Boekverslag 2
Wieringa, T., Joe Speedboot
Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 2012, negenenveertigste druk
Oorspronkelijke druk 2005, 316 pagina’s
Inhoud
Het penseel
Na meer dan 200 dagen komt Fransje uit een coma die hij te danken heeft aan een ongeluk.
Wanneer hij uit zijn coma komt merkt hij op dat er iets is gebeurd in Lomark wat het leven op zijn
kop heeft gezet. Het blijkt er ontploffingen zijn geweest in Lomark waarvan het hele dorp beweert
dat Joe Speedboot die heeft veroorzaakt, omdat die ontploffingen er nog niet waren voordat zijn
familie naar Lomark is verhuisd. Fransje ziet Joe al meteen als een ‘goeie’. Na dat hij uit coma is
gekomen wordt hij door zijn ouders met zijn broers op de kermis af gestuurd. Zijn broers laten hem
hier in de steek en toevallig ontmoet hij hier Joe Speedboot. Joe, Fransje, Engel en Christof raken al
snel bevriend. De jongens hebben gehoord dat de moeder van PJ vaak naakt rondloopt in de tuin en
bouwen een vliegtuig zodat boven de tuin van PJ kunnen vliegen om haar moeder te zien. Naast
haar moeder zijn ze het er ook allen over eens dat PJ een mooi meisje is. Dit zorgt voor strijd binnen
de groep. Na een tijdje is het vliegtuig klaar om te stijgen. Aangezien ze geen goede landingsbaan
kunnen vinden hebben ze besloten het dichtgevroren meer te gebruiken als landingsbaan. Het
nadeel is dat de jongens nu alleen kunnen vliegen wanneer het meer dichtgevroren is en daarom
besluiten ze om het vliegtuig ergens anders neer te zetten zodat ze op ieder gewenst tijdstip kunnen
vliegen. De moeder van Joe gaat hierna op vakantie in Egypte waar ze Mahfouz Husseini ontmoet
waar ze later mee trouwt. Omdat Joe’s moeder, Regina, en Mahfouz dol zijn op boten bouwt
Mahfouz op een dag een feloek. Dat is een typisch Egyptisch schip. Op een dag is er een feest
georganiseerd vanwege de tewaterlating van de feloek van Papa Afrika. Mahfouz zou een stukje
gaan varen, maar is hierna nooit meer teruggezien. De inwoners van Lomark, die hierdoor in onrust
waren gebracht, dachten dat hij misschien was teruggevaren naar Afrika. Naarmate de jongens
ouder worden en slagen van de middelbare school denken de ouders van Fransje dat ze de perfecte
uitkomst voor de jongen hebben gevonden: hij kan briketten gaan persen waarna zijn vader die kan
verkopen. Dan komt Joe aan met het voorstel dat Fransje armworstelaar kan worden. Hij staat er
immers om bekend dat hij een beresterke arm heeft, ook wel Frans de Arm genoemd. In eerste
instantie wijst Fransje dit aanbod af, omdat hij het prima vindt zo. Wanneer Joe en Fransje
onderdelen gaan halen bij de vader van Fransje zien ze de briketten netjes opgestapeld wat betekent
dat er helemaal niets is verkocht en zijn werk als het ware voor niets is geweest. Fransje besluit dan
om toch te beginnen met armworstelen. Op deze manier begint Fransje een nieuw deel van zijn
leven waarin hij – na de weg van het penseel genomen de hebben – de weg van het zwaard neemt.
Het zwaard
Fransje wint, na veel getraind te hebben, vele wedstrijden met armworstelen. Joe gaat altijd met
hem mee wanneer hij wedstrijden heeft. Op een gegeven moment gaat PJ ook een keer mee. Dat
vindt Fransje erg leuk. Er gebeurt alleen iets waar Fransje minder bij mee is: Joe en PJ krijgen een
relatie. Dit heeft hij genegeerd zodat zijn vriendschap met Joe en daarbij ook zijn vriendschap met PJ
niet is veranderd. Bij thuiskomst krijgen ze het vervelende nieuws dat Engel is overleden doordat er
een hond op zijn hoofd is gevallen. PJ krijgt dan weer een nieuw vriendje, Arthur Metz, die ook wel
Vriend Schrijver wordt genoemd. Arthur brengt een roman uit met de titel ‘Om een vrouw’, wat net
zo goed ‘Hoer van de eeuw’ genoemd had kunnen worden. Wat blijkt is dat dit boek over PJ gaat.
Fransje leest dit boek en vertelt erover aan Joe, maar Joe trekt zich hier niets van aan. Ongeveer drie
maanden later doet Joe met een shovel mee aan de Paris-Dakar race.
, En toen
Christof is intussen rechten gaan studeren in Utrecht. Hij gaat naar een gala met anderen studenten,
maar hij weet niet wie hij mee zou moeten nemen en daarom vraagt hij of PJ mee wil. Die avond
wordt Christof door PJ ontmaagd. Later trouwen Christof en PJ ook. Wanneer Christof niet thuis is
komt Joe met regelmaat op bezoek bij PJ en gaat PJ met Joe vreemd. Daarbij gaat ze niet alleen met
Joe, maar ook met Fransje vreemd.
Karakteristiek
Vertelde tijd en tijdsverloop
Het boek is chronologisch, er zitten geen flashbacks in. De verteltijd is 316 bladzijden en de vertelde
tijd is ongeveer tien jaar. Wel is er een terugverwijzing te vinden in de roman. Deze loopt van
bladzijde 161 tot bladzijde 166. Joe en Engel zitten hierin samen op school en bezoeken op een dag
het Van Gogh-museum. Joe vond dit maar niks en ging naar een cafeetje waar PJ vlakbij woonde. Ze
kwam langs zijn tafel en bood Joe onderdak aan, omdat hij dat niet had. Die volgende ochtend
hoorde Joe voor het eerst over het vriendje van PJ. Je zou kunnen zeggen dat dit boek ab ovo begint,
maar tegelijk zou je kunnen zeggen dat het in medias res begint. In medias res, omdat je begint
wanneer Fransje in coma ligt. Ab ovo, omdat het verhaal wel wordt opgebouwd vanaf dat moment.
Geleiding
Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste deel ‘Penseel’ (blz. 9-197) bestaat uit twaalf niet getitelde
en ongenummerde hoofdstukken. Het tweede deel ‘Zwaard’ (blz. 201-308) bestaat uit tien niet
getitelde en ongenummerde hoofdstukken. Het derde deel ‘En toen’ (blz. 311-317) bestaat uit één
niet getiteld en ongenummerd hoofdstuk.
Motieven
De verschillende motieven lopen door elkaar heen. Het belangrijkste motief is die van de leer van de
samoerai Miyamoto, Musashi. Fransje leerde hierover in het boek Go RIn No Sho wat hij ooit had
geleend van bieb, maar nooit had teruggebracht. Alles in het verhaal heeft hier een verband mee. ‘Ik
denk vaak aan de grote samoerai Miyamoto Musashi wanneer ik schrijf, die zegt dat de weg van de
samoerai tweeledig is: de weg van het zwaard en die van het penseel, ofwel de pen.’ (blz.46).
Hiermee wordt bedoeld dat ieder zich kan uiten op twee manieren. Aangezien Fransje gehandicapt
is, is het voor het moeilijk om de weg van het zwaard te kiezen, omdat hij bijna geheel verlamd is.
Dat is waarom hij veel heeft geschreven in het eerste deel ‘het Penseel’. In het tweede deel van het
boek ondervindt hij dat hij ook de weg van het zwaard kan nemen door middel van het
armworstelen. Enkele voorbeelden van dit motief zijn ‘Seppuku: de weg van et sterven om je eer te
redden.’ (blz. 15) of ‘Joe stond als een samoerai, wet van de samoerai is het vastberaden accepteren
van de dood.’ (blz. 259).
Een ander belangrijk motief is water. Dit komt niet alleen voor in de term ‘water’, maar ook in
andere vormen, zoals rivieren. Enkele voorbeelden zijn ‘Op de rivier was het een en ander aan
pleziervaart, van die drijvende koelkasten die ons vertellen dat algemene welvaart en wansmaak bij
elkaar horen als zout en peper.’ (blz. 96), ‘Het water was gezakt, Piet Honings dienstregeling was
weer als vanouds. Hij lag in het midden van de rivier en kwam onze kant op.’ (blz. 87) of ‘Op het
midden van de rivier drijft een feestboot stroomafwaarts, je kunt de muziek en het getingel van de
glazen hier horen.’ (blz. 22). Het effect hiervan is dat het duidelijk wordt dat Lomark omgeven is door
water. Daardoor kun je een sfeer opmaken uit het verhaal waardoor je de roman beter gaat
begrijpen.
Thema
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JulietMH. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.03. You're not tied to anything after your purchase.