1- Leren, een complex, divers en onzichtbaar fenomeen
1.1 WAT IS LEREN?
LEREN…
- gebeurt in verschillende contexten (plaats)
° school
° spontaan in het dagelijkse leven: nieuws, leiding geven, dagbladen, vergaderingen
- heeft een verschillende aard
- heeft te maken met verschillende inhouden
- gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling (levenslang leren)
HOE LEREN?
- theorie verwerken
- in interactie gaan met anderen
- zaken concreet ervaren
- erover reflecteren
INTENTIONEEL LEREN = het is mijn doel om iets te leren
INCIDENTEEL LEREN = toevallig iets tegenkomen
Bv. Les muzische, maar er is iemand jarig. De taart moet in gelijke delen verdeeld worden
→ incident dat zich voordoet in de muzische les, want het is wiskunde en was geen lesdoel
OPERANT LEREN = er is een gedrag dat zich niet vaak voordoet, het bedrag belonen
zodat het gedrag zich meer zal voordoen
Schools Buitenschool
Formeel Informeel
→ er zijn doelen aan gekoppeld
Intentioneel incidenteel
! lessen aansluiten bij de leef- en
belevingswereld van de kinderen
→ ↑ leermotivatie
1
, 1.1.1 EEN BEHAVIORISTISCHE VISIE OP LEREN – WATSON
→ de omgeving bepaalt wat iemand doet en leert
→ Black-box-benadering: relatie tussen prikkel en gedrag wordt bestudeerd
Stimulus Respons
Lerende
= prikkel = gedrag
Blackbox want: mentale leerprocessen worden buiten beschouwing gelaten
→ nadruk op waarneembare gedragsveranderingen als resultaat van een leerproces
Bv. De lesdoelen in een lesvoorbereiding
→ drie behavioristische leerprincipes
1- Klassieke conditionering
2- Operante conditionering
3- Leren door imiteren/ modelleren/ sociaal leren
KLASSIEKE CONDITIONERING – PAVLOV
= leren om één gebeurtenis met een andere te associëren
→ een leerproces door associatie
OS
+ → OR
NS
Bv. Het stoppen voor een rood verkeerslicht
Een kind dat altijd op zijn kop krijgt van de leraar Engels begint na een tijd Engels te haten
Het leren vindt plaats in de fase waarin de CS gekoppeld wordt aan de OS = leerfase
KENMERKEN
1- Uitdoving of extinctie
→ CS niet meer gekoppeld aan OS → aangeleerde gedrag na een tijd verdwijnen
2- Een uitgedoofde reactie kunnen we herconditioneren
3- Stimulusgeneralisatie
→ bepaalde stimuli gelijkend op de CS zal tot dezelfde CR leiden
4- Stimulusdiscriminatie
→ stimulusgeneralisatie
→ leren tussen verschillende prikkels & leren reageren op specifieke prikkels
2
, - Associatieprincipe
→ voedsel en bel worden aan elkaar gekoppeld → speeksel
→ OS + NS → OR
- Onwillekeurige / reflexmatige gedragingen:
= buiten onze wil, hebben we niet direct greep op
→een reflex is een automatische reactie op een specifieke prikkel
OPERANTE CONDITIONERING – SKINNER & THORNDIKE
→ gedrag wordt beïnvloed door zijn gevolgen
! voorwaarde tijdens leerproces: directe bekrachtiging
→ trail & error – leren door te proberen
→ LEERWET VAN HET EFFECT
- gedrag/reactie + bekrachtiging
→ gedrag/reactie zal steeds vaker voorkomen
= aanleren
- gedrag/reactie + geen bekrachtiging
→ gedrag/reactie zal steeds minder voorkomen
= afleren
→ KENMERKEN VAN BEKRACHTIGING
1- direct volgen op respons
2- voldoende sterk: een impact
3- kan op duurzame wijze gebruikt worden
4- past bij het respons
→ 3 SOORTEN BEKRACHTIGERS
1- positieve en negatieve bekrachtigers
→ het gevolg zal zich meer of minder voordoen (vermijdingsleren)
2- sociale en niet sociale bekrachtigers
→ sociale bekrachtiging = immaterieel van aard
→ niet-sociale bekrachtiging = materieel van aard
3- continue en partiële bekrachtigers
→ continue = elk gedrag wordt telkens gevolgd door bekrachtiger
→ partiële = gedrag niet elke keer gevolgd door bekrachtiger
3
, LEREN DOOR IMITEREN, MODELLEREN OF SOCIAAL LEREN – BANDURA
Bobo doll experiment
2 FASEN BIJ IMITATIE
1- de verwervingsfase:
→ leren door anderen waar te nemen & het modelgedrag op te slagen
2- de uitvoeringsfase
→ het gedrag van het geobserveerde model nadoen
KENMERKEN:
Gevolgen van gedrag bij ander waarnemen
Aandachtig en bewust waarnemen
Pas imiteren als je goed hebt onthouden, zich herinneren wat geobserveerd wordt
Gemotiveerd zijn om geobserveerde gedrag te imiteren
Imiteren als je er een motief voor hebt, met andere woorden gemotiveerd zijn om
geobserveerde gedrag te imiteren
Lerende wil gelijkenis vertonen met model
In staat zijn om geobserveerde gedrag te reproduceren
1.1.2 EEN COGNITIVISTISCHE VISIE OP LEREN
→ informatietheoretische benadering: leren is het verwerken en opslaan van informatie
Input Verwerking Output
→ de lerende geeft betekenis aan informatie
→ 2 VERTEGENWOORDIGERS VAN COGNITIVISTISCHE VISIE
1- Bruner
* mens zoekt zelfstandig en actief informatie
→ creatief verwerken
→ richting geven aan gedrag
* elke mens heeft een kennisstructuur – een representatiesysteem
= kennis gestructureerd & opgeslagen → rol bij ophalen & terugvinden kennis
* mens construeert eigen subjectieve werkelijkheid – betekenisgever
2- Ausubel
* nieuwe kennis integreren, door te koppelen aan aanwezige ankerbegrippen
INZICHTELIJK LEREN – WOLFGANG KOHLER
I-> doelgerichte organisatie van de probleemsituatie
KENMERKEN
- aha-erlebnis
- inzicht kan in gelijkaardige situaties worden gebruikt – transfer
- oplossing die geen resultaat oplevert, gaat men niet meer proberen
- men gebruikt volledige situatie om tot inzicht te komen – verschillende invalshoeken
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LoreVanMassenhove. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.66. You're not tied to anything after your purchase.