Een volledige samenvatting met de belangrijkste begrippen en denkwijzen van het vak om zo een goed en overzichtelijk mogelijk beeld te geven van de gehele cursus. Aangevuld met bepaalde zaken uitgelegd tijdens gastlessen + veel tekeningen & tabellen om alle theorie goed te ondersteunen.
BESTUURSRECHT (=ADMINISTRATIEF RECHT)
DEEL 1: FUNDAMENTELE ELEMENTEN VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
AFBAKENING VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
BEGRIP
Inhoud van het bestuursrecht:
- Regelt de organisatie en de werking van het openbaar bestuur
- Verhouding van het overheidsbestuur tot burger
De overheid zal van alles gaan beslissen. Dit verantwoorden ze altijd door te zeggen dat dit in het “algemeen belang”
is. VB: mondmaskers dragen op openbare plekken, onderwijs, verkeersveiligheid, volksgezondheid, …
Het algemeen belang wordt beslist uit de wetten of door de overheid zelf.
Er is geen wettelijke definitie voor maar we kunnen dit wel afleiden uit rechtspraak & rechtsleer:
- Instellingen of organen die niet behoren tot de rechterlijke/ wetgevende macht
- Die door een openbare macht zijn opgericht of erkend
- Waarvan de organisatie & werkwijze door die oprichtende openbare macht wordt geregeld & gewijzigd kan
worden
- Die als doel hebben om te voorzien in een openbare dienst of een dienst van openbaar nut
- En die beslissingen kunnen nemen die rechtsgevolgen hebben ten aanzien van derden
o Regels opleggen die je dicteren wat je kan doen/ moet laten
Een administratieve overheid moet zich ook altijd aan bepaalde regels houden. Hun doen & laten wordt bepaald door
een andere overheid en eveneens ook gecontroleerd.
VB: de avondklok die werd ingevoerd in provincie Antwerpen. Ook al was jij zelf geen inwoner van de provincie, als jij
er was, moest jij je ook aan dezelfde regels houden.
Territoriale decentralisatie: een stuk
afgebakend grondgebied waar men
zijn taken moet uitvoeren. Enkel en
alleen in dat gebied is de overheid
verantwoordelijk voor die bepaalde
taken
VB: OCMW; ze zijn effectief een administratieve overheid; ze vervullen taken in het algemeen belang en zijn GEEN
wetgevende/ rechterlijke macht. Ze zijn opgericht & worden gecontroleerd door een andere overheid; ze hebben een
wettelijke basis en zijn eveneens ook opgericht door een wet. Het OCMW kan bindende beslissingen nemen aangezien
ze kunnen beslissen over leeflonen van mensen, …
VB: FAVV (federaal agentschap voor veiligheid van de voedselketen); ze kwamen in het nieuws door Katje Lee uit Peru.
Een meisje was daar op Erasmus en wou een katje meenemen. Dit mocht niet aangezien het katje hondsdolheid kon
hebben. Het meisje nam het katje toch mee en er kwam een zeer lang en groot mediaproces van. Het meisje verschool
zichzelf samen met het katje omdat het een euthanasie spuitje zou krijgen. Na veel actie moest de kat in quarantaine
maar mocht wel blijven leven.
,Individuele bestuursbeslissingen:
- Slechts van toepassing op 1 persoon
- VB: men kan je een C attest geven als je geen goede punten behaald op school, men kan jou een
omgevingsvergunning toekennen, men kan een woning onbewoonbaar verklaren, …
Reglementaire bestuursbeslissingen:
- Regels waar iedereen die onder de bevoegdheid van die overheid valt, zich aan moet houden
- Het is GEEN wetgeving want ze behoren NIET tot de wetgevende macht
- VB: gemeente maakt een eigen politiereglement en dat is enkel van toepassing op het grondgebied van de
bepaalde gemeente en kan dus verschillen van zijn/haar buurgemeenten
- VB: provincie Antwerpen voerde een avondklok in om de corona in te dijken
Jurisdictionele bestuursbeslissingen:
- Omgevingsvergunning toekennen aan een burger; als je het niet eens bent met de vergunning die je buurvrouw
aanvraagt, ga je in beroep bij je gemeente. Als zij je geen gelijk geven ga je naar de deputatie op provinciaal
niveau en deze gaan de Jurisdictionele functie uitoefenen
KENMERKEN VAN HET BESTUURSRECHT
Administratief recht = nationaal publiekrecht
Administratief recht = uitzonderingsrecht
- De overheid staat NIET boven de wet
o Overheid moet zelf ook de wet naleven
o VB: als je een contract sluit met de overheid, moeten zij ook de regels naleven zoals elke andere partij
en kunnen zij niet zomaar contracten opzeggen of zichzelf sterker maken ten opzichte van de gewone
burger met wie ze het contract sloten
MAAR bestuursrecht wijkt op belangrijke punten af van het ‘gemeen recht’: bijzondere positie van de overheid
- Bijzondere rechten (voorrechten)
o Bestuur kan gezagshalve (en met dwang optreden)
o Ze hebben eenzijdige en dwingende bepalingen
▪ VB: belastingen/retributies1 OF bijzondere positie domeingoed OF onteigening/opeising
o Verschil onteigening & opeising:
Onteigening Opeising
Vergoeding krijgen Geen vergoeding
Definitief Tijdelijke periode
Algemeen belang Algemeen belang maar enkel in een noodsituatie
Onroerende goederen Onroerend goed/ roerend goed
1Retributie: een vergoeding voor een bepaalde dienst (je betaalt ervoor als je een gemeentezaal wil huren/je auto wordt weggesleept dus jij moet
opdraaien voor de kosten die hieraan zijn verbonden
, - Bijzondere plichten
o VB: als de gemeente iets wil kopen/bouwen, moeten ze werken met openbare aanbestedingen en in
lijn van het algemeen belang de beste verkoper kiezen
- Eigen terminologie
o VB: concessie; in het publiek recht gaat het dan over het feit dat je de overheid zal gaan betalen om
openbaar domein te gebruiken. In het privaat recht moet je denken aan een garage die een
concessieovereenkomst sluit met een automerk en zo hun auto’s kunnen verkopen
UITVOERBARE BESLISSINGEN
Overheid kan zelf beslissingen nemen.
Een gemeente zal een feitelijke bestuurshandeling
nemen; VB: het planten van bloemen op het plein, …
Administratieve rechtshandeling: een handeling van de
overheid waarbij ze de bedoeling hebben om rechten &
plichten na te leven
Voor een eenzijdige administratieve rechtshandeling zijn er extra regels van toepassing:
VB: motiveringsplicht bij het nemen van beslissingen
VB: goed aan de andere laten weten waarom jij deze beslissing nam als overheid
Je kan eenzijdige administratieve rechtshandelingen aanvechten bij de RvS
Kenmerken:
- Eenzijdig
o VB: een handschoenenwinkeltje voor de campus kreeg een beslissing om als beschermd monument
geklasseerd te worden. Dit is eenzijdig aangezien de eigenaar van de winkel geen enkele keuze heeft
om wel of niet akkoord te gaan
- Wettig vermoed
o Geacht in overeenstemming te zijn met het recht
o Weerlegbaar vermoeden
▪ VB: je bent cafébaas en de buren klagen dat er steeds geluidsoverlast is. Jij moet dit dan gaan
aanvechten & het omgekeerde gaan bewijzen
- Uitvoerbaar
o Bij voorbaat
▪ Het instellen van een jurisdictioneel beroep schorst de uitvoerbaarheid van de beslissing niet
o Ambtshalve gedwongen
▪ Met hulp van openbare macht, zonder dat er een uitvoerbare titel nodig is
▪ Nuances:
• Wettelijke machtiging = noodzakelijk
✓ VB: stad Antwerpen geeft jou een boete waarin staat dat als je niet meteen
betaald, ze een deurwaarder op je afsturen om alles in beslag te laten leggen
• Hoogdringendheid in algemeen belang
,Indeling van de uitvoerbare beslissingen:
- Reglementaire1 & individuele beslissingen2
o Relevantie van onderscheid
▪ Bekendmaking: officiële publicatie >< betekening/ verkorte bekendmaking
• Een reglementaire beslissing wordt in het BS gepubliceerd of op de officiële website
van een bepaalde overheid terwijl een individuele beslissingen enkel bekend moeten
gemaakt worden aan de persoenen op wie ze van toepassing zijn
▪ Uitdrukkelijke motivering
• Materieel: inhoudelijk (voor beide)
• Formeel: enkel voor de individuele beslissingen aangezien we de redenen van
weigeren goed moeten toelichten
▪ Advies van afdeling wetgeving RvS
• Enkel bij reglementaire beslissingen
▪ Vernietiging door afdeling bestuursrechtspraak RvS
• Beide soorten kan je aanvechten
VB: reglementaire beslissing: het reglement van een bepaalde gemeente over markten is enkel van toepassing
voor de mensen die in die bepaalde gemeente een kraampje uitbaten of mensen die een markt willen
organiseren
VB: individuele beslissing: een weigering van een marktkramer omdat zijn kraampje niet voldoet aan de regels
die die bepaalde gemeente heeft opgesteld
- Recht verlenende & niet-recht verlenende beslissingen
o Als je een recht hebt gekregen is het zeer moeilijk om dit terug af te nemen
o Op een niet recht verlenende kan je nog op terugkomen (intrekken3/opheffen4/wel toekennen)
o VB: mensen die meedoen aan het ingangsexamen geneeskunde. Vaak al geweest dat bij inzage van
het examen, het bleek dat er sommige vragen zeer dubbelzinnig waren en niet duidelijk waren
verwoord. Soms wordt er dan beslist om bepaalde vragen te schrappen. Zo was er een meisje dat
meedeed en ze was bijna geslaagd op alle delen behalve of het deel chemie. In totaal was ze ook
geslaagd maar door die ene kleine buis mocht ze niet staren aan de opleiding. Ze gaat het examen
inkijken en blijkt dat er vragen waren die ze fout had en dubbelzinnig waren. De examenjury besloot
de vraag te schrappen maar dit veranderde niks aan haar persoonlijke score. Ze vond dit niet eerlijk
aangezien er mensen waren geslaagd maar bij het schrappen van de vraag zouden ze er niet meer
door zijn. Er werd gezegd dat de beslissing om mensen geslaagd te verklaren recht verlenend is en zelfs
na het schrappen van de vraag, als ze toch zouden buizen, kan je hen dat recht niet meer afnemen
1 Reglementaire beslissing: een materiële wet met een algemeen karakter die voor iedereen van toepassing is onder dat bepaalde toepassingsgebied
2 Individuele beslissing: ten aanzien van één bepaalde persoon
3 Intrekken: we trekken een beslissing in & gaan doen alsof deze er nooit is geweest (ook naar het verleden toe)
4 Opheffen: het is weg maar enkel naar de toekomst toe. In het verleden is deze nog wel van toepassing (geweest)
, - Discretionaire & gebonden beslissingen
o Discretionair
▪ Overheid heeft vrijheid om zelf te beslissen & accenten te leggen
▪ Delicaat voor een rechter aangezien de RvS zich niet gaat ‘moeien’ met de inhoud van de zaak
maar wel kijken of alles goed is gemotiveerd
• VB: een examenbeslissing: een leraar heeft zijn eigen criteria waaraan je moet voldoen
om te slagen voor een bepaald examen. Als je dit gaat aanvechten is dit nogal lastig
omdat iedereen deze criteria voor zichzelf mag bepalen
▪ VB: je moet een bepaald examen afleggen om te mogen solliciteren voor een bepaalde job.
Dan kan de overheid nog steeds beslissen om de 2de beste in rang te kiezen en niet de eerste
omdat deze totaal niet vriendelijk was en ook niet in het plaatje van het bedrijf & het team zou
passen
o Gebonden
▪ Overheid heeft GEEN eigen keuzevrijheid meer & alles staat vast
▪ Overheid is gebonden om de voorwaarden te volgen; als je eraan voldoet, moet men je
toestaan
▪ Wettelijke bepalingen staan vast & je kan er niet van afwijken
▪ Word streng op toegekeken
▪ VB: penitentiair verlof: de wet zegt dat iemand die minstens 1 jaar van het einde van zijn straf
moet staan en heeft nog veer meer wettelijke bepalingen. Als je voldoet aan deze voorwaarden
mag de directeur hier ook niet van afwijken omdat jij bijvoorbeeld je cel niet hebt opgeruimd
of omdat hij je niet sympathiek vindt
DE ADMINISTRATIEVE SANCTIE
Administratieve sanctie: een maatregel die de bestuurlijke overheid kan opleggen in geval van overtreding van haar
voorschriften. Het is een voorbeeld van een administratieve sanctie.
Het zijn GÉÉN vrijheidsstraffen. Voorbeelden:
- Administratieve geldboete (GAS)
- Administratieve schorsing OF intrekking van een toestemming/vergunning
- Tijdelijke/definitieve sluiting
- Stadionverbod
- Tuchtsanctie
- Terugvorderen subsidies
- Uitsluiten van werkloosheidssteun
- …
VB preventief: we gaan tijdelijk je huis
onbewoonbaar verklaren. We gaan je de toegang
tot je huis ontzeggen omdat dit niet meer veilig is.
- De burgemeester gaat zeggen dat er een
risico is
- Geen sanctie/voor eigen veiligheid
Rechtsgevolgen van een administratieve sanctie:
- Procedurevoorschriften/ hoorplicht/ formele motivering
- Vernietigingsberoep voor RvS mogelijk
o Voor een GAS-boete aan te vechten moet je naar de politierechtbank
- Niet vermeld in strafregister
,VEREISTEN VOOR ELK BESTUURSHANDELEN
Algemeen belang & algemeen welzijn:
- Geen vaststaand gegeven
o Veranderen van beleidsopvattingen
▪ Elke nieuwe regering heeft andere opvattingen & legt overal anders accenten
o Veranderende verwachtingen van de bevolking
▪ VB: vroeger zou men ons uitlachen als we zeiden dat we willen dat mondmaskers verplicht
worden. In deze tijden verwachten wij niets anders dan een mondmaskerplicht voor onze eigen
veiligheid
- Specialiteitsbeginsel: enkel doen wat jou toegewezen is
o VB: de post is aangewezen om post & dergelijke rond te brengen in ons land. Ze moeten dus enkel en
alleen deze taken uitvoeren en zich niet met andere zaken gaan bezighouden
- Verbod op machtsafwending
o VB: de burgemeester vraagt om een groot gebouw te slopen zodat hij een mooier uitzicht heeft op het
bos dat achter zijn huis gelegen is
- Belang van de collectiviteit van een gemeenschap
o Algemeen belang > individueel belang
▪ VB: het kan zijn dat jouw café gesloten wordt voor een bepaald algemeen belang. Men kan
ook enkel en alleen jouw vergunning intrekken en niet die van jouw buurman
▪ VB: in jouw gemeente hebben ze de regel dat alle huizen een dak moeten hebben met rode
dakpannen. Dan mag jij jouw nieuwgebouwde huis niet bekleden met zwarte dakpannen
o Lager algemeen belang < hoger algemeen belang
▪ VB: een golfterrein in Herentals. Men had een vraag ingediend om een terrein te vergroten en
de gemeente vond dit oké. De minister vond dit niet oké aangezien het niet oké is dat men
bomen gaat slopen voor het vergroten van een golfterrein. Het grote algemeen belang is
belangrijker dan dat van de gemeente apart
Wettigheid:
- Rechtsstaat
- Elke bestuurshandeling moet:
o In overeenstemming zijn met (de hiërarchie van) het recht
▪ Lagere norm moet in overeenstemming zijn met de hogere
▪ Individueel of beschikkend besluit moet conform zijn aan alle materiële rechtsnormen, zowel
de hogere, als aan die van het eigen niveau & de lagere
• VB: een gemeente heeft een reglement; in onze gemeente moet je als je een
supermarkt bouwt, moet er per 10m² in je supermarkt een parkeerplek voorzien
worden. De gemeente vindt parkeren belangrijk. Als er dan geoordeeld moet worden
over een bouwaanvraag van een supermarkt moet men altijd rekening houden met de
wet van die gemeente. Dit reglement zal je moeten toetsen aan de aanvraag, eender
op welk niveau deze ook aangevraagd wordt (als een minister moet oordelen over een
individuele beslissingen, moet hij ondanks hij veel hoger dan de gemeente staat, het
reglement toepassen)
, o Gesteld worden binnen de aan het bestuur toegewezen bevoegdheid
De wetgevende macht is in ons land de enige die ‘mogen doen’ wat ze willen. Ze hebben een volheid
van bevoegdheid en mogen dus wetten maken over alles wat ze willen
o Gesteld worden door het aangewezen bestuursorgaan zelf
▪ Verbod van delegatie van bevoegdheid
▪ Uitzondering: delegatie van detailmaatregelen wordt wel aanvaard
• VB: de wetten worden uitgevoerd door de uitvoerende macht; de regering. In principe
zouden ze dit zelf moeten doen maar men staat wel een paar kleine uitzonderingen
toe. Ze moeten altijd samen oordelen en niet als personen apart. We aanvaarden wel
dat de regering samen een wet maakt maar dat de bevoegde minister zich zal buigen
over de details
BRONNEN VAN HET ADMINISTRATIEF RECHT
BINDENDE RECHTSREGELS
Richten zich rechtstreeks & dwingend tot iedereen OF iemand in het bijzonder. Diegene die onder het
toepassingsgebied valt, moet sowieso gehoorzamen.
Geschreven regels is de wetgeving. Er is geen codificatie voor het administratieve recht maar is wel overal te vinden
in je wetboek.
Niet geschreven wetgeving zijn de gewoonten & de algemene rechtsbeginselen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AnoukWellens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.54. You're not tied to anything after your purchase.
