2 genexpressie en fenotype
Gen = DNA-fragment dat codeert voor een polypeptide
opvouwing van één polypeptide/ meerdere polypeptiden samen = proteïne
- gesynthetiseerde proteïne = gen komt tot uitdrukking/ expressie = genexpressie
erfelijke informatie in de basensequentie van het DNA omgezet in een fenotypisch kenmerk
3 centrale hypothese van de moleculaire biologie
= mechanisme waarop de genexpressie gebeurt
= fundamenteel voor het leven (bij de meeste organismen gelijk mechanisme)
afdruk van basenparen in een DNA-fragment
in de vorm van RNA
geeft aan welke aminozuren elkaar zullen opvolgen in synthetiseren vd proteïne
= DNA --> RNA --> proteïne
4 Proteïnesynthese als resultaat van genexpressie
4.1 transcriptie
WAT?
- DNA (= code voor aanmaak polypeptide) vast in celkern
- Ontstaan polypeptide = ter hoogte van ribosomen
Scheiding celkern – cytosol
Afdruk van het gen maken = RNA-molecule = transcriptie (overschrijving DNA in de celkern)
- Ontstaan m(essenger)RNA
=
Verhuist naar cytosol en brengt info van het gen uit de celkern
HOE?
- RNA-polymerase (enzymen)
Herkennen startsequentie op dubbelstreng
H-bruggen tussen basen verbreken
Twee strengen los van elkaar
RNA-streng tussenbouwen
Nucleotiden hechten aan 3’ einde van DNA
RNA-streng opbouwen van 5’ naar 3’
Complementaire basenparen (T-A en G-C, geen T in RNA ! --> A-U)
- RNA-polymerase schuift op --> DNA-dubbelstreng sluit zich
- Stopsequentie (reeks basen)
mRNA komt los van dubbelstreng
blijft in celkern voor nabewerking
FOUT?
= Foute basenparing bv. A-C i.p.v. A-U
RNA-polymerase heeft geen herstelfunctie
DNA-polymerase > RNA-polymerase (= minder precisie) MAAR compensatie:
Meerdere mRNA’s maken op één gen --> sommige zonder fouten
mRNA-molecule = korte levensduur = regelmatig afgebroken/ vervangen
minder gevolgen voor de cel (DNA-replicatie belangrijker dan mRNA-molecule)
, H2: moleculaire mechanismen van genexpressie
SPLICING
= nabewerking van mRNA
- genen zijn gefragmenteerd = tussen basensequenties ook introns
niet-coderende DNA-stukken = introns
coderende fragmenten = exons
- transcriptie = introns en exons mee overgeschreven
precursor-mRNA = voorloper van het mRNA (pre-mRNA)
- splicing = enzymen die introns uit pre-mRNA knippen
exons aan elkaar geplakt
= functioneel of rijp mRNA
doorheen de kernporiën naar het cytosol
4.2 genetische code
DRIELETTERWOORDEN
- 20 verschillende aminozuren uit 4 basen
- Codewoorden = opeenvolging van 3 basen in het DNA = triplet
In mRNA = codon
64 verschillende codons = voor 20 aminozuren = genetische code
61 coderen voor aminozuur
1 vd 61 heeft een dubbele betekenis: startcodon + aminozuur methionine
3 stopcodons (UAA, UAG en UGA, zie leesraam)
EIGENSCHAPPEN
Genetische code = universeel = codons coderen voor dezelfde aminozuren
In de loop van de evolutie bewaard
Genen van het ene naar het andere organisme overbrengen kan
= basis gentechnologie
Gedegenereerde code WANT aminozuren gecodeerd door meerdere codons
Elk codon blijft specifiek voor één aminozuur
4.3 translatie
WAT?
= omzetting basensequentie van mRNA --> aminozuursequentie van polypeptide
= vertaling van basen naar aminozuur in de ribosomen in het cytosol
- Benodigdheden: aminozuren, mRNA, ATP en enzymen
Adaptormoleculen = aminozuren te kunnen binden met mRNA = transfer-RNA (tRNA)
STRUCTUUR EN FUNCTIE tRNA
- Enkelstreng met 4 basenparing-plaatsen (zie tekening: armen)
Lussen (zie tekening: loop)
Lus 2 = anticodon
= basentriplet 3’-5’ (complementair met codon mRNA) Lus 1
Vrije 3’ einde (altijd CCA) = acceptor voor binding aminozuur Lus 3
Voor elk aminozuur, 1 of meer tRNA’s
DUS: anticodon realiseert basenparing met codon op mRNA
+ brengt een aminozuur aan (om aan polypeptide te bouwen)
Lus 2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jintemichielsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.05. You're not tied to anything after your purchase.