Summary
Samenvatting COMPLETE EXAMENSTOF GES HAVO
- Course
- Level
dit is een complete samenvatting voor het havo examen geschiedenis
[Show more]
Seller
Follow
pipklomp
Reviews received
Content preview
Tijdvak 55.1 Europese expansie
West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld.
Europese expansie vanaf de 15e eeuw. (Portugal en Spanje)
Redenen voor Europese expansie:
- Handel in oa specerijen
- Veroveren groot rijk
- Verspreiding christendom
- Nieuwsgierig en zucht naar avontuur
Spaanse conquistadores koloniseren de rijken van Azteken en de Inca’s.
Gevolgen:
- Indianen sterven door Europese ziektes
- Indianen worden gekerstend
- Indianen worden gedwongen tot arbeid
Protest tegen slechte behandeling van de Indianen. Gevolg hiervan is het ontstaan van
de transatlantische slavenhandel: import van Afrikaanse slaven vormt het begin van de
driehoekshandel.
5.2 Renaissance en humanisme
Noord-Italiaanse stadstaten worden onafhankelijk. Noord-Italië groeit uit tot rijkste
gebied van Europa.
Nieuw mensbeeld voor bovenlaag van rijke handelaren:
memento mori (gedenk te sterven) - carpe diem (pluk de dag)
Renaissance: nieuwe belangstelling (=wedergeboorte) voor klassieke erfgoed.
Humanisten:
- Kritische denkhouding
- Universele mens bv. Leonardo da Vinci
Humanisten gingen teksten van de Grieken en Romeinen terug naar oorspronkelijke
versies brengen.
,Er ontstond door de humanisten een nieuwe wetenschappelijke belangstelling. Men ging
proberen de wereld te verklaren op een rationele manier.
Verovering Constantinopel: geleerden vluchtten op een rationele manier.
5.3 Kerkhervorming
Toenemende kritiek op de geestelijkheid: streven naar wereldlijke macht van de paus.
Inquisitie is een kerkelijke rechtbank die niet-katholieken (ketters) opspoort en
veroordeelt.
Door de uitvinding van de drukpers kon de kritiek sneller worden verspreid. Een gevolg
hiervan is het begin van de kerkhervorming (reformatie).
Humanisten vonden dat de kerk met bijgeloof, rijkdom en macht bezig was ipv met het
geloof. De bijbel was volgens hun de basis van het geloof.
Katholiek:
- Paus is de leider
- Geestelijken nodig voor ambten in organisatie
Protestant:
- Geen aparte leider
- Geestelijken zijn niet nodig omdat de ambten worden vervuld door leken
- Bijbel is het ware geloof
- Bestaat uit calvinisme en lutheranisme
Luther:
- Alleen door oprecht te geloven naar de hemel
- Grootste kritiek: aflatenhandel (handel in tickets naar de hemel)
- ‘Wiens geloof, diens gebed’
Calvijn:
- Predestinatie: god heeft je lot van te voren al bepaald of je naar de hemel kan
of niet
- Gelovige mag zelf zijn of haar geloof bepalen. Het volk mag in opstand komen als
ze onderdrukt wordt door de vorst.
, Erasmus:
- Hij ontdekte fouten in bijbelvertalingen en had kritiek op de kerk. Doel: zuiver
christendom door bijbelstudie.
Gevolg van kerkhervorming:
- Godsdienstoorlogen door wiens gebied diens gebed. (Paus wilde dat iedereen
katholiek was)
- 1555: Vrede van Ausburg: vorsten mogen zelf bepalen of hun gebied katholiek of
protestants is.
5.4 Nederlandse opstand
Bourgondische hertogen proberen Nederlanden te centraliseren. Veel verzet van steden
omdat zij hun privileges kwijt raakten.
De Nederlanden:
- Politiek:
- 17 gewesten met eigen regels en wetten
- Stadhouder aan het hoofd van een gewest
- Cultuur:
- Toenemende invloed van Calvinisme
Onvrede door beleid Karel V en zijn zoon Filips II:
- Centralisatiepolitiek
- Inquisitie: vervolging protestanten
Beeldenstorm is een uitbarsting van de onvrede onder de bevolking. Filips II roept de
Hertog van Alva op om orde op zaken te stellen:
- Raad van beroerten (leger)
- Tiende penning
Willem van Oranje wordt de leider van de Nederlandse opstand 1568-1648
(tachtigjarige oorlog):
- Inname Den Briel in 1572 is de eerste overwinning van de opstandelingen.
- Spaanse Furie: Spanjaarden krijgen geen loon meer en gaan Vlaamse
handelssteden plunderen.
Gevolg:
- Pacificatie van Gent: de opstandige gewesten Holland en Zeeland sluiten
weer vrede met de andere gewesten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pipklomp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now