Class notes
College aantekeningen Wetenschapsfilosofie En Beroepsethiek (5052WEBE6Y)
- Course
- Institution
College aantekeningen Wetenschapsfilosofie en Beroepsethiek, Biomedische Wetenschappen, Universiteit van Amsterdam 2022.
[Show more]
Seller
Follow
sennedewinter
Content preview
Wetenschapsfilosofie en Beroepsethiek: dag 1 (ethiek) 10-1-2022Kennisclip 1: De aard van een moreel probleem
1. Wat is ethiek?
Centrale vraagstelling: Wat is ‘het juiste’ om te doen?
norm: concrete gedragsregel of handelingsvoorschrift, aanwijzingen en criteria voor
ons handelen.
voorbeeld: wetboek, universele verklaring van de rechten van de mens
waarde: belangrijke nastrevenswaardige eigenschappen, ervaringen of principes
moraal: geheel van morele normen en waarden dat door een individu of binnen een
groep, instelling of cultuur als een belangrijke richtlijn voor het eigen handelen wordt
beschouwd.
- ‘Persoonssfeer’ moraal
o relationele normen
o norm: ‘Je mag je vrienden niet laten vallen’
o waarden: betrouwbaarheid, loyaliteit, eerlijkheid
o toepassingsbereik: individuele sfeer
- Professionele moraal
o professionele normen (beroepscodes)
o norm: je moet proefdieren goed huisvesten
o waarde: respect voor eigenwaarde van dieren
o toepassingsbereik: iets groter nl. uitwisselbaar tussen de
verschillende professionals
- Bedrijfsmoraal
o bedrijfsnormen (business principles, gedragscode)
o norm: wij doen alleen zaken met gecertificeerde leveranciers
o waarde: eerlijkheid
o toepassingsbereik: de mensen binnen de organisatie
Moraal is dynamisch en voortdurend in ontwikkeling
ethiek: wetenschappelijke discipline die systematisch reflecteert op de moraal
2. Wanneer heb je een moreel probleem?
4 oorzaken voor het ontstaan van een moreel probleem
- botsende normen
o relationele normen
o professionele normen
o publieke normen
o bedrijfsnormen
- verschuivende waarden
- (onverwezenlijkte) idealen
- nieuwe kennis of feiten
1
,Dus: wanneer heb je een moreel probleem?
- Algemeen antwoord:
Als jouw beslissing gevolgen heeft voor de rechten, belangen en wensen van
DE ANDER.
- Wie is die ander?
Antwoord: iedereen die gevolgen ondervindt van de beslissing die genomen
wordt in het probleem. Dus ook indirect betrokkenen!
Let op: moreel problematisch is niet hetzelfde als moreel verwerpelijk.
Voorbeeld: ik vind het een moreel probleem om proefdieren in te zetten, maar
omwille van een nieuw coronavaccin bedenken is het toch niet moreel verwerpelijk.
3. Over het morele oordeel
Het is moeilijk om een moreel oordeel te geven, omdat er altijd plaats is voor
discussie
Is het morele oordeel zinloos? Ja en Nee
- Ja, want subjectief (moreel relativisme)
… en de Jodenvervolging dan?
- Nee, want mensen kunnen hun oordelen in redelijkheid bespreken
waardoor ze aan objectiviteit winnen.
Is een moreel oordeel subjectief, relatief, objectief, intersubjectief?
- Subjectief: Mening, voorbeeld: reclame
- Relatief: Verband, voorbeeld: groot is een relatief begrip, context is
belangrijk
- Objectief: Feit, voorbeeld: de lucht is blauw
- Intersubjectief: Dingen die door meerdere mensen worden gedeeld,
voorbeeld: taal en geluk
Kennisclip 2: Normatief ethische theorieën
1. Consequentialisme
Een handeling is goed als de gevolgen ervan goed zijn.
Kosten-batenanalyse van het consequentialisme in het algemeen: een handeling is
goed als de kosten lager zijn dan de baten.
Utilisme: een goed gevolg is een gevolg in termen van NUT (de eerste ‘waarde’)
Kritiek op het consequaentialisme
- Wanneer is een gevolg ‘goed’ en wie bepaalt dat?
- Voor wie zijn de nadelige gevolgen?
- Hoe bereken en vergelijk je de gevolgen?
- Hoe ga je om met onzekerheden over de gevolgen?
Hedonistisch utilisme
- Jeremy Betham 1748-1832
- Geluk = aanwezigheid van genot en afwezigheid van pijn.
2
, Kritiek op het hedonistisch utilisme:
- Er zijn meer zaken nastrevenswaardig omwille van zichzelf.
- Hoe bepaal je het ‘gelukgehalte’?
- Heb ik tov iedereen dezelfde plichten tav het creëren van ‘geluk’?
Trolly dilemma’s
Een trein rijdt op 5 mensen af die zitten vastgebonden aan een spoor en jij kan de
wissel omdraaien zodat er maar 1 mens doodgaat welke ook vastgebonden zit aan
een spoor. Waarschijnlijk zou je dit doen om er voor te zorgen dat er minder mensen
dood gaan, maar wat als die ene persoon een familielid is?
Bij een ander dilemma sta je boven op een brug met een dik persoon welke je voor
de trein kan duwen zodat de trein niet over 5 mensen heen rijdt. Doe je dit?
waarschijnlijk niet omdat je dan iemand vermoord, ook al gaat er dan maar 1 persoon
dood in plaats van 5 mensen.
2. Deontologie
Op zoek naar de maxime: de kern/aard van de handeling.
Zou elk rationeel wezen kunnen willen dat deze handeling een universele wet zou
zijn?
- Immanuel Kant 1724-1804
- 1e categorische imperatief: handel alleen volgens die maxime (dus die
regel) waarvan je zou kunnen willen dat deze tot universele wet wordt
gemaakt.
- 2e categorische imperatief: behandel ieder mens louter (alleen) als middel,
maar altijd ook als doel op zich; m.a.v. als een autonoom moreel wezen.
Kritiek op de deontologie
- Radicale deotologie kan leiden tot irrationele regelverheerlijking
- Waarom doen hele goede of hele slechte gevolgen er helemaal niet toe,
als de gevolgen schadelijk zijn voor de anderen of de omgeving?
- Wat te doen als verschillende principes tegelijkertijd gelden (zoals in een
moreel dilemma)? Wat geeft dan de doorslag?
3. Deugdethiek
Kijkt niet naar de handeling maar naar de handelaar, het gaat er niet om wat je doet,
maar om dat je het doet met een goed karakter.
- Mensbeeld Aristoteles 383-322 vc: relationeel wezen (itt autonoom wezen)
- Niet: ‘wat is het goede om te doen?’ maar: ‘wat voor mens wil ik zijn?’
- Ontwikkelen van ethisch karakter
- Rolmodel voor ogen hebben
Deugd: karaktereigenschap die volgens Aristoteles essentieel is om een goed mens
te worden.
‘Wijsheid, Gematigdheid, Moed, Rechtvaardigheid’
De ethiek van het juiste midden
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sennedewinter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
60281 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now