Class notes
UvA Constitutioneel recht werkcollege aantekeningen
- Course
- Institution
UvA Constitutioneel recht werkcollege aantekeningen. Geen hoorcollege/verdiepingscollege/werkgroep aantekeningen. Tentamencijfer: 7.
[Show more]
Seller
Followcarmenschut
Reviews received
Content preview
Werkcollege Constitutioneel recht week 1Staatsrecht – democratie – rechtstaat – machtenscheiding
Constitutioneel recht bepaalt:
Wie mag bindende regels en besluiten maken?
Hoe zijn die bevoegdheden verdeeld binnen onze staat?
Wat zijn de grenzen aan die bevoegdheden?
Onderscheid tussen grondwet en constitutie
Ieder land heeft een constitutie, maar niet ieder land heeft een grondwet.
Een grondwet is geschreven in de wet. Het is een geschreven document waarin de regels zijn
vastgelegd.
Een constitutie is het geheel aan alle regels die binnen een staat gelden die de staat regelen
o Vertrouwensregel; meer algemene voorschriften binnen een samenleving.
In het VK is geen grondwet, maar wel een constitutie; losse wetten en gewoonterecht die bepalen hoe
de vormgeving van de staat is geregeld.
Flexibele grondwet en rigide grondwet
In Nederland hebben we een rigide grondwet, omdat de wijziging van de grondwet lastiger is dan de
wijziging van een normale wet. Je hebt twee derde meerderheid nodig en er moeten verkiezingen
komen bij een wijziging van onze grondwet. Nog een reden dat het moeilijk is, is omdat een rechter
niet aan grondwet mag toetsen.
Flexibele grondwet is een grondwet die makkelijk te wijzigen is; aangezien in het Verenigd
Koninkrijk geen geschreven grondwet is, is het daar niet vastgelegd en dus zijn die constitutionele
regels makkelijker te wijzigen.
Wat is een staat:
De definitie van een staat is voor het eerst vastgelegd in de Montevideo Convention. Volgens die
convention moet er sprake zijn van:
Afgebakend grondgebied
Permanente bevolking
Effectief gezag
Bekwaamheid om internationale betrekkingen te onderhouden.
Drie kenmerken van een staat:
1. Territoriale organisatie
1
, 2. Gezag over een op het grondgebied woonachtige bevolking
3. Machtsmiddelen (zoals geweldmonopolie van staat)
Gezag en soevereiniteit
Waarop is het gezag van de staat dan gebaseerd? Ideeën van verschillende filosofen:
Hobbes (15588-1679) had negatief beeld over samenleving zonder staat, dan zouden we in
chaos leven en zou iedereen elkaar uitmoorden, geen rekening met elkaar zou houden. Als
enige oplossing is dat we allemaal onze macht tegelijkertijd moesten overdragen aan de staat
zodat er een monster zou ontstaan met de macht, maar dit is beter dan de huidige toestand.
Hobbes noemt de staat dan de leviate.
Locke (1632-1704) iets positiever beeld over samenleving zonder staat. Ook in natuurtoestand
hebben we enige respect voor elkaar rechten, maar er is toch wel een overheid nodig om
rechten verder uit te werken, verschillen beslechten. Hij zag overheid als de instantie om die
natuurrechten voor ons te beschermen. Ook wel voorvader van grondrechten genomen.
Rousseau: maatschappelijk contract; hoe kan het dat mensen vrij zijn terwijl een overheid
alles bepaald, hoe kunnen we dat rechtvaardigen. Het is een maatschappelijk contract wat we
gezamenlijk hebben besloten. Het is oké dat we aan die regels gebonden zijn, want we hebben
ze zelf gemaakt. Wetten zijn gebaseerd op algemene wil en dat rechtvaardigt dat we een deel
van vrijheid kwijt zij aan overheid.
Rawls: kwam met een gedachte-experiment. We hebben een samenleving, maar hoe kijk je of
de regels wel rechtvaardig zijn. We gaan terug naar originele positie (stel je hebt een sluier
van onwetendheid over je heen een daardoor weten we niet meer wie we zijn (ben je rijk, ziek,
atheïst, etc. geen idee) als we onder die omstandigheden met elkaar om de tafel zitten om over
de regels te praten, dan kan je toch een rechtvaardige vormgeving van staat komen)
Democratie
Democratie = heerschappij door het volk. Het idee dat het volk heerst en dat wij zelf onze eigen regels
deels maken. Dat valt uiteen in drie kernelementen waar een democratie aan moet voldoen:
Vrije verkiezingen, we kunnen stemmen (daarbinnen vrijheid van meningsuiting)
Parlement moet medewetgever zijn, wij stemmen en op basis daarvan wordt parlement
gevormd en dat parlement moet medewetgever zijn
Uitvoerende macht moet democratisch gelegitimeerd zijn
Democratie II: parlementair en presidentieel stelsel
Parlementair stelsel
Uitvoerende macht geeft mandaat aan parlement.
Electoraat verkiezingen parlement vertrouwensregel en ministeriele verantwoordelijkheid
regering
2
, Presidentieel stelsel
Uitvoerende macht is geen verantwoording schuldig aan wetgevende macht. Het
vertrouwensbeginsel geldt niet.
Electoraat verkiezingen parlement
Electoraat verkiezingen president
Democratie III
Democratie is niet iets vanzelfsprekends. Het is niet zo dat in de wereld elk land democratisch is
vormgegeven. Nederland staat op de 10e plek van de 167 landen. De Scandinavische landen staan op 1
(Noorwegen). Helemaal onderaan de democratielijst staat Noord-Korea.
Democratie IV
Directe democratie: alle manieren waarbij wij direct inspraak hebben op de regels die voor ons
gelden (referendum waarbij wij allemaal kunnen zeggen wat wij vinden over een bepaalde
regel; als het geen raadgevend referendum is, de wetgever moet niet kijken of hij er iets mee
doen, er moet echt gebondenheid zijn).
o Bindend referendum = directe democratie, het volk is medewetgever. Welk
grondwetsartikel zou daaraan in de weg staan: 81 grondwet (wetten worden gemaakt
door regering en statengeneraal samen, het volk wordt niet genoemd).
o Een andere manier van directe democratie is een burgerinitiatief, je kan een voorstel
inleveren en als je dat ondersteunt met bepaald aantal handtekeningen kan je ene punt
op de agenda van de tweede kamer zetten.
Indirecte democratie: wij bepalen niet zelf regels, maar we stemmen op iemand die dat voor
ons gaat bepalen. Dit hebben we in NL
Art. 50 Grondwet: Staten generaal vertegenwoordigt hele Nederlandse volk
Rechtsstaat
Waarom hebben we een rechtsstaat: om burgers te beschermen tegen machtsmisbruik. Zorgt ervoor
dat de macht van de overheid niet buitensporig is.
Rechtsstaat elementen:
Legaliteit: de overheid heeft geen macht zolang dat niet ergens op gebaseerd is. Zonder wet
geen bevoegdheid.
o Hoe beschermt legaliteit de burgers: bepaalde vorm van vrijheid geven, je weet welke
regels gelden en je kunt je gedrag daarop aanpassen. Je weet wat mag. Dit is het doel
van legaliteit.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carmenschut. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now