HC Transnationaal Vermogensrecht
Week 1 – Het perspectief van samenloop
Introductie
Gelaagde structuur BW
Rechtszekerheid vergt dat rechtsregels zo voldoende kenbaar, vindbaar en
begrijpelijk zijn dat een persoon zich erop kan oriënteren. Het Burgerlijk
Wetboek voldoet slechts in beperkte mate aan dit voorschrift. Bepalingen
over overeenkomsten komen verspreid over verschillende wetboeken
voor.
- Boek 3 BW: regels verrichten en geldigheid rechtshandelingen in het
algemeen en verjaring bepaalde vorderingen
- Boek 6 BW: verbintenissen in het algemeen (tekortkomingen,
schadevergoeding) en verschillende categorieën verbintenissen
(totstandkoming en geldigheid schadevergoeding)
- Boek 7 BW: verbintenissen uit bijzondere overeenkomst (koop- en
arbeidsovereenkomst)
- Boek 8 BW: voor elk soort vervoer een geheel eigen regeling
Gelaagde structuur BW heeft tot gevolg dat voor één feitencomplex een
hele serie regels, bijzondere en algemene, van toepassing en in
aanmerking kunnen komen. Het leidt niet altijd tot problemen, want soms
zijn de rechtgevolgen van verschillende bepalingen identiek.
Bij strijdigheid moet bepaald worden of de ene regel prevaleert aan de
andere regel.
Samenloop van rechtsregels
Als op één feitencomplex twee of meer regels in aanmerking komen is er
sprake van samenloop van rechtsregels. Is er sprake van gelijktijdige
toepassing, moet er een keuze gemaakt worden in de toepassing of
behoort één van de rechtsregels niet te worden toegepast gelet op de
strekking van de regels.
- Perspectief rechtsregels: kwestie van interpreteren;
benaderingswijze met uitleg- en geldingsregels.
- Perspectief betrokken partijen: kwestie van kiezen: mogen, moeten
of niet kiezen.
Problemen als bij gelijktijdige toepassing leidt tot de resultaten die
uit logisch oogpunt of gelet op de strekking van betrokken
rechtsregels onbevredigend gaat zijn.
Castermans: kiezen perspectief van betrokken partijen, want burgerlijk
recht is er voor de burger. Methode die partijen helpt bij het inrichten van
een eis of verweer en inzicht biedt in regels die wetgever of rechter
impliciet of expliciet hanteert en op consistentie kunnen worden getoetst.
Samenloop:
, - Nationaal niveau: burgerlijk wetboek, regels onderling en regels in
ander recht
- Internationaal niveau
- Europees niveau
Concurrence in European Private Law
Nederlandse economie is internationaal georiënteerd en recht volgt de
feiten dus is ook internationaal georiënteerd. Burger is in toenemende
mate internationaal georiënteerd.
Verplichtingen van de wetenschap; feiten en ontwikkelingen die
onderzoeken houden niet op bij het Nederlandse taalgebied.
Afbakening
Samenloop van rechtsregels: op één feitencomplex twee of meer regels
voor toepassing in aanmerking komen. Vraag of casus/feitencomplex kan
vallen onder het toepassingsbereik van twee of meer verschillende regels.
Samenloop van rechtsvorderingen of rechtsgronden
Samenloop van verweermiddelen van gedaagde
Samenloop van wetbepalingen
Keuzevrijheid, keuzeplicht, exclusiviteit
Boukema: analyse verschillende categorieën van samenloop. Een
bijzondere regel heeft exclusieve werking, tenzij het tegendeel blijkt.
HR Siwoko Altena 2015: Overeenkomst die trekken heeft van ovk van
bewaarneming en ovk van bruikleen. De regels van samenloop brengen
mee dat een ovk die zowel voldoet aan ovk van bewaarneming, geschied
in belang van bewaargever, als aan die van bruikleen, waarbij bruiklener
zaak binnen grenzen van regeling in eigen belang mag gebruiken. In
beginsel zijn beide bepalingen naast elkaar van toepassing op grond van
art. 6:215 BW.
HR Twentsche bank t. Atala 1932:
HR Bernard Essen 2007 r.o. 4.2: Uitgangspunt bij samenloop van meer op
zichzelf toepasselijke rechtsgronden voor een door de eiser gesteld
vorderingsrecht is dat deze cumulatief van toepassing zijn bij dien
verstande dat indien die rechtsgronden tot verschillende rechtsgevolgen
leiden die gelijkertijd kunnen intreden eiser daaruit naar eigen inzicht een
keuze mag maken. Dit uitgangspunt is pas van toepassing bij uitzondering
indien de wet het voorschrijft of onvermijdelijk meebrengt.
Castermans: Op deze algemene regels wordt zo consequent
teruggegrepen dus zijn meer dan algemene gezichtspunten voor de
interpretatie van regels in hun verhouding tot samenloop van de regels.
Het perspectief van de procespartij verdient aandacht, waardoor er
gesproken kan worden van samenloopregels als rechtsregels met de
belanghebbende als adressant.
1. Keuzevrijheid staat voorop
Indien een feitencomplex onder betekenisomvang van verschillende
rechtsregels valt de belanghebbende (eiser/verweerder) kan kiezen
op welke rechtsregel hij een beroept wenst te doen.
, 2. Keuzeplicht
Indien rechtsgevolgen niet gelijktijdig kunnen intreden, de
belanghebbende moet kiezen tussen de verschillende rechtsregels.
3. Exclusieve rechtsregel
Belanghebbende aangewezen is op een bepaalde regel indien de
wet dat voorschrijft of onvermijdelijk meebrengt.
Boukema hanteerde dezelfde regels, vanuit het perspectief niet van
procespartijen maar vanuit perspectief van de rechtsregels zelf. Ze
cumuleren of worden toegepast op basis van alternativiteit of exclusiviteit.
Een rechtsregel dient te worden toegepast op alle gevallen die onder de
betekenisomvang van de herformulering vallen, ook indien een andere
rechtsregel voor toepassing in aanmerking komt (cumulatie), tenzij de wet
zou voorschrijven of onvermijdelijk zou meebrengen dat zulks niet het
geval is. Indien de rechtsgevolgen gelijk intreden, dan heeft de rechter de
keuze (alternativiteit).
Castermans: terminologie is niet veelzeggend en verwarrend. Juist is dat
de belanghebbende in beide situaties vrij is om te kiezen tussen de
verschillende rechtsregels en moet kiezen indien de rechtsregels niet
tegelijkertijd kunnen intreden. Keuzevrijheid, keuzeplicht en exclusiviteit
sluiten beter aan bij het perspectief van de procespartijen, waarin centraal
staat de vraag of en zoja in welke mate een eiser of gedaagde vrij is te
kiezen welke rechtsregel hij aan zijn vordering of verweer ten grondslag
legt.
Lex specialis derogat legi generali
Samenloopregel
Waar de ene rechtsregel exclusiviteit toekomt ten opzichte van een ander.
De bijzondere regel zet de algemene regel opzij.
Lex specialis, toepassingsgebied van een rechtsregel geheel valt onder
een toepassingsgebied van een andere rechtsregel, lex generali. Indien de
rechtsgevolgen van de bijzondere norm beperkter zijn dan die van de
algemene norm en deze beperkingen hun zin zouden verliezen als
daarnaast ook een beroep gedaan zou kunnen worden op de algemene
norm dan wordt aangenomen dat de lex generalis niet van toepassing is
op de rechtsfeiten die vallen op het toepassingsgebied van de lex
specialis.
Kamphuizen & Van Oven: belangrijkste bij oplossing de samenloop van
rechtsregels.
HR 30 januari 2004: Bijzondere karakter van een regel blijkt niet per se
exclusief te werken. Het toepassingsgebied moet geheel op het
toepassingsgebied van de lex specialis van toepassing zijn. Bij iedere
rechtsregel moet worden nagegaan of exclusieve werking is beoogd of uit
aard van bepaling voortvloeit. Als conclusie luidt dat de bijzondere regel
de algemene verdringt dan gaat de bijzondere voor.
Iedere rechtsregel moet worden nagegaan of exclusieve werking is
beoogd of uit de aard van de bepaling voortvloeit.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller frederiquehubbelmeijer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.83. You're not tied to anything after your purchase.