DEEL 1: DE INTERCULTURELE CONTEXT
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1.1 Pluriforme samenleving is de realiteit
= samenleving waarin verschillende groepen mensen met elkaar samenleven. verschillende religieuze
groepen die in een samenleving aanwezig zijn of groepen mensen van verschillende etniciteiten
- we leven naast elkaar
- cultuur = prominente factor van diversiteit
- superdiversiteit of hyperdiversiteit = toenemende diversiteit in de diversiteit
1.2 De realiteit van etnisch-culturele diversiteit is een uitdaging
Diversiteit/verscheidenheid leidt tot samenlevingsdebatten/problemen:
1. Individualisering
= individu en zijn behoeften meer centraal
= culturele oriëntatie waarbij onafhankelijkheid, autonomie en zelfredzaamheid belangrijker zijn dan
groepsloyaliteit
= westerse samenleving
vervalt soms in maatschappelijke verruwing
Voordelen Nadelen
autonome, vrije burgers die los van sociale druk - kan leiden tot ‘atomatisering’ of versplintering van
hun eigen keuzes maken en de samenleving
verantwoordelijkheid nemen - leven is minder voorspelbaar en persoonlijker
(vroeger) bv. verhuizen, van partner of job of politieke
voorkeur veranderen…
- traditionele structuren bieden minder houvast
- nieuwe geloofssystemen in huiskamers via internet
en televisie
- warm nest van familie en dorpsgemeenschap maakt
plaats voor stedelijke jungle
Individualisering in het westen gaat gepaard met een culturele homogenisering over zaken als
echtscheiding, gelijkheid van mannen en vrouwen, scheiding van kerk en staat, homoseksualiteit,
ongehuwd moederschap, …
2. Modernisering
= vermeerdering van de sociale leefwerelden: werk, vrije tijd, religie, virtuele ruimte internet, …
leefwereld = geheel van betekenissen dat een individu deelt met anderen
= scheiding van privédomein en publieke leven
1
, TRANSCULTURELE HULPVERLENING
3. Globalisering
= homogenisering van de ‘globe’ (= overal ter wereld hetzelfde denken, de wereld is één groot dorp)
Voordelen Nadelen
- kosmopolitisme en wereldburgerschap - fragmentarisering van de samenleving
- bewust maken over zaken over de hele - geeft onzekerheid (bij vooral gevestigden)
wereld waardoor mensen houvast zoeken in eigen
bv. jeans kopen in H&M → kinderarbeid groep, zich terugplooien en afsluiten voor de
in Azië steunen diversiteit
(geen vat op de wereld, andere culturen)
→ niet voorspelbaar
- migranten profileren zich anders t.a.v. de
ontvangende samenleving: meer contact met
groepen in het herkomstland en de wijde
diaspora, mede dankzij de nieuwe
technologie (internet) → minder investeren
in nieuwe samenleving, waar ze wonen →
frustratie bij autochtonen
- diaspora = het tussen andersdenkenden
verstrooid wonen van leden van een
(religieuze, culturele, etnische…)
gemeenschap
4. Multiculturalisering
= interne globalisering = de wereld dient zich, met al zijn rijkdom en al zijn problemen, aan binnen de
grenzen van onze samenleving (verschillende culturen binnen één samenleving)
Voordelen Nadelen
/ - culturele diversiteit leidt tot groepsprocessen
(traditioneel)
- clash van culturen: sommige migrantengroepen zijn
anders gemoderniseerd
modernisering is niet lineair! (evolueren niet lineair)
- onbehagen over het samenleven van verschillende
groepen groeit bv. vlaams belang vs. sp.a
- onvrede over multiculturele samenleving: kunnen of
willen migranten zich wel aanpassen?
- zwart-wit denken
- ‘botsende beschavingen’: verschillende beschavingen
zouden verschillende normen en waarden
vertegenwoordigen die onmogelijk kunnen
samenleven
- verharding van het migratie- en integratiedebat
· debat over integratie, tolerantie, aanpassing,
assimilatie, discriminatie…
- culturele kwesties meer op de voorgrond
→ vooral gericht op de islam
2
, TRANSCULTURELE HULPVERLENING
Multicultureel debat: appèl aan de samenleving om zich te positioneren t.a.v. (cultureel) verschil
Hoe willen we omgaan met elkaars verschillen en hoeveel én welk verschil kunnen of willen we aan?
- leren omgaan met culturele diversiteit verwerven of ontwikkelen (is niet vanzelfsprekend)
→ als begeleider interculturele/transculturele competentie ontwikkelen
1.3 Meervoudig kijken naar verschil: diversiteitsbenadering
4-D-modellen:
*elk model is gericht op kritieken van het vorige model
➢ Idee: nieuwkomers/ andersculturele cliënten hebben ➢ Idee: de waarde van culturele verschillen (verschillen in taal,
gebreken, missen iets (waarden en normen van de religie of waarden en normen). Alle culturen zijn in deze visie
organisatie niet geïnternaliseerd, begrijpen omgangsvormen gelijkwaardig
niet, onvoldoende vaardigheden,…)
➢ Oplossing: verschillen worden erkend en dienen overbrugd te
➢ Oplossing: nieuwkomers veranderen om in dominante worden door een goede interculturele communicatie,
cultuur te passen cultuurkennis en begrip voor de ander
➢ Activiteiten: vermeende achterstand inhalen door cursussen,➢ Kracht:
voorlichtingen en bijscholing - intentie van respect voor elkaar en
- het vertrouwen dat spanningen verminderen door begrip
➢ Kracht: mensen kunnen groeien voor de culturele context van de ander en
- de dialoog
➢ Kritiek:
- nieuwkomers zijn probleemgroep ➢ Kritiek:
- gedrag dominante groep niet bevraagd - cultuurrelativisme: gebrek kritisch inzicht en het ter
- uitsluitingsmechanismen van organisatie niet aan de orde discussie stellen van waarden en normen die botsen met
de universele rechten van de mens.
- teveel nadruk op verschillen:
- blind voor de overeenkomsten tussen groepen
- versterkt neiging om ‘ander’ als afwijkend, als het
probleem te zien
- versterkt idee dat eigen manieren normaal; rest
abnormaal
- negeert machtsrelaties: communicatie verbeteren en
informeren verandert de machtsverschillen tussen
groepen niet
3
, TRANSCULTURELE HULPVERLENING
3. Discriminatiebenadering: 4. Diversiteitsbenadering:
= tegengaan van uitsluiting en paternalisme = verschillen en overeenkomsten tussen mensen
onderkennen
Idee: machtsverschillen en de dominante groep is het Idee: positieve aspecten bovenstaande modellen verenigd en
probleem: geïntegreerd in één
- dominante groep discrimineert de minderheid ter - diversiteit in brede betekenis: in al datgene waarin mensen
bescherming van eigen belangen elkaar verschillen bv. in sekse, etniciteit, leeftijd, opleiding,
- toegang van minderheid tot arbeidsmarkt, … wordt achtergrond, fysieke gesteldheid en seksuele voorkeur
verhinderd - diversiteit erkent de ‘rijkdom van het verschil’: anders is
- minderheden worden gemarginaliseerd: op het werk, … in niet minder, anders is niet vreemd
de samenleving als geheel
Activiteiten:
Oplossing: bestrijden van discriminatie - gericht op alle mensen; wil iedereen aanspreken op
overeenkomsten in wensen en noden
Activiteiten: positieve actie, quota gerichte wervings- en - expliciet de nadruk op uitsluitingsmechanismen, de
selectiemethoden, … oorzaken van discriminatie en de manier waarop het zich
voordoet
Kracht: veel expertise ontwikkeld op vlak van structurele - erkend dat zulke mechanismen ook binnen groepen
discriminatie bestaan
Kritiek: Kracht en kritiek:
- alle problemen gereduceerd tot kwesties van - teveel nadruk op individuele verscheidenheid, op het
discriminatie unieke van iedere persoon
- te veel nadruk op structuren: individueel handelen kan leiden tot ‘blindheid’ voor sociale en culturele
verwaarloosd invloeden, zowel positieve als negatieve
(goede persoonlijke verhoudingen vergeten) · blind voor groepsverschillen: individuen altijd sociale
- tegenstelling dominante groep en minderbedeelden wezens, zijn verbonden met groepen en
wordt groter gemeenschappenblind voor groepsverschillen
- bondgenootschappen met andere minderheden wordt · blind voor achterstelling van bepaalde
onmogelijk door concurrentie om macht maatschappelijke groepen: belemmering individuele
ontplooiing is geen louter individueel probleem,
maar ligt mee aan het behoren tot benadeelde
groepen in de samenleving.
· blind voor impact cultuur: mensen per definitie
culturele wezens. betekenisgeving vanuit culturele
modellen die specifiek zijn voor de groepen waar ze
deel van uitmaken en waarmee ze zich identificeren
Uitdaging: zoeken naar versmelting van het individuele en
groepsperspectief
Diversiteit en cultuur:
- blind voor impact cultuur: mensen per definitie culturele
wezens. Betekenisgeving vanuit culturele modellen die
specifiek zijn voor de groepen waar ze deel van uitmaken
en waarmee ze zich identificeren
- negeren van cultuur: kerngedachte diversiteitsdenken:
waarderen van verschillen
Moeilijk om de meerwaarde van (etnisch)culturele
verschillen te duiden, laat staan de meerwaarde van een
religie binnen bepaalde contexten.
- Etniciteit wordt vaak ingevuld als ‘niet blank’
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller natanyatardie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.