Summary
Fijne geschiedenis samenvatting voor de basiskennis.
- Course
- Institution
- Book
samenvatting met alle onderwerpen die aanbod komen tijdens het tentamen voor de basiskennis geschiedenis, wereldoriëntatie
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followmelissadezoete
Reviews received
Content preview
GESCHIEDENIS BASISKENNISInhoudsopgave
1. Tijdvak 1 // De tijd van jagers en boeren.........................................................................................3
1.1. De eerste mensen: jagers en verzamelaars................................................................................3
1.2. de eerste nomadische en sedentaire samenleving......................................................................4
1.3. hunebedbouwers......................................................................................................................... 4
1.4. cultuur en religie van jagers, verzamelaars en boeren................................................................5
2. Tijdvak 2 // De tijd van grieken en romeinen..................................................................................6
2.1. De griekse stadstaat.................................................................................................................... 6
2.2. de romeinse republiek en het romeinse rijk.................................................................................7
2.3. ontwikkeling Romeinse godsdienst en christendom....................................................................7
2.4. Romeinse cultuur en de romanisering......................................................................................... 8
2.5. Romeinen in de lage landen........................................................................................................ 9
3. Tijdvak 3 // De tijd van monniken en ridders................................................................................11
3.1. Leen- en hofstelsel.................................................................................................................... 11
3.2. Verspreiding van het christendom............................................................................................. 13
3.3. Ontstaan en verspreiding van de Islam.....................................................................................14
4. Tijdvak 4 // De tijd van steden en staten.......................................................................................16
4.1. Steden en handel...................................................................................................................... 16
4.2. Ridders en kastelen................................................................................................................... 18
4.3. kerk en kruistochten.................................................................................................................. 18
4.4. Staatsvorming en centralisatie................................................................................................... 19
5. Tijdvak 5 // De tijd van ontdekkers en hervormers......................................................................21
5.1. Rond 1500 – de kritische mens en het ontstaan van de vier culturele veranderingen...............21
5.2. Ontdekkingsreizen..................................................................................................................... 22
5.3. Humanisme en Renaissance..................................................................................................... 23
5.4. Ontstaan, ontwikkeling en kenmerken van het prostantisme.....................................................23
5.5. De Nederlandse opstand........................................................................................................... 24
5.6. Ontstaan van de republiek......................................................................................................... 26
6. Tijdvak 6 // De tijd van regenten en vorsten.................................................................................27
6.1. Het twaalfjarig bestand en het einde van de Nederlandse opstand...........................................27
6.2. Oorzaken van het ontstaan van de Gouden Eeuw....................................................................28
6.3. De Gouden Eeuw: economische bloei.......................................................................................29
, 6.4. de VOC en WIC......................................................................................................................... 30
6.5. Gevolgen van de economische bloei.........................................................................................32
6.6. De bloei van kunst, wetenschap en filosofie en het geloofsleven..............................................32
7. Tijdvak 7 // De tijd van pruiken en revoluties...............................................................................34
7.1. Een Zilveren Eeuw: de economie stagneert..............................................................................34
7.2. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: bestuur en politiek tot 1795........................35
7.3. Patriotten, de Franse revolutie en de Bataafse Republiek.........................................................36
7.4. Het dagelijkse leven en de slavenhandel..................................................................................37
8. Tijdvak 8 // De tijd van burgers en stoommachines.....................................................................39
8.1. Napoleon Bonaparte.................................................................................................................. 40
8.2. Staatkundig Nederland 1815 – 1848.........................................................................................41
8.3. Van koning-koopman tot industralisatie.....................................................................................42
8.4. Socialisme, feminisme, liberalisme en confessionalisme..........................................................43
8.5. Culturele ontwikkelingen: onderwijs, verzuiling en Van Gogh...................................................45
8.6. Imperialisme, het cultuurstelsel in Nederlands-Indië en de situatie in Suriname.......................46
9. Tijdvak 9 // De tijd van de wereldoorlogen....................................................................................48
9.1. De periode 1900 – 1920: het dagelijkse en politieke leven in Nederland..................................49
9.2. De eerste wereldoorlog............................................................................................................. 49
9.3. Nederland tijdens de 1e wereldoorlog en de gevolgen ervan.....................................................51
9.4. Nederland tijdens het Interbellum.............................................................................................. 51
9.5. De opkomst van Nazi-Duitsland................................................................................................53
9.6. De tweede wereldoorlog............................................................................................................ 54
9.7. De opstelling van de Nederlanders............................................................................................ 55
9.8. De Gevolgen van WO2: Nederland en Indonesië......................................................................57
10. Tijdvak 10 // De tijd van televisie en computer...........................................................................58
10.1. de Koude Oorlog en de bewapening.......................................................................................59
10.2. Koloniën en apartheid.............................................................................................................. 61
10.3. Het Midden-Oosten................................................................................................................. 62
10.4. Europese samenwerking......................................................................................................... 64
10.5. Nederland in de jaren ’50 en ’60..............................................................................................64
10.6. Nederland in de jaren ’70 – ‘00................................................................................................ 66
10.7. Nederland vanaf ‘00................................................................................................................ 66
2
, 1. TIJDVAK 1 // DE TIJD VAN JAGERS EN BOEREN
TOT 3000 BC
Kenmerkende aspecten:
1. Levenswijze van jagers-verzamelaars;
2. Ontstaan van de landbouw en landbouwsamenleving;
3. Ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.
Jaartallen:
250.000 v. chr. // jagers en verzamelaars laten sporen na bij Maastricht
14.000 – 8.500 v. chr. // rendierjagers
8.000 v. chr // einde laatste ijstijd
5.300 – 4.900 v. chr. // eerste boeren in de lage landen (bandkeramiekers)
3.400 – 2.500 v. chr. // hunebedbouwers (trechterbekercultuur)
2.100 v. chr. Einde steentijd (in de lage landen)
2.100 – 700 v. chr. // gebruik van bron in de lage landen
700 – 50 v. chr. // gebruik van ijzer in de lage landen
50 v. chr // Romeinen veroveren Gallië
Canon van Nederland
Hunebedbouwers
Eerste landbouwers
1.1. DE EERSTE MENSEN: JAGERS EN VERZAMELAARS
De eerste mens op aarde verscheen zo’n 5 tot 4 miljoen jaar geleden in Afrika. In het
ontstaan van de mens wordt ervan uitgegaan van de evolutie.
Homo erectus
± 2 miljoen jaar geleden leerde een van de eerste soorten mensen rechtop lopen. Zijn
beenderen waren dikker en hij had geen kin. De homo erectus gebruikte gereedschappen
zoals de vuistbijl. Zij leefden van de natuur. Waarschijnlijk vruchten en gingen op jacht. De
homo erectus was de eerste mensen soort die uit Afrika trok en zich verspreidden over de
wereld.
Homo sapiens
Tussen de 200.000 en 100.000 jaar geleden ontstond de huidige mens: de homo sapiens, de
denkende mens. Ze worden zo genoemd omdat ze een grote schedel- en hersenomvang
hebben van zijn voorgangers. Hij maakte gereedschappen voor de jacht (pijlen, bogen). Voor
het verzamelen maakten ze manden en voor het vissen maakten ze speren. De homo
sapiens hadden een eigen taal. Hij maakte beeldjes, die hij als god vereerde. Deze mensen
soort kon zich beter aanpassen aan de leefomstandigheden.
Zo’n 40.000 jaar geleden kwam de mens in het huidige Europa. Dit was de cro-
magnonmens, vernoemd naar de plaats in Frankrijk waar overblijfselen zijn gevonden.
3
, In de koude gebieden van Europa jaagden met name mannen op rendieren. Het vlees, de
botten en de huid van de dieren werden gebruikt als voedsel, kleding, schoeisel, tenten en
gereedschappen. Een groep bestond uit zo’n 25 mensen. De groepen samen vormden een
stam (clan), die uit ± 500 leden bestond. De rendierjagers vereerden waarschijnlijk
natuurgoden.
Zo’n 10.000 tot 8000 jaar geleden begon de temperatuur op aarde te stijgen. Hierdoor steeg
de zeespiegel. Sommige dieren (mammoet) stierven uit. De mensen waren afhankelijk van
de natuur.
1.2. DE EERSTE NOMADISCHE EN SEDENTAIRE SAMENLEVING
De oudste sporen van akkerbouw stammen uit ±9000 BC1 en de eerste sporen van veeteelt
±7500 BC. De overgang van jagers-verzamelaars naar landbouw verliep overal ter wereld
ongeveer gelijktijdig. Dit ook wel de agrarische revolutie genoemd. Deze revolutie vond
plaats in de jonge steentijd, het Neolithicum. De aanwezigheid van wilde granen (gerst) en
wilde dieren (runderen/geiten), maakte deze revolutie mogelijk. Deze revolutie begon in het
Nabije Oosten (huidige Midden-Oosten). Vanuit hier verspreidde het zogenaamde
‘sedentaire’ levensstijl (afgeleid van het Latijnse sedere (zitten)).
De bandkeramiekers waren de eerste mensen die in Nederland landbouw bedreven. Zij
lieten bolvormige keramieken potten achter die waren versierd met banden. De
bandkeramiekers vestigde zich rond 5300 BC in Zuid-Limburg (nabij Sittard). Er zijn
restanten gevonden van 28 dorpjes. De sedentaire samenleving werd anders georganiseerd
dan de nomadische samenleving. Ze hadden rechthoekige huizen van klein en leem met een
rieten dak. De huizen waren tussen de 20 en 30 meter lang en 6 meter breed. Op de akker
er omheen werden granen (emmer, erwten, linzen) verbouwen.
In graven van bandkeramiekers zijn grafgiften gevonden: stenen gereedschappen,
voedselpotten, keramieken kommetjes en schalen. De doden werden gecremeerd en in
urnen bewaard, of ze werden in hurkhouding begraven.
Rond 4000 BC vestigde zich een groep landbouwers in Dronten en in 3500 BC in de buurt
van Vlaardingen. Archeologen vonden in 1950 bij opgravingen voorwerpen van hout en bot,
gladgepolijste, kleine stenen bijlen, naalden en resten van een primitieve kano.
1.3. HUNEBEDBOUWERS
Er hebben in Nederland ± 80 – 100 hunebedden gestaan. In de middeleeuwen dachten
mensen dat de hunebedden slaapplaatsen waren voor reuzen. Onderzoek heeft aangetoond
dat hunebedden graven zijn van belangrijke stamleden. De hunebedbouwers leefden van
3400 – 2850 BC in Drenthe. De hunebedbouwers worden ook wel trechterbekervolk
genoemd. Deze naam hebben ze gekregen door de potten in de vorm van een trechter. Ook
in Duitsland, Denemarken, Zweden en Polen woonden hunebedbouwers. In 2850 BC
verdween dit volk en kwam de Enkelgrafcultuur, voorheen standvoetbekercultuur. De
stammen die hierbij behoorden woonden tot ±2400 BC in het gebied van Scandinavië en
Noord-Nederland. Ze begroeven hun doden alleen en in een hurkhouding onder een
grafheuvel.
De hunebedbouwers woonden in boerderijen aan de rand van een open bos. Ze maakten de
hunebedden van zwerfkeien (vanuit de ijstijd overgebleven). De huizen waren ±13 meter
lang en 5 meter breed. Ze hielden vee en verbouwden voedsel op de akkers. De dieren
1
Before Christus
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller melissadezoete. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67447 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now