Alle lessen van Stefaan Smis uitgetypt, met zoveel als mogelijk exacte bewoordingen. Ook casussen, opdrachten en extra gegevens staan op het einde van het document vermeld. Het document heeft daarbij een duidelijke inhoudstabel en onderverdeling. Dit document is ideaal voor bij het studeren om te s...
Internationaal recht
1 Begrip en aard van het internationaal publiekrecht.....................................................................................3
1.1 Inleiding..........................................................................................................................................................3
1.2 Geschiedenis...................................................................................................................................................4
1.3 Kenmerken van het internationaal recht.......................................................................................................5
2 De bronnen van het internationaal recht..................................................................................................... 6
2.1 Art. 38 van Statuut van het Internationaal Gerechtshof...............................................................................6
2.1.1 Gewoonterecht.......................................................................................................................................7
2.1.2 Verdragen.............................................................................................................................................12
2.1.3 Algemene rechtsbeginselen.................................................................................................................14
2.1.4 Rechtspraak en rechtsleer....................................................................................................................16
2.2 Bronnen die niet opgenomen zijn in Art. 38.................................................................................................17
2.2.1 Besluiten van internationale organisaties............................................................................................17
2.2.2 Eenzijdige handelingen en eenzijdige verklaringen.............................................................................18
2.2.3 Ius cogens en verplichtingen erga omnes............................................................................................19
3 Subjecten van het internationaal recht...................................................................................................... 21
3.1 Rechtspersoonlijkheid..................................................................................................................................21
3.2 Subjecten van internationaal recht..............................................................................................................22
3.2.1 Staten....................................................................................................................................................22
3.2.2 Internationale organisaties...................................................................................................................27
3.2.3 Individuen.............................................................................................................................................28
3.2.4 Volkeren................................................................................................................................................28
3.2.5 De Heilige Stoel.....................................................................................................................................29
3.2.6 Bevrijdingsbewegingen.........................................................................................................................30
3.2.7 Potentiele kandidaten..........................................................................................................................30
4 Staten....................................................................................................................................................... 30
4.1 Totstandkoming en wijziging van staten.....................................................................................................30
4.1.1 Zelfbeschikkingsrecht...........................................................................................................................30
4.1.2 Manieren om een nieuwe staan te doen ontstaan..............................................................................32
4.2 Achterhalen van een nieuwe staat...............................................................................................................34
4.3 Statenopvolging...........................................................................................................................................35
4.3.1 Vedragsstabilitiet..................................................................................................................................35
4.3.2 Nationaliteit..........................................................................................................................................38
4.3.3 Eigendommen, schulden en archieven................................................................................................38
4.3.4 Lidmaatschap van internationale organisaties.....................................................................................39
5 Afbakening van staatsgezag...................................................................................................................... 39
5.1 Verbod op inmengen in interne aangelegenheden......................................................................................40
5.2 Verbod op grensoverschrijdende schade te veroorzaken............................................................................41
5.3 Jurisdictie of rechtsmacht.............................................................................................................................41
5.3.1 Territorialiteit........................................................................................................................................42
5.3.2 Nationaliteit..........................................................................................................................................43
5.3.3 Beschermingsbeginsel..........................................................................................................................43
5.3.4 Universaliteitsbeginsel..........................................................................................................................43
1
, 5.4 Immuniteiten................................................................................................................................................44
5.4.1 Staatsimmuniteiten..............................................................................................................................44
5.4.2 Immuniteiten van personen die de staat vertegenwoordigen............................................................45
5.5 Consulair recht.............................................................................................................................................45
5.6 Diplomatiek recht.........................................................................................................................................46
5.6.1 Immuniteiten........................................................................................................................................46
5.7 Gezag uitoefenen buiten het grondgebied..................................................................................................47
5.8 Verbod op geweld of dreiging in internationale aangelegenheden............................................................47
6 Vrede en Veiligheid................................................................................................................................... 48
6.1 Verbod op het gebruik en dreigen met geweld............................................................................................48
6.2 Collectieve veiligheid....................................................................................................................................48
6.3 Zelfverdediging.............................................................................................................................................49
7 Internationale organisaties........................................................................................................................ 50
7.1 Onderscheid..................................................................................................................................................50
7.2 Institutioneel en materiaal recht..................................................................................................................51
7.2.1 Verschil.................................................................................................................................................51
8 Verdragenrecht......................................................................................................................................... 51
8.1 Vorm van een verdrag..................................................................................................................................52
8.2 Onderverdeling van een verdrag..................................................................................................................52
8.3 Totstandkoming en inwerkingtreding..........................................................................................................53
8.4 België als partij bij een verdrag....................................................................................................................54
8.5 Toepassing....................................................................................................................................................57
8.6 Wijzigen........................................................................................................................................................58
8.7 Opschorting en beëindiging.........................................................................................................................58
9 Bescherming van individuen...................................................................................................................... 59
9.1 Mensenrechten.............................................................................................................................................59
9.2 Plichten.........................................................................................................................................................61
10 Aansprakelijkheid.................................................................................................................................... 62
10.1 Aansprakelijkheid van staten.....................................................................................................................62
10.1.1 Bronnen.............................................................................................................................................62
10.1.2 Definitie..............................................................................................................................................62
10.1.3 Verdedigingsgronden.........................................................................................................................63
10.1.4 Gevolgen............................................................................................................................................64
10.2 Aansprakelijkheid van internationale organisaties....................................................................................65
10.2.1 Bronnen.............................................................................................................................................65
10.2.2 Definitie..............................................................................................................................................65
10.3 De aansprakelijkheid van individuen..........................................................................................................66
, 11.3 Toezichtsprocedures binnen internationale organisaties..........................................................................68
11.4 Juridische methoden..................................................................................................................................68
11.4.1 Internationaal Gerechtshof................................................................................................................69
12 Doorwerking in de Belgische nationale rechtsorde...................................................................................71
12.1 Monisme en dualisme................................................................................................................................71
12.2 Belgisch systeem........................................................................................................................................72
12.2.1 Receptie van het internationaal recht in de Belgische rechtsorde....................................................72
12.2.2 Instrumenten van doorwerking..........................................................................................................74
13 Casusmethode en opdrachten................................................................................................................. 77
13.1 Casusmethode............................................................................................................................................77
13.2 Opdrachten.................................................................................................................................................87
1 Begrip en aard van het internationaal publiekrecht
1.1 Inleiding
Internationaal recht is het recht dat de verhouding tussen staten en/of andere subjecten
van het internationaal recht regelt. Vroeger gebruikte men de term ‘Volkenrecht’.
3
, Er bestaat een onderscheid tussen internationaal privaatrecht en internationaal
publiekrecht. In deze cursus gaat het over internationaal publiekrecht.
Staten zijn de oorspronkelijke subjecten, zij hebben de volledige internationale
rechtspersoonlijkheid. Andere subjecten hebben afgeleide rechtspersoonlijkheid. Zij
hebben maar rechtspersoonlijkheid in de mate dat staten het gewild hebben.
1.2 Geschiedenis
Zonder soevereine staten is er geen internationaal recht. Wij kijken naar de
eurocentrische oorsprongstheorie en niet naar een Afrikaanse of Aziatische oorsprong.
Het begin van het Internationaal publiekrecht valt samen met het ontstaan van zijn
originele actoren, namelijk de staten. Vanaf een voldoende consolidatie van het begrip
‘staat’ kan men spreken van een recht tussen deze staten.
Een staat is een territoriale eenheid en een gezagsstructuur. Staten bestonden vroeger
ook al, maar een cruciaal verschil met de moderne staten is het gebrek aan een
overkoepelende rechtsorde. De staten hadden zelf niet het hoogste gezag, ze waren
onderworpen aan de heerschappij van de Paus. We kunnen het begin van het
internationaal recht situeren in 1648 bij de verdragen van Westfalen. Deze verdragen
creëerden een nieuwe orde omdat ze gezien kunnen worden als de eerste vorm van
diplomatieke betrekkingen tussen verschillende staten. Het begrip ‘soevereine staat’ in
Europa werd hier opnieuw gedefinieerd.
In Europa heerste de gedachte dat de niet-westerse gebieden niet tot de
statengemeenschap behoorden. Het werd beschouwd als terra nullius, latijn voor ‘land
van niemand’. Hierin zagen de Europese staten de mogelijkheid tot kolonisatie. Het
internationaal publiekrecht werd ontwikkeld als instrument in het belang van deze
Europese staten om de kolonisatie van deze gebieden te rechtvaardigen.
Vanaf de 20ste eeuw streven meer en meer staten naar onafhankelijkheid naar
aanleiding van revoluties in andere landen. De landen willen weg van de ondergeschikte
positie waarin ze zich bevinden. De gebieden worden onafhankelijk op basis van het
beginsel van zelfbeschikking.
De Koude Oorlog gedurende de periode tussen 1950 en 1980 is ook een belangrijk
ijkpunt. De Oost-West confrontatie zorgd voor een immobilisme van het Internationaal
recht, door bijvoorbeeld het blokkeren van de werking van de VN-veiligheidsraad door
het veelvuldig gebruik van het vetorecht door de permanente leden.
Het einde van de Koude Oorlog leidde tot veel gewapende conflicten die op hun beurt
leiden tot het ontstaan van nieuwe staten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld Joegoslavië,
Eritrea en Zuid-Sudan. Deze conflicten heersten zowel tussen staten onderling als binnen
staten zelf, zoals bij conflicten tussen rebellen en staatslegers. Er kwam meer aandacht
voor niet-statelijke actoren in het internationaal recht.
Zowel de omvang als de inhoud van het internationaal recht ondergingen wijzigingen. Er
komt een uitbreiding van het aantal landen die deelnemen aan de Internationale
rechtsorde. Het internationaal recht is ook in diepte geëvolueerd, het treedt namelijk op
in meerdere domeinen. Staten zien in dat ze moeten samenwerken om bepaalde
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samenvattingenvoorstudenten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $24.93. You're not tied to anything after your purchase.
