18.1 Het waarnemen van straling uit het heelal
Sterren zenden straling uit met verschillende golflengten.
Zichtbaar licht (+ infrarood + beetje UV) gaat door dampkring heen, röntgenstraling niet (Binas 30E)
c
Alleen straling met voldoende energie kan gedetecteerd worden; Ef = h ∙ f = h ∙
λ
Röntgenfotonen; korte golflengte > veel E > individuele fotonen op te vangen met instrumenten
Voor het waarnemen van zichtbaar licht van hemellichamen worden optische telescopen gebruikt.
Vroeger lenstelescopen. Tegenwoordig vooral spiegeltelescopen; lens voorin is vervangen door
spiegel achterin (=primaire spiegel).
Grotere spiegel > meer fotonen/sec opgevangen > helderder beeld met grotere beeldscherpte.
Om de hemel te bestuderen bij korte golflengten (gamma-, röntgen- en meeste uv-straling) moeten
telescopen in satellieten boven de dampkring worden gebruikt.
Telescopen om ultraviolette straling waar te nemen hebben zelfde bouw als optische telescopen.
Gammastraling laat zich niet bundelen met spiegels/lenzen; het gaat er dwars doorheen. Dit moet
worden opgevangen met een bundel van zeer dunne, lange, metalen rietjes.
Hemellichamen met temp. minder dan 1000 K zenden grootste deel van hun straling uit in infrarood.
Infrarode straling wordt geabsorbeerd in de dampkring, dus bestudering is met ruimtetelescopen.
Infraroodtelescopen moeten goed gekoeld zijn, om waas (door eigen straling) te voorkomen.
Radiogolven van meer dan 3cm hebben geenmoeite om de dampkring door te komen.
Radiogolven; lange golflengte + lage f > grote telescopen nodig om voldoende straling op te vangen.
18.2 Het spectraal onderzoek van licht
Het continu spectrum van de zon laat een kleurenband zien met alle kleuren van de regenboog. In
die kleurenband werden dunne, donkere lijntjes ontdekt.
Het patroon van deze fraunhoferlijnen wordt het lijnenspectrum genoemd.
De zon zendt licht uit op alle golflengten. De absorptielijnen geven informatie over de samenstelling
v/d zon. Zie figuur; dipje = absorptielijn; Ze komen overeen me spectraallijnen van elementen, want
bij die golflengten absorbeert het gas in hogere, meer naar buiten gelegen en koelere lagen v.d.
zonneatmosfeer een deel v.h. licht uit de atmosfeer.
De chromosfeer is de dunne laag aan de binnenkant v.d. lichtkrans, de corona zit aan de buitenkant
(hierin bevinden zich o.a. He (24,9% v.d. massa), H (73,8%) en overige elementen (1,3%))
Dopplereffect = verandering v.d. λ van een (licht)golf, wanneer de bron beweegt t.o.v. waarnemer.
(Vaak bij dubbelsterren, maar ook bij andere sterren, want sterren van Melkwegstelsel zijn ten
opzichte van elkaar in beweging. Verschuiving niet periodiek, maar heeft vaste waarde)
Roodverschuiving = waarnemen van langere λ (rood; lange λ ) als bron v.d. waarnemer af beweegt.
Blauwverschuiving = waarnemen van kortere λ (blauw; korte λ ) als bron naar waarnemer beweegt.
Δλ
Snelheid waarmee voorwerp van ons af / naar ons toe beweegt; v = ∙ c als geldt: v << c
λ
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller spamdresen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.35. You're not tied to anything after your purchase.