Class notes
Beleidseconomie aantekeningen & aangevuld met boek Overheidsfinanciën
- Course
- Institution
- Book
Beleidseconomie aantekeningen & aangevuld met boek Overheidsfinanciën
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
roosranzijn
Reviews received
Content preview
BeleidseconomieBlok 3
Week 1: Financieel-economische beleid (H3,H7,H14)
Wat is beleidseconomie?
Beleidseconomie is een analyse van economisch beleid
Instituties, zoals belastingen
Overheidsbestedingen
Beleidshervorming
“doorrekeningen”
Publiek of privaat?
Drie perspectieven op beleid
Er zijn drie perspectieven op beleid:
1. Efficiëntie: meer welvaart / welzijn bij gegeven middelen
2. Rechtvaardigheid
3. Uitvoerbaarheid
Functies van overheidsingrijpen
Allocatiefunctie: ingrijpen op markten (i.v.m. “marktfalen”)
Verdelingsfunctie: belastingheffing, sociale verzekering, toeslagen
Stabilisatiefunctie:
- Evenwicht op de arbeidsmarkt
- Stabiel prijspeil
- Duurzame economische groei
- Rust op financiële markten
Verdelingsfunctie
Deze functie houdt in dat de overheid invloed wil uitoefenen op de verdeling van inkomens
en vermogens. Dit wordt gedaan door:
De sociale zekerheid
Progressieve belastingen
Gesubsidieerde voorzieningen zoals aanbieden van goederen zonder eigen bijdragen
(basisonderwijs) of beneden de kostprijs (openbaar vervoer)
Rekening houden met de draagkracht van inwoners
Inkomensbeleid via het wettelijk minimumloon, het instellen van bovengrens aan
salarissen van topfunctionarissen (topinkomens).
Gini-coëfficiënt
,Allocatiefunctie: marktfalen als motivatie beleid
Deze functie houdt in dat de overheid maatregelen neemt met gevolgen voor de
samenstelling van de nationale productie en de manier waarop die tot stand komt. Zonder
overheidsingrijpen werkt de economie volgens vraag en aanbod. Hierdoor kunnen er
marktimperfecties ontstaan waardoor de overheid moet ingrijpen.
Belangrijke marktfalen en ingrijpen:
Marktmacht: De overheid kan machtsposities van producenten bestrijden via
mededingingsbeleid of door maximumprijzen vast te stellen.
Externe effecten: de consumptie of productie van de een brengt kosten of baten
voor anderen mee, die niet in de prijs zitten. Subsidies of heffingen zijn maatregelen
die de overheid kan nemen.
Collectieve goederen: sommige goederen worden niet geproduceerd tenzij de
overheid hiervoor zorgt.
Informatieproblemen: wanneer verschillende partijen niet even goed geïnformeerd
zijn kan dit leiden tot schade voor de burger. Voorbeelden zijn kwaliteitseisen en het
testen van farmaceutische middelen.
Kijk blz 4 voor meer marktimperfecties
,Stabilisatiefunctie
Dit houdt in dat de overheid probeert de schommelingen in het niveau van de economische
conjunctuurcyclus te dempen.
Doel:
Evenwicht op de arbeidsmarkt
Stabiel prijspeil
Duurzame economische groei
Rust op financiële markten
Een aantal manieren om dit te doen:
Anticyclisch begrotingsbeleid: via aanpassing van haar uitgaven en
belastingmaatregelen
Procyclisch begrotingsbeleid: versterken van de conjunctuurbeweging
https://www.economielokaal.nl/anticyclisch-begrotingsbeleid/
Wat is een gepast begrotingsbeleid?: Keynesianen, monetaristen en
neoklassieken
Keynesianen: bij tekortschietende effectieve vraag zorgt de markt niet voor
automatisch herstel (stabilisatiefunctie)
- Hierin past anticyclisch begrotingsbeleid!
Monetaristen: begrotingsbeleid werkt destabiliserend door vertragingen in beleid
Neoklassieken: structurele economische problemen los je niet op met Keynesiaans
beleid
Ricardianen: burgers extra overheidsbestedingen of belastingverlagingen
Expansief beleid heeft weinig effect in open economie (“importlek”)
Begrotingsbeleid op korte termijn
Belangrijke rol weggelegd voor de fiscale multiplier:
Fiscale multiplier meet effect begrotingsbeleid op economie!
Stel dat de fiscale multiplier van belastingverhogingen hoger is dan de fiscale multiplier van
bezuinigingen op overheidsuitgaven. Wat wordt hiermee bedoeld? Als de overheid het
financieringstekort wil terugdringen maar de economische groei niet wil schaden, kan de
overheid dan beter de belastingen verhogen of de overheidsuitgaven omlaag schroeven?
De fiscale multiplier van 1%-punt meer belastingen op het BNP is groter dan het effect van
het verlagen van uitgaven met 1%-punt op het BNP. Om de economische groei minimaal te
schaden, is het daarom beter om overheidsuitgaven te minderen.
, De fiscale multiplier
Kalshoven (2015): fiscale multiplier hoger in economische crisis?
In crisis hadden mensen weinig opties tot lenen en weinig behoefte aan sparen, Bezuinigen
dempt daardoor economische groei
Heden geldt omgekeerde: fiscale expansie heeft weinig effect op groei
Vraag: wat is multiplier volgens Ricardo?
Inhoudelijk: een 'grote multiplier' is een teken dat de economie uitzonderlijk zwak is. Een impuls door
de overheid - positief of negatief - heeft dan extra veel impact. De boodschap dat de multiplier de
afgelopen jaren kleiner is geworden, was dus eerst en vooral een aanwijzing dat de economie sterker
was.
Politiek: als de economie zeer zwak is, en de begrotingsmultiplier groot, dan is het terugdringen van
het financieringstekort in zo'n periode extra schadelijk voor de economie. De politieke term is: 'kapot
bezuinigen'. Als het wel meevalt met die multiplier, is de economische schade gering. Dan worden
'de overheidsfinanciën op orde gebracht'. Die toonzetting is politiek van belang.
Hoe erg zijn schulden en tekorten
Rentelasten nu circa 11 mld per jaar
Indien overheidsfinanciën niet houdbaar, mogelijke spiraalwerking oplopende rentes
- Nederland heeft tijdelijk AAA-status S&P verloren, waardoor rente omhoog gaat
Tegelijkertijd druk om schuld op te laten lopen, want rente is historisch laag!
Wat zijn houdbare overheidsfinanciën?
Houdbaar impliceert dat schuldquote (=staatsschuld als %BNP) constant blijft op lange
termijn
Dit is het geval als staatsschuld net zo hard groeit als de economie
Bepalend hiervoor zijn economische groei en rente, zie voorbeeld:
Voorbeeld
BNP groei is 6%, rente over staatsschuld is 3%
Financieringstekort is 9% en staatsschuldquote is 150% van BNP
Is dit financieel houdbaar?
- Groei van staatsschuld is 9% van BNP per jaar, dit is gelijk aan 6% van de staatschuld (want
die is 150% BNP)
- Van financieringstekort van 9% van BNP gaat 150% X 3% = 4,5%-punt op aan rentelasten
- Groei van economie is 6% per jaar
Dus ja, overheidsfinanciën houdbaar:
- zowel BNP als staatsschuld groeien met 6%
- staatsschuldquote blijft 150%
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roosranzijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.72. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52507 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now