6Inhoudsopgave
Reacties in beweging
Inhoudsopgave
De uitkomsten
De uitkomsten
bij de practica
bij de practica
kunnenkunnen
ten gevolge
ten gevolge
van de van
unieke
de unieke
situatiesituatie
op scholen
op scholen
verschillen.
verschillen.
De uitwerkingen
De uitwerkingen
zijnEnzymen
danzijn
ookdan
nietook nietals
in dit in ditkatalysator
materiaal
materiaal
opgenomen.
opgenomen.
Voorbeelduitwerkingen
Voorbeelduitwerkingen
zijn vermeld
zijn vermeld
in de TOA-handleiding.
in de TOA-handleiding.
Praktijk
1 1 Atoombouw
1a Spijsvertering
Atoombouwbetekent het verteren (klein maken) van voedsel (spijs) tot stoffen die door het bloed
Sterrenstof
Sterrenstof
kunnen worden opgenomen. 3 3
1 Atoommodel
1 Atoommodel 3 3
b Enzymen helpen de spijsvertering te versnellen.
2 Periodiek
2 Periodiek
systeemsysteem 6 6
3 Atoommassa
3 Atoommassa
en molecuulmassa
en molecuulmassa 6 6
2 4 aSignificante
Een enzym katalyseert
4 Significante
cijfers cijfers slechts de omzetting7van één
7 bepaalde soort stof of het versnelt slechts één
reactietype.
2 Rekenen
2 Rekenen
in de chemie
in de chemie
b De werking
Koolstofdioxide
Koolstofdioxide
eendeenzym
van in
in de klas klas
kan worden verklaard
9
door
9
het enzymmolecuul te beschouwen als een
slot waarin
1 De hoeveelheid slechts
1 De hoeveelheid
stof één
stofmolecuulsoort (van het
10 substraat)
10 als een soort sleutel past. Moleculen van
andere
2 Molaire stoffen
2 Molaire
massa hebben
massa
en dichtheid niet de juiste vorm en
en dichtheid 11 zullen
11niet door het enzym worden omgezet.
c In3 de
3 Gehaltes ‘actieve holte’ vindt de specifieke reactie
Gehaltes 14 plaats
14 volgens het sleutel-slot-principe. Het
4 Rekenen
4 Rekenen
aan reacties
aan reacties 16
substraat wordt hier met behulp van het enzym omgezet 16 in producten. In de actieve holte vindt de
3 3 betreffende
Bindingstypen
Bindingstypenreactie sneller plaats.
Haarfijne
Haarfijne
chemiechemie 20 20
3 1 Metaalbinding
1 Metaalbinding 20
a Tandplak is een dun, vaak onzichtbaar, kleverig laagje20 dat zich gedurende de dag op je tanden en
2 Molecuul-
2 Molecuul-
en atoombinding
en atoombinding 22 22
kiezen afzet. Tandplak zit overal, ook tussen je tanden.
3 Waterstofbruggen
3 Waterstofbruggen 24 24
b Bacteriën
4 Ionbinding
gebruiken het enzym om suiker 28
4 Ionbinding
uit voedsel
28
om te zetten in lange, plakkerige
suikerketens. Met dit plakmiddel hechten de suikerketens zich op tandglazuur.
4 Zouten
4c Bij
Zouten
een fermentatieproces wordt een stof door micro-organismen (bacteriën of gisten) omgezet in
Beton Beton 31 31
een reactieproduct. Bijvoorbeeld: bij het rijzen van brooddeeg worden suikers omgezet in ethanol
1 Verhoudingsformules
1 Verhoudingsformules
van zouten
van zouten 31 31
en koolstofdioxide.
2 Oplosbaarheid
2 Oplosbaarheid
van zouten
van zouten 34 34
3 d Tandplak
Bijzondere
3 Bijzondere
zouten zich op het tandglazuur. Suikers,
hechtzouten 35 vastgeplakt
35 aan het tandglazuur, worden door
bacteriën
4 Rekenen aan omgezet
4 Rekenen in zuren (fermentatieproces).
zoutoplossingen
aan zoutoplossingen 36 Door
36 het zuur neemt de oplosbaarheid van het
tandglazuur toe en zal het uiteindelijk oplossen. Zo ontstaat een gaatje.
5 Koolstof
5 Koolstof
als basis
als basis
e De
Spuugzat, remmers
Spuugzat, alblokkeren
al die kauwgom niet alleen glucansucrase,
die kauwgom 39 maar ook het spijsverteringsenzym amylase.
39
1 fAardolie
Dat betekent dat de afbraak van zetmeel in39
1 Aardolie de mond39 minder goed plaatsvindt.
2 Systematische
2 Systematische
naamgeving
naamgeving 40 40
3 Karakteristieke
3 Karakteristieke
groepengroepen 44 44
1
4 Additie
4 Additie
en substitutie
en substitutie 47 47
6 Reacties Reactiewarmte
6 Reacties
in beweging
in beweging
EnzymenEnzymen
als katalysator
als katalysator 51 51
1 Reactiewarmte
1 Reactiewarmte 51 51
1 2 aReactiesnelheid
Het ontleden is een endotherme reactie, want
2 Reactiesnelheid 53 er moet
53 voortdurend elektrische energie worden
3 Evenwichtsreacties
3 Evenwichtsreacties
toegevoerd. 56 56
4 Evenwichtsvoorwaarde
4 Evenwichtsvoorwaarde 58 58
fase-overgangvan
b Rijpen is de faseovergang vangas
gasnaar
naarvast
vasten
endie
dieovergang
overgangisisexotherm,
exotherm,want
wantde
deomgekeerde
omgekeerde
fase-overgang(van
faseovergang (vanvast
vastnaar
naargas)
gas)kost
kostjuist
juistenergie.
energie.
c Verbranden is een exotherme reactie, want er komt energie vrij in de vorm van warmte en licht.
d De temperatuur van het water stijgt, dus komt er energie in de vorm van warmte vrij. Het oplossen
is dus een exotherm proces.
e Om te koelen moet er warmte worden afgevoerd (aan de omgeving) waardoor de temperatuur van
het flesje cola daalt. Dit is dus een exotherm proces.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Diederik1234. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.