Summary
Samenvatting Parlementaire democratie, Thema's maatschappijleer
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van het boek 'Thema's maatschappijleer', uitgeverij Essener. Gaat over parlementaire democratie, h1 t/m h7, behalve h6.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jadabongers
Content preview
MAATSCHAPPIJLEERHoofdstuk 1 Wat is democratie?
1.1 de wereld bedekt met staten
Soeverein is een staat die op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het hoogste
gezag uitoefent en het monopolie van geweldsuitoefening heeft. De soevereine staat bepaalt
welke religie op haar eigen gebied wordt toegelaten.
1.2 het belang van politiek
Politiek gaat over het maken van keuzes waaraan allen in een staat zijn gebonden.
De keuzes worden in algemeen geldende wetten vastgelegd. Wetten worden uitgevoerd door
‘dienaren van de macht’ zoals ministers, ambtenaren, politie en leger. De meeste
onderwerpen waarmee de politiek zich bezighoudt, zijn van algemeen belang omdat veel
mensen er nu of later mee te maken krijgen, bijvoorbeeld besluiten over de kwaliteit van het
drinkwater of de verplichte basiszorgverzekering. Bij efficiënt besturen kijk je vooral naar
doelmatig resultaat, bij maximale participatie kies je voor een proces van democratische
besluitvorming met een zorgvuldige afweging van de verschillende belangen.
1.3 democratie
In een democratie gaat het om de macht van velen. Democratie is samengestel uit de
Griekse woorden ‘demos’ (volk) en ‘kratein’ (regeren) en betekent letterlijk: het volk regeert.
In veel landen zien we vormen van indirecte of representatieve democratie met als
basiskenmerk dat het volk vertegenwoordigers kiest die de beslissingen nemen en met een
zekere regelmaat bij verkiezingen aan de bevolking verantwoording moeten afleggen over
hun beleid. Deze vorm is praktischer dan directe democratie, want met een kleinere groep
kom je sneller tot besluiten.
Kenmerken van een democratie zijn:
Er is individuele vrijheid;
Er gelden politieke grondrechten;
Politie en leger hebben wettelijk beperkte bevoegdheden;
Er bestaat onafhankelijke rechtspraak;
Er bestaat persvrijheid.
Binnen landen met een representatieve democratie maken we onderscheid tussen
het parlementaire en het presidentiële stelsel. In het parlementaire stelsel is het
rechtstreeks gekozen parlement het hoogste machtsorgaan. Landen met een dergelijk
primaat voor het parlement hebben meestal wel een niet-gekozen staatshoofd van wie de
macht sterk beperkt wordt door een grondwet. Is zo’n staatshoofd een koning, dan spreken
we van een constitutionele monarchie, zoals in Nederland. In een presidentiële democratie
kiest de bevolking niet alleen een parlement, maar ook de president, aan wie de grondwet
veel bevoegdheden toekent, bijvoorbeeld Frankrijk en de VS.
Dat wij in een democratie leven, zien we als volgt terug in onze grondwet:
Taken en bevoegdheden van de 3 politieke machten staan nauwkeurig omschreven;
Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen en om verkozen te
worden;
De regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgelegd;
De overheid laat de media vrij, maar moet er ook voor zorgen dat de media over de juiste
informatie kunnen beschikken.
1.4 dictatuur
, Het basiskenmerk van elke dictatuur is dat de drie machten – wetgevende,
uitvoerende en rechterlijke macht – niet van elkaar gescheiden zijn, maar in handen zijn van
een kleine groep mensen.
Andere kenmerken van een dictatuur zijn:
Er is slechts een beperkte individuele vrijheid;
Er is nauwelijks politieke vrijheid;
Er is dikwijls overheidsgeweld;
Er bestaat geen onafhankelijke rechtspraak;
De massamedia en ook kunstuitingen staan onder censuur van de overheid.
Niet alle dictaturen zien er hetzelfde uit. We maken onderscheid tussen
ideologische, religieuze en militaire dictaturen. In dictaturen gebaseerd op een ideologie
heeft de communistische partij alle macht en hebben burgers weinig tot geen individuele
vrijheden. Politieke invloed is alleen weggelegd voor mensen die de ideologie
onvoorwaardelijk steunen. Doordat media, onderwijs en verenigingsleven onder strenge
controle staan, is er sprake van indoctrinatie: de bevolking krijgt de partij-ideologie met de
paplepel ingegoten.
De religieuze dictatuur wordt ook wel theocratie genoemd. Hierin is de godsdienst
verheven tot staatsideologie. Het volk kiest er weliswaar een parlement en de president,
maar voor alle politieke besluiten is goedkeuring nodig van niet-gekozen geestelijk leiders.
In militaire dictaturen heeft het leger alle macht.
Hoofdstuk 2 Politieke stromingen
2.1 wat is een ideologie?
Onder een ideologie verstaan we een samenhangend geheel van ideeën over de
mensen en de gewenste inrichting van de samenleving. Bij ideologieën gaat het vooral om de
volgende 2 aspecten:
1. Normen en waarden
2. De gewenste sociaaleconomische verhoudingen van de samenleving; links of
rechts. (of het politieke midden)
2.2 de drie hoofdstromingen
Drie politieke ideologieën of stromingen:
1. Liberalisme: ieder individu kan zich optimaal ontplooien, wat goed is voor het
individu, is goed voor de maatschappij. Mensen zijn niet gelijk, maar wel
gelijkwaardig, ze moeten elkaars opvattingen respecteren. Ontstond in de 19 e eeuw
na de Franse revolutie. Rechts -> zijn voor vrijemarkteconomie.
2. Socialisme: vrijheid en gelijkwaardigheid betekenen pas echt iets als mensen ook
gelijke kansen hebben. Mensen moeten solidair met elkaar zijn: de sterkste
schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Ontstaan in de 91 e eeuw als reactie op
de slechte werkomstandigheden van arbeiders. Communisten en sociaaldemocraten
hebben andere mening over het doel van gelijkheid bereiken. Links -> voor een grote
rol van de overheid.
3. Confessionalisme: politieke opvattingen gebaseerd op mensen hun
geloofsovertuiging. Men gaat uit van een organische staatsopvatting: de
samenleving is vergelijkbaar met een menselijk lichaam waarin alle onderdelen van
elkaar afhankelijk zijn.
2.3 andere politieke richtingen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jadabongers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.97. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79202 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now