Summary
Samenvatting Maatschappijleer vwo 4 hoofdstuk 5 verzorgingsstaat
- Course
- Level
Samenvatting maatschappijleer vwo 4 hoofdstuk 5 verzorgingsstaat
[Show more]
Seller
Follow
yffie
Content preview
5 Verzorgingsstaat1 Wat is een verzorgingsstaat?
1.1 Nederland als verzorgingsstaat
- Verzorgingsstaat = de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van inwoners.
- Welvaart= mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om behoeften te vervullen.
- Welzijn = mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Delen van risico’s
- Solidariteitsgedachte (centraal bij verzorgingsstaat) = in een groep of samenleving is er bereidheid
om risico’s met elkaar te delen (ondersteund door overheid).
- Collectief belang = gezamenlijk belang, van een groep mensen.
- Collectieve goederen = goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden, ook niet degenen die
er niet voor betalen (geleverd door overheid, ontstaan ‘free riders’).
Functies van de verzorgingsstaat
Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR):
Verzorgen: bij fysieke en psychische aandoeningen hulp, kraamhulp en verplegingshuis.
Verzekeren: sociale premie, voor verlies van inkomen, en belasting sociale voorzieningen.
Verheffen: kans om talenten te tonen en ontwikkelen. Onderwijs, musea, toneel, bieb
concurreren met andere economieën.
Verbinden: binding tussen mensen sociale cohesie door socialezekerheidsstelsel, onderwijs
en sociale ongelijkheid verkleinen.
- Socialezekerheidsstelsel = alle regelingen samen dat mensen verzekert van een inkomen bij
werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Rechten en plichten
Er zijn sociale rechten waar de overheid zich actief voor inzet. De burgers hebben daarom plichten,
zoals de sollicitatie-, leerplicht en het betalen van premies (AOW, WW en basiszorgverzekering).
1.2 Tussen plan en vrije markt
De planeconomie en de vrijemarkteconomie bepalen de soort staat, gelijkheid of vrijheid.
Gelijkheid: planeconomie
Bij de planeconomie staan het communisme en gelijkheid centraal, mislukt vaak. Er is goede
organisatie en geen particulier ondernemerschap. Overheid beheert productiemiddelen verdelen
onderdrukking, geweld en honger. In China particulier ondernemerschap toegestaan geen
totale staatsverzorging geen gelijkheid.
- Communistische staatsopvatting = staat neemt de totale verzorging van burgers op zich.
Vrijheid: vrijemarkteconomie
Bij vrijemarkteconomie staan het kapitalisme, vrijheid, passieve overheid, lage belastingen,
particuliere verzekeringen, risico van het delen en hoge kosten centraal (VS, Australië). Niet delen
van risico's weinig collectieve voorzieningen en lage belastingen (jezelf verzekeren).
- Kapitalistische staatsopvatting = staat bemoeit zich niet met de economie.
1.3 Drie typen verzorgingsstaten
Esping-Anderson onderscheidt 3 typen westerse verzorgingsstaten.
, Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
Gelijkheid, actieve rol van de overheid, flexibele arbeidsmarkt, sociale zekerheid, hoge uitkeringen,
verlofregeling en hoge collectieve lasten staan centraal.
- Scandinavische model = de sociaaldemocratische verzorgingsstaat, erg duur in Scandinavië.
Liberale verzorgingsstaat
Beperkte sociale zekerheid, liberalisme, beperkte rol van de overheid, goed ondernemingsklimaat,
lage collectieve lasten en eigen verantwoordelijkheid staan centraal.
- Angelsaksische model = de liberale verzorgingsstaat, in Angelsaksische landen (VS, Engeland).
Corporatistische verzorgingsstaat
Mengeling van de sociaaldemocratische en liberale verzorgingsstaat, ontwikkelde collectieve sector,
goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers en overheid, sociale zekerheid, bescherming
van werknemers en gezinnen staan centraal. Er is bereidheid om risico’s te delen.
- Corporatistische model = de corporatistische verzorgingsstaat, in landen in Europa.
Nederland buitenbeentje
Tot 1960: Nederland een corporatistische verzorgingsstaat, afspraken tussen overheid en
werknemers- en werkgeversorganisaties meer sociale voorzieningen jaren 70 werd
sociaaldemocratische verzorgingsstaat hoge kosten jaren 90 inkrimping van voorzieningen
geprivatiseerd verantwoordelijkheid ligt bij de burgers zelf.
2 Ontstaan verzorgingsstaat
2.1 Het begin van de verzorgingsstaat
De nachtwakersstaat
Eerste helft van de 19e eeuw: overheid liberaal. Vrijemarkteconomie zonder regels, lage lonen, lange
werkdagen (jonge kinderen). Overheid bemoeide zich niet met de economie Nederland
nachtwakersstaat. Zieken en ouderen geholpen door rijken, de kerk of liefdadigheidsinstellingen.
- Nachtwakersstaat = staat waar overheid zich beperkt tot handhaving openbare orde en veiligheid.
Nachtwakersstaa Overgangsperiod Verzorgingsstaat
t e
Periode 1815-1850 1850-1939 1950-nu
Economisch Vrijemarkteconomie Gemengde economie Gemengde economie
systeem
Rol van de Terughoudend Corrigerend Sturend
overheid
Liberalen Geen regels door Wetgeving tegen Mensen met problemen
overheid onveiligheid tegen hoge uitgaven
Christendemocra Particulieren voor Aanvullen van Maatschappelijk
ten liefdadigheid particuliere organisaties middenveld
Sociaaldemocrate Wetten voor Betere omstandigheden Sociale voorzieningen
n bescherming zwakkeren en positie arbeiders kansen zwakken
De eerste sociale wetten en maatregelen
Armenwet eerste keer overheid zorgplicht voor hulpbehoevende sociale verzekeringen en
arbeidsbeschermende wetgeving risico's van arbeid erkent collectieve regelingen.
Meningen 1900 politieke partijen voor ingreep vrije markt:
Christenen: zwakkeren beschermen, angst voor een sociale revolutie van de arbeiders.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yffie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now