Samenvatting tijd: vroegmoderne tijd en nieuwste tijd
14 views 1 purchase
Course
Wereldoriëntatie: Tijd
Institution
Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
Samenvatting van het tweedejaarsvak 'tijd' binnen de opleiding lager onderwijs te vives Brugge. Bevat: vroegmoderne tijd (deeltje zonnekoning ontbreekt) en moderne tijd/de nieuwste tijd. Let op: gemaakt in jaar !
Er is een grote continuïteit tussen de late middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. De late
middeleeuwen bevatten al een aantal elementen die daarna verder tot ontwikkeling kwamen.
Daarnaast deden nieuwe evoluties geleidelijk hun intrede.
Focus op twee trends:
• Politiek: vorsten willen meer macht
• Economisch: ontdekkingsreizen
B egindatum: ca. 1500
- 1453: Byzantium, hoofdstad van het vroegere Byzantijnse of Oost-Romeinse
rijk valt in handen van de Turken.
- 1492: de ontdekking van de Nieuwe Wereld: Amerika door Chr. Columbus.
- 1517: Luther hangt de 95 stellingen aan de kerkdeur te Wittenberg (Noord-
Duitsland). We krijgen zo de start van de Reformatie.
Andere belangrijke ontwikkelingen omstreeks 1500 zijn: de renaissance en het
humanisme die beide dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst omstreeks 1450
een belangrijke invloed binnen Europa zullen hebben.
Eindatum: ca. 1800
Dit verwijst naar een aantal evoluties in de loop van de 18e eeuw die de overgang
markeren naar de nieuwste tijd:
- De Verlichting: nieuwe denkbeelden over de organisatie van de staat, de rechten
van het individu, de economie, onderwijs, religie, enz. …
→ nieuwe manier van kritisch denken (Voltaire)
- De Franse Revolutie - Napoleon – Industriële Revolutie
1
, De tijd van de ontdekkingen, de Europese expansie en
interesse voor de Atlantische wereld
HET MIDDELEEUWSE WERELDBEELD
“In de middeleeuwen dacht men dat de aarde … een plat vlak was met water aan de randen
waar ook monsterachtige wezentjes leefden”
→ klassieke beeld die velen onder ons nog hebben over hoe de middeleeuwse mens dacht over
het uitzicht van de aarde
= FOUT, middeleeuwse geleerden wisten dat de aarde rond was
Hun wereld is als volgt te beschrijven:
- De aarde is bolvormig
- Veel lang, weinig water
- Centrum van heelal
- Alom bereisbaar
- Omtrek van de aarde? → oneindigheid
“Als de geleerden tijdens de middeleeuwen overtuigd waren over de bolvorm van de aarde,
hoe komen wij dan aan ons vooroordeel?”
→ Tijdens middeleeuwen (9e – 15e eeuw) verschenen OT-kaarten
- Vorm aarde: rond en georiënteerd op het oosten
- Bekende wereld = vorm van 0 verdeeld door T van water
o Europa en Afrika (links en rechts been van T)
o Been van T = middellandse zee
o Waterdwarsbalk = rivier Nijl en soms Rode zee
- Aanwezigheid aards paradijs in Oosten, onbekende deel Azië
o Jeruzalem + heilig land = belangrijk, vaak in centrum
(christelijke invloeden)
→ NIET praktisch bedoeld, symbolische functie
(= weergeven werelds als christelijke ideaaltype van Gods wereld)
2
, MOTIEVEN ONTDEKKINGSTOCHTEN
Economisch:
Zoektocht alternatieve route richting specerij- en zijdelanden in verre Oosten
→ gebruikelijke routes onder druk door opkomst Ottomaanse turken > prijs steeg
! Deze reden zal pas vanaf 1450 (val Constantinopel) de hoofdreden zijn !
Concurrentie in Europa + hebzucht t.o.v. andere Europese naties in wording
Religieus
Bekeringsijver
Nieuwsgierigheid
TECHNISCHE MOGELIJKHEDEN EN GEOGRAFISCHE KENNIS
Cartografie:
- praktische kaarten: portulaankaarten → enkel kustlijnen
- zeewaardige kaarten pas bij Mercator
Bolvorm van de aarde
Gebruik ‘nieuwe’ technische instrumenten voor navigatie
Vb. astrobalium/kwadrant, kompas, zandloper met knopensysteem om snelheid en diepte van het
schip te meten
Scheepsbouw: het karveel
- in 15e eeuw
- ontdekkingsreizen
- combinatie kogge en galei
- 16e eeuw: oceaanvaarder/galjoenen ->
groter en meer kanonnen
3
, Kennis uit reizigersverslagen van de middeleeuwen
• Columbus: informatie over Verre Oosten uit reizigersverslagen
• Marco Polo (13e eeuw)
- Italiaan (Venetië)
- 1255: handelsreis naar Oosten
- Peking: 20 jaar verblijven als adviseur van Chinese keizer
VERLOOP EUROPESE ONTDEKKINGSTOCHTEN
Portugal neemt het initiatief (Oosten)
Portugese vorsten financieren reizen
- Hendrik de Zeevaarder (Portugese Prins) stichtte school van Sagres in Zuid-Portugal
→ centrum van cartografie, navigatie en scheepsbouw (karveel)
Doelen
= motieven om Afrikaanse westkust te verkennen
- Land kennen voorbij Canarische eilanden en Kaap Bojador → geen zekerheid bekend
- Christelijke bevolking vinden
- Havens om handel te drijven die grote winst voor het land zou opleveren
- Geloof dat macht der Moren groter was in dat deel van Afrika → nodig om omvang te bepalen
- Verlangen om geloof in Jezus te doen toenemen
- Horoscoop: bezighouden met grote en nobele veroveringen
- Proberen dingen te ontdekken die voor andere mensen verbogen/geheim zijn
Verloop van de reizen (kaart 62)
• Via Afrika naar Indië
• Kaapverdische eilanden
* Kaap de Goede Hoop (eerst Stormkaap door Diaz): zicht op een nieuwe weg naar Indië
• Portugezen naar Japan
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller keylaacke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.32. You're not tied to anything after your purchase.
