Summary
Samenvatting Recht
- Course
- Institution
Samenvatting van de cursus van Recht. Ik heb hier 12/20 mee behaald.
[Show more]
Seller
Follow
yararombouts14
Content preview
HOOFDSTUK 1: WAT IS RECHT?1.1 ONTSTAAN EN ONTWIKKELING VAN HET RECHT
Recht is eewenoud. Een samenleving bestaat uit individuen die samen leven. Die samenlevingen zijn
doorheen de geschiedenis geëvolueerd maar zowel in tradiotionele samenlevingsverbanden als binnen
onze huidige westerse samenleving ontstaat de nood aan organisatie. Deze nood wordt beantwoord in
de vorm van regels en hierdoor ontstaat recht.
In een complexe samenleving zal voor het vorm geven van deze regels en het uitvaardigen ervan een
orgaan worden opgericht die bestaat uit leden die de bevolking vertegenwoordigen. Deze regels dienen
ook te worden afgedwongen. Initieel gebeurde dit met geweld, foltering of andere barbaarse
handelingen. In een geciviliseerde maatschappij zal de afdwinging van de regels gebeuren door
enerzijds het invoeren van bestraffende maatregelen en anderzijds het oprichten van een rechterlijke
macht die deze maatregelen kan opleggen.
Ons Belgisch recht is gebaseerd op de Code Napoléon die tot stand kwam na de Franse Revolutie. Dit
wetboek gaf de aanzet om tot de codificering van alle regels over te gaan. maar ook werd ons Belgisch
recht beïnvloed door de 2 wereldoorlogen waaruit mensenrechten ontstonden.
Ook wetenschappen, ethiek, geloofsovertuigingen, economie en maatschappijvisie influenceren het
recht
Het recht is overal en verandert voortdurend, het is voortdurend in ontwikkeling.
1.2 KENMERKEN EN DEFINITIE VAN HET RECHT
Het recht is een geheel van regels, opgesteld door de samenleving, waardoor de belangen van de
enkelingen die in de gemeenschap leven, geordend worden, door middel van sociale dwang.
1.2.1 EEN GEHEEL VAN REGELS
Het recht is een pakket van regels. Sommige regels zijn gedragsregels, andere zijn regels die de
instellingen en procedures voorzien voor de toepassing en afdwinging van het recht, nog andere regels
bepalen de instellingen en procedures om bestaande regels te wijzigen.
Er zijn geschreven regels opgenomen in wetteksten en wetboeken maar er zijn nog verschillende
bronnen van het recht zoals ongeschreven regels. Er zijn regels niet alleen op basis van wetteksten,
maar ook op basis van internationaal recht.
Voorbeeld van een ongeschreven rechtsregel: “Lopende zaken”. Deze ongeschreven rechtsregel houdt
in dat de bevoegdheden van de Regering worden beperkt tot de meest dringende zaken en de minst
belangrijke zaken, op het ogenblik dat er geen parlementaire controle meer mogelijk is. Dit wordt
gecontroleerd door de Raad van State.
1.2.2 OPGESTELD DOOR DE SAMENLEVING
De regels worden opgesteld door mensen die binnen een bepaalde context samenleven, maar gelet op
het feit dat het hier vaak zal gaan om grote groepen, worden de regels meestal opgesteld door
vertegenwoordigers van de samenleving, die dan bijvoorbeeld worden verkozen.
Denk hier bijvoorbeeld aan de gemeenteraad, het federaal parlement en het Europees Parlement. Het
zou ondenkbaar zijn om alle inwoners van bv. de Europese Unie fysiek samen te brengen voor het
opstellen van regels.
1
,Wanneer wij gaan stemmen dan bepaal jij wie jouw stem, mening vertegenwoordigt en de regels maakt
van onze samenleving. Wij hebben dus een impact op de regels die onze complexe samenleving ordent.
Het is dus van belang dat je je goed informeert welke vertegenwoordigers of politieke partij jou
overtuiging, visie, mening uitdraagt over hoe de samenleving er dient uit te zien.
Aangezien onze staatsvorm een democratie is, zetelen de vertegenwoordigers die wij verkozen hebben,
in het parlement, het wetgevend orgaan. Maar in een staatsvorm zoals een dictatuur, zal dit niet het
geval zijn en zullen de rechtsregels worden uitgevaardigd door een dictator of een dictatoriaal bestuur.
Aangezien de regels in onze samenleving worden opgesteld door de maatschappij zelf, of op zijn minst
door verkozen vertegenwoordigers, zijn de regels een weerspiegeling van wat leeft in de maatschappij.
Een belangrijk gevolg daarvan is dat het recht wijzigbaar is en dus voortdurend ontwikkelt.
Bovendien kunnen we vaststellen dat hoe ingewikkelder, complexer onze samenleving wordt, hoe meer
rechtsregels ontwikkeld worden. Dit wordt de juridisering van de samenleving genoemd.
1.2.3 DE BELANGEN VAN DE ENKELING DIE IN DE MAATSCHAPPIJ LEEFT WORDEN GEORDEND
Het gaat om een ordening van het maatschappelijk leven, waarbij elk lid moet weten welke zijn rechten
en plichten zijn en op welke manier hij deze kan uitoefenen.
Rechts en rechtsregels ontstaan omdat er nood is aan organisatie in een complexe samenleving. Indien
er geen regels zouden bestaan, bestaat de kans dat er chaos, rebellie, eigen willekeur zou ontstaan.
Mensen hebben nood aan regels die duidelijkheid, orde, structuur maar ook rechtvaardigheid creëren.
Ook wanneer mensen in kleinere contexten met elkaar samenleven, vind je dergelijke systemen terug,
bijvoorbeeld in schoolverband.
1.2.4 AFDWINGBAARHEID VAN HET RECHT
Dit is een essienteel element van het recht: de naleving van regels moet, om effectief te zijn, kunnen
afgedwongen worden. De leden van de samenleving spreken af hoe. Het afdwingen kan bestaan uit een
bevel om iets wel of niet uit te voeren, of om schadevergoeding te betalen, of uit te straffen bij
misdrijven.
Dit maakt dat rechtsregels te onderscheiden zijn van andere maatschappelijke gedragsregels zoals
morele en religieuze regels. Bij deze regels ontbreekt vaak een georganiseerde structuur om ze af te
dwingen.
1.3 ENKELE BELANGRIJKE BEGRIPPEN
1.3.1 OBJECTIEF EN SUBJECTIEF RECHT
Objectief recht: bestaat uit rechtsregels, deze regels leggen iets op, verbieden of laten een handeling
toe. Zij worden opgelegd door de overheid en zijn dus afdwingbaar en gelden voor iedereen in de
samenleving. Deze regels zijn uitgedrukt in algemene en abstracte bewoordingen.
Uit deze objectieve rechtsregels putten wij onze subjectieve rechten. Het subjectief recht is een recht
of een plicht die voor een specifiek individu of voor een groep mensen geldt. Het is een in het
rechtsysteem erkende bevoegdheid om naar eigen goeddunken bepaalde handelingen te stellingen.
1.3.2 RECHTSSUBJECT EN RECHTSOBJECT
Rechtssubject: een persoon of groep van personen die subjectieve rechten en juridische plichten heeft.
Het kan daarbij gaan om een natuurlijk persoon (iemand zoals u of ik; een ‘mens’ van vlees en bloed) of
2
,om een rechtspersoon (dit is een fictief, juridisch persoon met rechten en plichten, bv. een VZW, een
BVBA of een NV, OCMW’s).
Rechtsobject: is het voorwerp waarover de personen hun subjectieve rechten kunnen uitoefenen. Kan
een ding, een zaak zijn waarop rechtsregels betrekking hebben, bv. smartphone/een dier maar kan ook
een geheel van goederen zijn (bv. een handelszaak), of een recht (een som geld, vruchtgebruik op een
huis).
1.3.3 GENOTSBEKWAAM EN HANDELINGSBEKWAAM
Genotsbekwaam: een rechtssubject is bekwaam om rechten te genieten.
Handelingsbekwaam: de meeste rechtssubjecten zijn ook handelingsbekwaam: zij zijn geschikt om via
het stellen van handelingen hun rechten uit te oefenen.
! Deze handelingsbekwaamheid kan beperkt zijn op basis van de wet, bv. bij minderjarigen of op basis
van een gerechtelijke beslissing, bv. een persoon die onder bewind wordt geplaatst. Officieel kan een
minderjarige bv. bepaalde contracten niet sluiten.
1.3.4 RECHTSHANDELINGEN EN RECHTSFEITEN
Rechtsfeit: het feit waaraan het objectief recht een rechtsgevolg koppelt.
Rechtshandeling: de handeling die wordt verricht met het oog op het tot stand brengen van juridische
gevolgen. De handeling wordt dus verricht opdat er juridische gevolgen zouden ontstaan.
1.4 INDELING VAN HET RECHT
1.4.1 PRIVAAT EN PUBLIEK RECHT
Het privaatrecht regelt:
• Het statuut of de staat van de individuele persoon (naam, burgerlijke staat…)
• De verhouding tussen de burgers onderling (huwelijk, eigendom, aansprankelijkheid…)
Zijn alle regels die op je gelden.
Het omvat onder andere:
• Het burgerlijk recht: deze rechtstak regelt de basisverhoudingen tussen de burgers. Het gaat hier
over het statuut van de persoon (naam, woonplaats, nationaliteit…), adoptie, huwelijk en
echtscheiding. Het burgerlijk recht vindt men hoofdzakelijk terug in het Burgerlijk Wetboek en ook
in andere wetten. Bij geschillen kunnen rechtzoekenden terecht bij de vrederechter, de rechtbank
van eerste aanleg (burgerlijke kamer), de familie- en jeugdrechtbank en het hof van beroep
(burgerlijke kamer).
Het publiekrecht regelt:
• De verhouding tussen de burger en de overheid
• De interne organisatie van de overheid
• De verhouding tussen de staten (internationaal)
Het omvat onder andere:
• Het verdragsrecht en de overige internationale rechtsregels
• Het grondwettelijk recht: de Grondwet legt de basisregels van de staatsorganisatie en de
grondrechten van de burgers vast. Het Grondwettelijk Hof kan wetten, decreten of ordonnaties
vernietigen, die bepaalde grondwetsartikelen of andere fundamentele beginselen van onze
staatsstructuur schenden.
3
, • Het strafrecht: het strafrecht omschrijft welke handelingen verboden zijn en bepaalt de straffen bij
overtreding. Als algemeen principe geldt artikel 14 van de Grondwet: “Geen straf kan worden
ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet”. Niemand kan worden gestraft voor een handeling
die nog niet strafbaar was op het ogenblik dat ze werd gesteld. Het strafrecht kan teruggevonden
worden in het Strafwetboek.
In sommige rechtstakken zitten zowel elementen van privaat- als publiekrecht, zoals bv. in het collectief
arbeidsrecht en het onderwijsrecht.
Privaatrecht Publiekrecht
• Personen – en Familierecht • Staatsrecht
• Verbintenissenrecht • Strafrecht
• Handelsrecht • Strafprocesrecht
• Sociaal recht • Europees recht
• Burgerlijk procesrecht • Internationaal recht
• Internationaal privaatrecht
1.4.2 NATIONAAL – INTERNATIONAAL RECHT
Nationaal: Alle rechtsregels die, wat ons land betreft, uitgevaardigd worden door 1 van de bevoegde
politieke instellingen en die van toepassing zijn binnen het Belgisch grondgebied.
Het omvat alle wetten en regels die vanuit één land zijn opgesteld. In principe houden deze wetten op
bij de landsgrens. Over de landsgrens gelden de wetten en regels van het desbetreffende land.
Internationaal: Het internationaal recht overstijgt de nationale landsgrenzen. Het komt tot stand door
afspraken die landen met elkaar maken, bv. binnen een internationale organisatie (de VN, EU, Raad van
Europa).
Kan opgedeeld worden in internationaal publiekrecht en internationaal privaatrecht.
1.5 BRONNEN VAN HET RECHT
In de definitie van het recht zeggen we dat het gaat om een geheel van regels.
Er bestaat een hiërarchie van rechtsbronnen. Wanneer de ene bron (A) zegt en de andere bron (B), dan
zal de hiërarchische ordening bepalen welke bron voorrang heeft.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yararombouts14. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79976 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now