Politicologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van politiek in de bredere zin
van het woord.(dus niet alleen de Nederlandse)
Politiek wordt gezien als een proces waarbij de burgers van een land wensen en verlangens hebben
die doorgestuurd worden aan de politieke machthebbers. Deze houden rekening met deze wensen,
verlangens en eisen en baseren hier hun beleid op.
Politieke besluitvorming is er steeds opgericht dat politieke problemen worden opgelost.
Politieke problemen: situaties die mensen ongewenst vinden en die ze mede door middel van het
ingrijpen van de overheid veranderd willen zien. De politieke problemen die mensen ervaren en
aandragen vormen als het ware de politieke agenda.
Politieke problemen kenmerken zich vaak door:
-verdelingsvraagstukken (Hoeveel geld gaat er naar…)
-vraagstukken van openbare orde (Hoe moeten mensen zich tegenover elkaar gedragen?)
!!! Easton: politiek is de gezaghebbende toedeling van waardevolle (materiële en immateriële) zaken
voor een samenleving (inkomen, zekerheid, zorg, onderwijs ect.)
De taart: kan maar één keer verdeeld worden. Dus overal waar sprake is van op gezaghebbende
wijze toedelen van waarden voor de samenleving, is de term politiek van toepassing. !!!
!!! Gezaghebbende toedeling: van waarden wil zeggen dat deze toedeling legitiem gebeurt.
!!! Overheidsbeleid: alle maatregelen en besluiten die de overheid heeft genomen.
Wetenschappelijke definitie van beleid: kiezen van doelen en het inzetten van middelen in een te
bepalen tijdsvolgorde.
!!! Politiek is de strijd om beleid !!!
1.2
Een staat voldoet aan vier kenmerken:
1. Er is sprake van een bepaald grondgebied met min of meer vaste grenzen, vaak vastgelegd in een
internationaal verdrag.
2. Een soevereine macht.
3. De soevereine macht regeert over een groep mensen.
4. De soevereine macht beschikt over het geweldsmonopolie.
!!! Soevereiniteit: men beschikt over de mogelijkheid om het bestuur waar men ondergeschikt aan is,
naar eigen inzicht in te richten.
Rechtsstaat: een staat waarin de ‘spelregels’ tussen de staat en burgers worden vastgelegd, rechten
en verplichtingen die de inwoners tot burgers maken.
Een echte democratie MOET rechtsstaat zijn anders kunnen ze je dwingen bij het stemmen
Overheid: soevereine macht, die uitgeoefend wordt door een staatshoofd en ministers met behulp
van een ambtenarenapparaat.
,1.3
Macht: iemand anderen kan laten doen wat hij wil, of verbieden wat hij niet wil, desnoods tegen hun
wil.
Formele macht :de macht die iemand op grond van zijn positie heeft.(leraar) Zij hebben ook middelen
die hun in staat stellen gehoorzaamheid af te dwingen (nablijven).
Informele macht: de macht die iemand heeft door zijn uitstraling. gezag: situaties waarin mensen
de zeggenschap van anderen als legitiem ervaren.
Politieke macht: het vermogen om de politieke besluitvorming mede te bepalen.
Er zijn een aantal machtsbronnen/machtsbases te onderscheiden waardoor mensen aan macht
komen:
-wet: macht kan gebaseerd zijn op de wet.
-positie: mensen kunnen hun macht ontlenen aan de positie die ze bekleden in de samenleving en
daarom macht uitoefenen.
-kennis: ‘kennis is macht’
-geld en vermogen
-charismatisch leiderschap: er zijn mensen die zo’n persoonlijkheid hebben dat ze het vermogen
hebben om andere mensen onmiddellijk van hun gelijk te overtuigen.
-steun onder kiezers en achterban: een politieke partij die wint of heel veel leden heeft, zal zich
gesteund voelen en zich daardoor machtiger voelen.
-sleutelposities bij de overheid: hoogste ambtenaar of minister/directeur etc. Vanuit dergelijke
posities kun je macht uitoefenen.
-grootte van een groep: ‘samen sterk’, velen kunnen meer druk uitoefenen dan een enkeling
-mogelijkheid om geweld te gebruiken: bv overheid heeft het geweldsmonopolie
1.4
De overheid is nodig voor het ontwikkelen en instandhouden van collectieve of publieke goederen.
Dat zijn zaken die moeilijk via de particuliere markt kunnen worden aangeboden, maar in principe
voor iedereen beschikbaar moeten zijn.
Particuliere instanties kunnen natuurlijk collectieve belangen behartigen.
Voor het totstandkomen van een collectief goed is collectieve actie nodig.
Collectieve actie als een groep overeenkomstige problemen heeft die ze zelf niet kunnen oplossen
maar daar wel een collectieve oplossing voor bestaat en dat zij daarvoor dus op elkaar zijn
aangewezen. !!! Kenmerken van collectieve goederen :
• het zijn goederen die in principe voor iedereen beschikbaar zijn
• het is niet mogelijk mensen te laten betalen naar gebruik, iedereen profiteert, uitsluiting van
niet-betalers is onmogelijk.
• het zijn goederen die van algemeen belang worden geacht
• de overheid is nodig en verantwoordelijk voor het ontwikkelen en in stand houden van deze
zaken.
• het zijn goederen die tot stand komen omdat mensen verplicht zijn eraan bij te dragen via
belastingen.
, Tegenwoordig : mensen betalen aan staat --> staat zorgt voor aanschaf. Basis voor collectieve
goederen vormt solidariteit.
!!!De overheid kent de onderstaande kerntaken :
• openbare orde en veiligheid
• buitenlandse betrekkingen
• sociaal-economisch beleid (moet bv zorgen voor infrastructuur en werkgelegenheid)
• sociaal-cultureel gebied (moet bv zorgen voor onderwijs, kunst en sport)
Nachtwakersstaat : de overheid doet het hoogst-noodzakelijke.
Verzorgingsstaat : een staat waarin je verzorgd wordt vanaf je geboorte tot aan je dood.
In de jaren '80 en '90 was de verzorgingsstaat op zijn hoogtepunt. Dit zorgde voor een aantal
problemen :
• het aantal mensen dat een beroep deed op uitkeringen, nam steeds meer toe.
• de uitkeringen werden daardoor onbetaalbaar
• veel mensen profiteerden van de uitkeringen en maakten er misbruik van
• mensen werden blijvend afhankelijk van een uitkering
De overheid moest nu wel reageren --> maar wat ze moesten doen verschilde per politieke partij.
Uiteindelijk : verzorgingsstaat werd teruggedraaid : minder uitkeringen, minder lang en lager. De
verzorgingsstaat werd op deze wijze omgebouwd tot een zorgzame samenleving : de staat stelt zich
garant voor een sociaal vangnet, maar de burgers dienen zelf ook initiatieven te nemen om
bijvoorbeeld van hun uitkeringen af te komen. Het ombouwen van die verzorginsstaat naar een
zorgzame samenleving ging en gaat gepaard met 4 processen :
• Liberalisering : de nadruk leggen op het individu.
• Privatisering : Taken van de rijksoverheid worden overgenomen door het particuliere
initiatief. --> bv telefoonverkeer werd geprivatiseerd. Niet altijd een succes bv : de NS.
• Decentralisatie : taken overdragen van de rijksoverheid (Den Haag) naar een lager
overheidsorgaan.
• Deregulering : minder regels.
In de loop van de parlementaire geschiedenis zijn de opvattingen over de rol van de overheid in de
staat vaak gewijzigd. Dit heeft alles te maken met de tijdsgeest en de politieke samenstelling van
kabinetten. ( bv PvdA vind dat de overheid zich met meer zaken moet bemoeien in de samenleving,
VVD vind juist dat de overheid een terughoudendere manier rol dient te spelen in de samenleving).
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isabellafiedor. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.17. You're not tied to anything after your purchase.
