................24
2.2.1 De essentie van kalmeren....................................................................................................24
2.2.2 Stappenplan voor de kalmerende strategie.........................................................................25
stap 1 = laat agressor emotioneel stoom afblazen + neem hem ernstig...................................25
stap 2 = erken actief emoties v. agressor..................................................................................25
stap 3 = samen zoeken naar antwoorden, MAAR pas nadat emoties geluwd zijn....................25
stap 4 = terugblik + herstel: reageer pas op agressief gedrag als emotie geluwd is… maar
reageer!....................................................................................................................................25
2.2.3 Grenzen aangeven bij de-escaleren.....................................................................................25
2.2.4 Valkuilen..............................................................................................................................26
2.2.4 Het belang van lichaamstaal en uitstraling..........................................................................26
2.3 Confronteren als strategie..........................................................................................................27
2.3.1 De essentie van confronteren..............................................................................................27
2.3.2 Stappenplan bij confronteren..............................................................................................27
stap 1 = erken gevoelens (angst + woede) MAAR voorkom paniek / uitbarsting......................27
stap 2 = negeer vormen agressie niet --> neem zelf controle over situatie..............................27
stap 3 = stel duidelijke gedragsgrenzen + eis respect...............................................................27
2.3.3 Hoe stel je grenzen?............................................................................................................27
lichaamstaal bij confronteren...................................................................................................27
verbale confrontatie.................................................................................................................27
2.3.4 samengevat.........................................................................................................................28
2.4 Hulp halen als strategie..............................................................................................................28
3
, 2.4.1 De essentie van hulp halen..................................................................................................28
2.4.2 Hoe verloopt een tussenkomst als tweede..........................................................................28
principe 1: slachtoffer bepaalt of er hulp geboden wordt en wanneer dat gebeurt.................28
principe 2: hulp is gericht op de relatie agressor-slachtoffer, niet op de inhoud van het conflict
..................................................................................................................................................28
principe 3: bespreek de situatie achteraf.................................................................................29
2.5 Met humor reageren..................................................................................................................29
2.6 Verwarring als strategie..............................................................................................................30
2.7 Vermijden en negeren als strategie............................................................................................30
2.8 Tegenagressie.............................................................................................................................30
2.9 Het laatste redmiddel: fysieke zelfbescherming of zelfverdediging............................................31
fysieke zelfbescherming........................................................................................................31
fysieke zelfverdediging......................................................................................................31
2.10 bundel fysieke zelfbescherming................................................................................................31
2.10.1 basishouding en lichaamstaal............................................................................................31
2.10.2 Verbale en non-verbale interventietechnieken.................................................................32
2.10.3 Persoonsgerichte en teamgerichte veiligheidstechnieken.................................................32
Doel..........................................................................................................................................32
voorwaarden............................................................................................................................32
Besluit..............................................................................................................................................33
3. Het cyclische verloop van een agressie-incident..............................................................................33
3.1 De meerwaarde van het crisisontwikkelingsmodel....................................................................33
3.2 Het crisisontwikkelingsmodel in fasen........................................................................................34
3.2.1 Fase 0: normaal niveau van functioneren............................................................................34
Interventieschema voor fase 0.................................................................................................34
3.2.2 Fase 1: opbouw – controle als thema..................................................................................35
controleer je eigen emoties......................................................................................................35
frustratie agressie.............................................................................................................35
instrumentele agressie.........................................................................................................35
schat situatie in.........................................................................................................................36
kies je reactie............................................................................................................................36
actie en interventieschema......................................................................................................37
3.2.3 Fase 2: escalatie...................................................................................................................37
gevaar tunnelwaarneming........................................................................................................37
frustratieagressie..............................................................................................................37
instrumentele agressie.....................................................................................................38
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jozefienvanaken. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
