ICT en Recht
Inleiding, Telecommunicatie, Computers en Netwerken
Hoofdstuk 1 ICT en recht: gruwelijk breed
Hoofdstuk 5.3 E-Commerce in de Telecommunicatiewet
Hoofdstuk 8 ICT over Computers en Netwerken en Ontwikkelingen
Regulering van en door technologie:
Het recht
De markt
Sociale normen
De architectuur (code)
Technoregulering: overheden en ondernemingen zullen d.m.v. code steeds meer
in staat zijn om het gedrag van internetgebruikers te bepalen.
Nudging: het sturen van gedrag. Big data maken het mogelijk om verbanden te
zien die eerder onzichtbaar waren.
Legal tech: ICT-technologie die direct van invloed is op de juridische
dienstverlening.
Slimme contracten: het gaat er in de kern om dat gebruikers de door hen
gewenste afspraken vastleggen in een door de computer vastgelegde
overeenkomst.
Blockchain: een soort databank waarin kleine blokjes informatie worden
opgeslagen die ondertekend zijn door beide partijen. Ieder blokje bevat een
stukje informatie van het vorige blokje.
Blockchaintechnologie: zorgt voor meer transparantie en betrouwbaarheid.
Programmatuur: ander woord voor software.
- Systeemprogrammatuur (besturingssysteem): programma’s die ervoor
zorgen dat andere programma’s kunnen worden opgestart (bv. printer
aansluiten).
- Applicatieprogrammatuur: maakt het mogelijk om de eindgebruiker
bepaalde gebruikerstaken uit te laten voeren (bv. verwerken tekst en
spelen spel).
Digitale agenda: hiervan wordt in Europa gebruik gemaakt. In deze agenda
worden de ontwikkelingen en het gebruik van ICT gestimuleerd om de
concurrentiepositie van de EU te verbeteren. De Europese Unie zet zich
daarnaast in voor netneutraliteit. Het internet is een open en wereldwijd netwerk
van verbindingen tussen computers. Verschillende (internet) providers geven ons
toegang tot dit netwerk. Netneutraliteit: dat deze providers zich niet bemoeien
met de inhoud van het verkeer en geen onderscheid maken tussen de
verschillende soorten verkeer. Het blokkeren van toegang tot bv. Skype is zonder
tussenkomst van de rechter niet geoorloofd. Dit betekent concreet dat van
partijen die de infrastructuur verzorgen wordt verwacht dat zij het netwerk zo
,open en neutraal mogelijk houden om een vrije uitwisseling van communicatie
mogelijk te maken.
Nationaal beleid> NL DIGIbeter, bestaat uit vijf pijlers:
Investeren in innovatie
Beschermen van grondrechten en publieke waarden
Toegankelijk, begrijpelijk en voor iedereen
Het persoonlijk maken van de dienstverlening
Klaar voor de toekomst.
Naast toezichthouders, rechters en geschillencommissies (medewerking
beklaagde nodig) is er in het domein van ICT een bijzondere rol voor het
Nationaal Cyber Security Centrum. Dit centrum heeft als doel om de
weerbaarheid van de Nederlandse samenleving in het digitale domein te
vergroten en daardoor bij te dragen aan een veilige, open en stabiele
(informatie) samenleving.
Toezichthouders: alle toezichthouders zijn bij wet aangesteld en voeren
onafhankelijk toezicht uit op de bij wet aangewezen domeinen, zoals
telecommunicatie, privacy- en consumentenrecht. Deze toezichthouders
zijn zelfstandige bestuursorganen. Twee belangrijke toezichthouders: de
Autoriteit Consument en Markt voor telecommunicatie en
consumentenzaken en de Autoriteit Persoonsgegevens voor privacy.
Rechters: in ICT-zaken is vaak het gewone procesrecht van toepassing.
Alternatieve geschillenbeslechting: alle vormen van geschiloplossing die
buiten de rechter omgaan (bv. e-Court=arbitrage).
E-Commerce in de telecommunicatiewet
Omdat telecommunicatienetwerk voor iedereen van groot belang is, wordt de
telecommunicatiemarkt onder meer gereguleerd door het
telecommunicatierecht. Dit recht heeft als doel de markt open en de onderlinge
concurrentie eerlijk te houden. Om de concurrentie te bevorderen en kwaliteit te
waarborgen zijn er wel regels gesteld aan de toegang tot deze markt. Daarnaast
zijn er ook regels gesteld voor het marktgedrag van partijen.
Interoperabiliteit: netwerken van aanbieders communiceren onderling met
elkaar. Hierdoor wordt communicatie mogelijk gemaakt.
Netwerkeffect: de dienst wordt meer waard voor de eindgebruiker naarmate
meer mensen ervan gebruikmaken. Het netwerkeffect heeft als nadeel dat er een
vendor lock-in ontstaat. Mensen willen of kunnen dan niet anders dan naar die
ene aanbieder gaan waarbij ook hun vrienden zijn aangesloten. En ook dat
bevordert de gewenste vrije markt niet.
De Telecommunicatiewet beschermt de consument door specifieke bepalingen
ten aanzien van de contracten die hij sluit met de aanbieders. De aanbieder moet
voldoen aan zijn informatieplicht art. 7.1 Tw en artikelen 7.2 en 7.2a Tw
beschermen de consument tegen tussentijdse wijzigingen van zijn contract.
,Universele dienstverlening: het waarborgen van basisvoorzieningen, zoals
aanvaardbare tarieven, opgenomen in art. 7.3-7.7 Tw.
Spamverbod: het gebruik van automatische oproepsystemen zonder menselijke
tussenkomst en elektronische berichten voor het overbrengen van ongevraagde
communicatie voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan abonnees
is uitsluitend toegestaan mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende
abonnee daarvoor voorafgaand toestemming heeft verleend, art. 11.7 Tw= een
opt-in-systeem. Het opnemen van de toestemming in algemene voorwaarden of
een privacy statement is niet voldoende, omdat de ontvanger moet worden
geïnformeerd. Dat wil zeggen dat hij weet aan wie en waarvoor hij toestemming
geeft. Double opt-in: wanneer de ontvangers ook nog moeten bevestigen dat zij
toegevoegd willen worden aan de distributielijst.
In lid 2 wordt een uitzondering gemaakt tussen consumenten en ondernemingen.
Dat zijn contactgegevens die door de abonnee zijn bekendgemaakt en worden
gebruikt in overeenstemming met de door de abonnee aan die contactgegevens
verbonden doeleinden. In het derde lid wordt een tweede uitzondering op het
spamverbod genoemd. Op het moment dat een leverancier elektronische
gegevens heeft verkregen voor het verkopen van zijn producten of diensten, mag
hij deze gegevens ook gebruiken voor het aanbieden van andere producten of
diensten. Dit is alleen toegestaan als de klant duidelijk en uitdrukkelijk de
gelegenheid is geboden om kosteloos en op eenvoudige wijze verzet aan te
tekenen tegen het gebruik van die elektronische contactgegevens.
Telemarketing art. 11.7 lid 5-13 Tw kent een opt-out-regeling: telemarketing is
toegestaan tenzij de abonnee kenbaar heeft gemaakt dat hij de ongevraagde
communicatie niet wenst te ontvangen (hiervoor is het bel-me-niet-register
ingericht).
Voor alle gevallen geldt dat de abonnee bij ieder contract de mogelijkheid moet
worden geboden om niet mee te werken en te worden opgenomen in het register
(mogelijkheid tot verzet).
Cookies en adware art. 11.7 en 11.7a Tw:
Om informatie te verkrijgen (voor ondernemingen die graag willen weten wat hun
klanten willen) worden op je computerbestanden geplaatst, zoals spyware,
cookies en adware. De computergebruiker moet vooraf op een duidelijke en
nauwkeurige wijze worden geïnformeerd over het doel van het gebruik en moet
hem voldoende kenbare wijze gelegenheid worden geboden de desbetreffende
handeling te weigeren.
- Adware: software die het mogelijk maakt dat er advertenties verschijnen
als jij op een website bent.
- Spyware: in gevallen waarin een dergelijk programma ook informatie
bijhoudt en doorstuurt. In dit geval moet de gebruiker vooraf
geïnformeerde toestemming geven en de mogelijkheid krijgen de
handeling te weigeren.
- Cookie: data die een server naar een browser stuurt met als doel te
worden opgeslagen en de serve de volgende keer weer van de opgeslagen
informatie voorzien.
, 1. Functionele cookies: cookies die nodig zijn om het gebruik van een
website goed te late verlopen (onthouden toegangscode).
2. Analytische cookies: zijn bedoeld voor analytische doeleinden, zoals het
verzamelen van de hoeveelheid gebruikers van een website.
3. Third party cookies: komen juridisch gezien van een derde partij af.
Intellectueel eigendomsrecht
Hoofdstuk 4 ICT en intellectueel eigendomsrecht
Jurisprudentie:
1. Arrest ACI/Thuiskopie (HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ECLI:EU:C:2014:254)
2. Arrest Svensson (HvJ EU 13 februari 2014, zaak C-466/12, ECLI:EU:C:2014:76
3. Arrest GefeliciTaart (Hof ‘s Gravenhage 9 maart 2010, ECLI:NL: GHSGH:2010:
BL7683)
Intellectuele eigendom: bepaalt wat derden mogen doen met de creatie van de
makers of de rechthebbenden.
Auteursrecht
Databankenrecht
Het octrooirecht
Het merkenrecht en handelsnaamrecht
Intellectueel eigendomsrecht is een verzamelnaam voor een aantal rechten die
als doel hebben immateriële prestaties te beschermen. Zij verschaffen de
rechthebbende een zekere mate van exclusiviteit, in de vorm van een absoluut,
niet-zakelijk recht (gelden ten opzichte van iedereen). Het intellectuele
eigendomsrecht is een onderdeel van het privaatrechtelijke mededingingsrecht.
Ieder IE-recht kent een eigen beschermingsobject. Dat betekent dat afhankelijk
van de geleverde prestatie een ander recht van toepassing kan zijn. Intellectuele
eigendomsrechten zijn vermogensrechten in de zin van art. 3:6 BW en zijn
daarmee geen zaken in de zin van art. 3:1 BW. Het is niet mogelijk
eigendomsrechten te verkrijgen op intellectuele eigendomsrechten.
Elk IE-recht heeft een bepaalde beschermingsomvang. De beschermingsomvang
geeft het bereik van het IE-recht aan. Buiten de beschermingsomvang is een
ander in beginsel vrij om de betreffende immateriële prestatie te gebruiken.
De beschermingsomvang van een intellectueel eigendomsrecht wordt bepaald
door 3 factoren:
Wettelijk inbreukcriterium; en
Wettelijke beperkingen (handelingen toestaan); en
De uitleg daarvan door de rechter.
Uitputting (= een wettelijke beperking): ziet op de situatie waarin de
rechthebbende geen recht meer heeft ten aanzien van eenmaal onder zijn recht
Inleiding, Telecommunicatie, Computers en Netwerken
Hoofdstuk 1 ICT en recht: gruwelijk breed
Hoofdstuk 5.3 E-Commerce in de Telecommunicatiewet
Hoofdstuk 8 ICT over Computers en Netwerken en Ontwikkelingen
Regulering van en door technologie:
Het recht
De markt
Sociale normen
De architectuur (code)
Technoregulering: overheden en ondernemingen zullen d.m.v. code steeds meer
in staat zijn om het gedrag van internetgebruikers te bepalen.
Nudging: het sturen van gedrag. Big data maken het mogelijk om verbanden te
zien die eerder onzichtbaar waren.
Legal tech: ICT-technologie die direct van invloed is op de juridische
dienstverlening.
Slimme contracten: het gaat er in de kern om dat gebruikers de door hen
gewenste afspraken vastleggen in een door de computer vastgelegde
overeenkomst.
Blockchain: een soort databank waarin kleine blokjes informatie worden
opgeslagen die ondertekend zijn door beide partijen. Ieder blokje bevat een
stukje informatie van het vorige blokje.
Blockchaintechnologie: zorgt voor meer transparantie en betrouwbaarheid.
Programmatuur: ander woord voor software.
- Systeemprogrammatuur (besturingssysteem): programma’s die ervoor
zorgen dat andere programma’s kunnen worden opgestart (bv. printer
aansluiten).
- Applicatieprogrammatuur: maakt het mogelijk om de eindgebruiker
bepaalde gebruikerstaken uit te laten voeren (bv. verwerken tekst en
spelen spel).
Digitale agenda: hiervan wordt in Europa gebruik gemaakt. In deze agenda
worden de ontwikkelingen en het gebruik van ICT gestimuleerd om de
concurrentiepositie van de EU te verbeteren. De Europese Unie zet zich
daarnaast in voor netneutraliteit. Het internet is een open en wereldwijd netwerk
van verbindingen tussen computers. Verschillende (internet) providers geven ons
toegang tot dit netwerk. Netneutraliteit: dat deze providers zich niet bemoeien
met de inhoud van het verkeer en geen onderscheid maken tussen de
verschillende soorten verkeer. Het blokkeren van toegang tot bv. Skype is zonder
tussenkomst van de rechter niet geoorloofd. Dit betekent concreet dat van
partijen die de infrastructuur verzorgen wordt verwacht dat zij het netwerk zo
,open en neutraal mogelijk houden om een vrije uitwisseling van communicatie
mogelijk te maken.
Nationaal beleid> NL DIGIbeter, bestaat uit vijf pijlers:
Investeren in innovatie
Beschermen van grondrechten en publieke waarden
Toegankelijk, begrijpelijk en voor iedereen
Het persoonlijk maken van de dienstverlening
Klaar voor de toekomst.
Naast toezichthouders, rechters en geschillencommissies (medewerking
beklaagde nodig) is er in het domein van ICT een bijzondere rol voor het
Nationaal Cyber Security Centrum. Dit centrum heeft als doel om de
weerbaarheid van de Nederlandse samenleving in het digitale domein te
vergroten en daardoor bij te dragen aan een veilige, open en stabiele
(informatie) samenleving.
Toezichthouders: alle toezichthouders zijn bij wet aangesteld en voeren
onafhankelijk toezicht uit op de bij wet aangewezen domeinen, zoals
telecommunicatie, privacy- en consumentenrecht. Deze toezichthouders
zijn zelfstandige bestuursorganen. Twee belangrijke toezichthouders: de
Autoriteit Consument en Markt voor telecommunicatie en
consumentenzaken en de Autoriteit Persoonsgegevens voor privacy.
Rechters: in ICT-zaken is vaak het gewone procesrecht van toepassing.
Alternatieve geschillenbeslechting: alle vormen van geschiloplossing die
buiten de rechter omgaan (bv. e-Court=arbitrage).
E-Commerce in de telecommunicatiewet
Omdat telecommunicatienetwerk voor iedereen van groot belang is, wordt de
telecommunicatiemarkt onder meer gereguleerd door het
telecommunicatierecht. Dit recht heeft als doel de markt open en de onderlinge
concurrentie eerlijk te houden. Om de concurrentie te bevorderen en kwaliteit te
waarborgen zijn er wel regels gesteld aan de toegang tot deze markt. Daarnaast
zijn er ook regels gesteld voor het marktgedrag van partijen.
Interoperabiliteit: netwerken van aanbieders communiceren onderling met
elkaar. Hierdoor wordt communicatie mogelijk gemaakt.
Netwerkeffect: de dienst wordt meer waard voor de eindgebruiker naarmate
meer mensen ervan gebruikmaken. Het netwerkeffect heeft als nadeel dat er een
vendor lock-in ontstaat. Mensen willen of kunnen dan niet anders dan naar die
ene aanbieder gaan waarbij ook hun vrienden zijn aangesloten. En ook dat
bevordert de gewenste vrije markt niet.
De Telecommunicatiewet beschermt de consument door specifieke bepalingen
ten aanzien van de contracten die hij sluit met de aanbieders. De aanbieder moet
voldoen aan zijn informatieplicht art. 7.1 Tw en artikelen 7.2 en 7.2a Tw
beschermen de consument tegen tussentijdse wijzigingen van zijn contract.
,Universele dienstverlening: het waarborgen van basisvoorzieningen, zoals
aanvaardbare tarieven, opgenomen in art. 7.3-7.7 Tw.
Spamverbod: het gebruik van automatische oproepsystemen zonder menselijke
tussenkomst en elektronische berichten voor het overbrengen van ongevraagde
communicatie voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden aan abonnees
is uitsluitend toegestaan mits de verzender kan aantonen dat de desbetreffende
abonnee daarvoor voorafgaand toestemming heeft verleend, art. 11.7 Tw= een
opt-in-systeem. Het opnemen van de toestemming in algemene voorwaarden of
een privacy statement is niet voldoende, omdat de ontvanger moet worden
geïnformeerd. Dat wil zeggen dat hij weet aan wie en waarvoor hij toestemming
geeft. Double opt-in: wanneer de ontvangers ook nog moeten bevestigen dat zij
toegevoegd willen worden aan de distributielijst.
In lid 2 wordt een uitzondering gemaakt tussen consumenten en ondernemingen.
Dat zijn contactgegevens die door de abonnee zijn bekendgemaakt en worden
gebruikt in overeenstemming met de door de abonnee aan die contactgegevens
verbonden doeleinden. In het derde lid wordt een tweede uitzondering op het
spamverbod genoemd. Op het moment dat een leverancier elektronische
gegevens heeft verkregen voor het verkopen van zijn producten of diensten, mag
hij deze gegevens ook gebruiken voor het aanbieden van andere producten of
diensten. Dit is alleen toegestaan als de klant duidelijk en uitdrukkelijk de
gelegenheid is geboden om kosteloos en op eenvoudige wijze verzet aan te
tekenen tegen het gebruik van die elektronische contactgegevens.
Telemarketing art. 11.7 lid 5-13 Tw kent een opt-out-regeling: telemarketing is
toegestaan tenzij de abonnee kenbaar heeft gemaakt dat hij de ongevraagde
communicatie niet wenst te ontvangen (hiervoor is het bel-me-niet-register
ingericht).
Voor alle gevallen geldt dat de abonnee bij ieder contract de mogelijkheid moet
worden geboden om niet mee te werken en te worden opgenomen in het register
(mogelijkheid tot verzet).
Cookies en adware art. 11.7 en 11.7a Tw:
Om informatie te verkrijgen (voor ondernemingen die graag willen weten wat hun
klanten willen) worden op je computerbestanden geplaatst, zoals spyware,
cookies en adware. De computergebruiker moet vooraf op een duidelijke en
nauwkeurige wijze worden geïnformeerd over het doel van het gebruik en moet
hem voldoende kenbare wijze gelegenheid worden geboden de desbetreffende
handeling te weigeren.
- Adware: software die het mogelijk maakt dat er advertenties verschijnen
als jij op een website bent.
- Spyware: in gevallen waarin een dergelijk programma ook informatie
bijhoudt en doorstuurt. In dit geval moet de gebruiker vooraf
geïnformeerde toestemming geven en de mogelijkheid krijgen de
handeling te weigeren.
- Cookie: data die een server naar een browser stuurt met als doel te
worden opgeslagen en de serve de volgende keer weer van de opgeslagen
informatie voorzien.
, 1. Functionele cookies: cookies die nodig zijn om het gebruik van een
website goed te late verlopen (onthouden toegangscode).
2. Analytische cookies: zijn bedoeld voor analytische doeleinden, zoals het
verzamelen van de hoeveelheid gebruikers van een website.
3. Third party cookies: komen juridisch gezien van een derde partij af.
Intellectueel eigendomsrecht
Hoofdstuk 4 ICT en intellectueel eigendomsrecht
Jurisprudentie:
1. Arrest ACI/Thuiskopie (HvJ EU 10 april 2014, zaak C-435/12, ECLI:EU:C:2014:254)
2. Arrest Svensson (HvJ EU 13 februari 2014, zaak C-466/12, ECLI:EU:C:2014:76
3. Arrest GefeliciTaart (Hof ‘s Gravenhage 9 maart 2010, ECLI:NL: GHSGH:2010:
BL7683)
Intellectuele eigendom: bepaalt wat derden mogen doen met de creatie van de
makers of de rechthebbenden.
Auteursrecht
Databankenrecht
Het octrooirecht
Het merkenrecht en handelsnaamrecht
Intellectueel eigendomsrecht is een verzamelnaam voor een aantal rechten die
als doel hebben immateriële prestaties te beschermen. Zij verschaffen de
rechthebbende een zekere mate van exclusiviteit, in de vorm van een absoluut,
niet-zakelijk recht (gelden ten opzichte van iedereen). Het intellectuele
eigendomsrecht is een onderdeel van het privaatrechtelijke mededingingsrecht.
Ieder IE-recht kent een eigen beschermingsobject. Dat betekent dat afhankelijk
van de geleverde prestatie een ander recht van toepassing kan zijn. Intellectuele
eigendomsrechten zijn vermogensrechten in de zin van art. 3:6 BW en zijn
daarmee geen zaken in de zin van art. 3:1 BW. Het is niet mogelijk
eigendomsrechten te verkrijgen op intellectuele eigendomsrechten.
Elk IE-recht heeft een bepaalde beschermingsomvang. De beschermingsomvang
geeft het bereik van het IE-recht aan. Buiten de beschermingsomvang is een
ander in beginsel vrij om de betreffende immateriële prestatie te gebruiken.
De beschermingsomvang van een intellectueel eigendomsrecht wordt bepaald
door 3 factoren:
Wettelijk inbreukcriterium; en
Wettelijke beperkingen (handelingen toestaan); en
De uitleg daarvan door de rechter.
Uitputting (= een wettelijke beperking): ziet op de situatie waarin de
rechthebbende geen recht meer heeft ten aanzien van eenmaal onder zijn recht
