Summary
Samenvatting Immunologie Prof. Proost
- Course
- Institution
Uitgebreide samenvatting van het vak Immunologie, deel Prof. Proost
[Show more]
Seller
Follow
cedricbauters
Reviews received
Content preview
Inleiding 1-4 Geschiedenis
Algemene begrippen
De cellen van het imuunsysteem
De lymfoïde organen
Geschiedenis
Rond 1800 zag men dat bepaalde landbouwers, die met koeien werkten, resistent waren aan het
pokkenvirus. Na later onderzoek bleek het pokkenvirus bij de runderen hetzelfde virus te zijn als het
virus dat ook aanwezig is bij de mens. Zo gebruikte Edward Jenner het pokkenvirus van runderen om
pokken bij de mensen te bestrijden. Ongeveer een eeuw later gebruikte Louis Pasteur een vaccin met
afgezwakte Bacillus anthracis bij schapen om ziekte te voorkomen na injectie met virulente bacillen.
Het is vanaf dat moment dat tal van vaccins ontstonden waardoor het aantal patiënten met o.a.
mazelen, polio een rubella werd gereduceerd met meer dan 99%.
Algemene begrippen
Pathogene micro-organismen waaronder virussen, bacteriën, fungi en parasiet vormen een enorme
uitdaging voor het lichaam om het individu in kwestie gezond te houden. Hierdoor zorgt het lichaam
er in de eerste plaats voor dat de pathogenen niet in het lichaam binnentreden en indien dit toch
gebeurt om deze zo snel mogelijk ‘onschadelijk’ te maken. Voor het afdoden van deze pathogenen is
een belangrijke rol, zo niet de belangrijkste rol, weggelegd voor het immuunsysteem. Maar wat is dat
nu juist, het immuunsysteem, over wat spreken we dan?
In het algemeen wordt er een onderscheid gemaakt tussen enerzijds aangeboren immuniteit en anders
verworden immuniteit. De aangeboren immuniteit is een niet-specifieke immuniteit bij vertebraten en
invertebraten die zorgt voor een snelle eerstelijnsverdediging. Er zijn een aantal barrières die
onderdeel uitmaken van deze aangeboren immuniteit en het eerste verdedigingsmechanisme vormen
van het lichaam tegen eventuele pathogenen:
1. De huid die een fysieke barière vormt tegen het binnendringen van pathogenen in het lichaam.
Bovendien zijn er in de huid vetzuren, defensinen en commensalen aanwezig die gaan zorgen
voor necrose van de micro-organismen o.a. door een lage pH-waarde.
2. Het traanvocht in de ogen bevat een groot aantal lysozymen die zorgen voor het vebreken van
de binding tussen de glycoaminoglycanen in de celwand van bepaalde bacteriën waardoor de
celwand wordt verbroken en resulteert in necrose van de bacterie.
1
, 3. De bronchi bevatten net als de huid defensinen en daarbovenop ook nog mucus en trilhaartjes
die ervoor gaan zorgen dat binnengetreden micro-organismen opnieuw worden verwijderd uit
het lichaam en geen schade kunnen berokkenen.
4. De ingewanden zijn zuur en kunnen met hun snelle pH-omslag zorgen voor het afdoden van
micro-organismen. Bovendien zijn er net als in de huid commensalen aanwezig.
5. De urinewegen zijn belangrijk voor het wegspoelen van de micro-organismen.
6. De vagina bevat een enorm aantal commensalen, net als de huid en de ingewanden, en heeft
bovendien ook een erg zuur milieu om micro-organismen geen kans te geven.
Daarnaast is er dus ook de verworven immuniteit dat enkel bij vertebraten zorgt voor een specifieke
immuniteit. Het werkt traag bij het eerste contact, maar (zeer) snel bij volgende contacten. Het is die
verworven immuniteit dat het basisidee vormt achter de vaccinatie.
Een efficiënte immuunrespons vereist herkenning. Dit gebeurt aan de hand van moleculen die
gecodeerd worden in het DNA en veel voorkomend zijn op vele cellen met beperkte specifiteit
(‘pattern recognition receptors’, PRRs). Deze gaan binden aan met pathogenen-geassocieerde
moleculaire patronen (PAMPs) die gevonden worden op verschillende types pathogenen. Daaraast zijn
er ook B- en T-celreceptoren die met hoge specifiteit zullen binden aan specifieke antigenen in
tegenstelling tot moleculen die voorkomen op vele pathogenen. Zo is Het aangeboren immuunsysteem
voornamelijk gevoelig aan en gericht tegen bacteriën en meer bepaald de lipopolysachariden
(peptidoglycaan, lipoteichoïnezuur…) in hun celwand. Deze bestandsdelen worden door ons lichaam
herkend als lichaamsvreemd door Ab. Ook de PAMPs spelen een belangrijke rol in de herkenning van
micro-organismen, want dit zijn geconserveerde motieven die uniek zijn voor een micro-organisme en
essentieel voor hun metabolisme en overleving.
De mens bevat tal van receptoren die PAMPs gaan herkennen gesecreteerd in de bloedbaan of
weefselvloeistoffen, op het celoppervlak of op intracellulaire compartimenten.
Een bekend voorbeeld zijn de toll-like receptoren met tal van paralogen:
1. TLR1 herkent triacyllipoproteïnen.
2. TLR2 herkent peptidoglycaan.
3. TLR3 herkent bepaalde virussen.
4. TLR4 herkent lipopolysachariden.
5. TLR5 herkent flagelline (onderdeel van het flagellum).
Deze paralogie is vooral te wijten aan het extracellulair deel dat veel leucine-residuen bevat en erg
variabel is en hierdoor verantwoordelijk is voor de herkenning van de specifieke PAMPS, terwij het
intracellulair deel zeer gelijkaardig is en opgebouwd is uit drie specifieke domeinen.
2
, Cellen die deel uitmaken van het aangeboren en verworven immuunsysteem
Het aangeboren immuunsysteem bevat voornamelijke fagocyterende cellen die micro-organismen
gaan opnemen en deze verder intracellulair verteerd worden. De meest voorkomende cellen zijn
monocyten en macrofagen, neutrofiele granulocyten en verder nog de ‘natural killer’ (NK) cellen. De
eerste drie werken hierbij vooral anti-bacterieel terwijl de NK cellen onrechtstreeks, door afbraak van
de geInfecteerd cel, virussen gaat afdoden. Naast de fagocyterende cellen zijn er ook nog proteïnen
waaronder de lysozymen en defensinen.
Het verworven immuunsysteem heeft zijn werking dan weer te danken aan B- en T-lymfocyten die
respectievelijk zorgen voor een humorale en cel-gebonden respons. Daarnaast maakt het verworven
immuunsysteem veelal gebruik van antistoffen of antilichamen (Ab) en receptoren op T-cellen (TCR)
die zeer specifiek bepaalde antigenen zullen herkennen.
Voor- en nadelen van ons immuunsysteem
Het immuunsysteem is zeker niet perfect en kan net als andere weefsels en organen in het lichaam
slecht functioneren. Zo zijn er enerzijds algemeen actieve, maar slecht gerichte antwoorden waardoor
allergie/astma en verschillende auto-immuunziekten ontstaan. Anderzijds kan er ook
immunodeficiëntie optreden dat zowel tot primair (genetisch) als secundair (verworven) verlies van de
immuunfunctie leidt en opportunisten de kans geeft om het individu te infecteren. Een voorbeeld van
verlies van de immuunfunctie is primaire cilliaire dyskinesie (PCD) waarbij de trilharen in de
luchtwegen slecht gevormd worden als gevolg van een puntmutatie en op die manier komen pathogene
micro-organismen toch in de luchtwegen terecht wordt de gevoeligheid voor (long)infecties drastisch
verhoogd.
Transplantatie vormt een zeldzaam voorbeeld van een situatie waar we een immuunrespon willen
voorkomen om ervoor te zorgen dat ons lichaam niet probeert om vreemde weefsels/cellen aan te
vallen en te vernietigen. Een ander situatie is kanker waarbij de gevaarlijkste cellen onze eigen cellen
zijn waardoor het moeilijk is om er immuniteit tegen op te wekken. Immuuntherapie tegen kanker is
dan ook vandaag de dag in volle ontwikkeling.
De cellen van het immuunsysteem
Binnen het immuunsysteem zijn er twee grote taken van waaruit de verschillende immuuncellen
worden gevormd. Zo is er de ontwikkeling van HSCs naar myeloïd progenitorcellen van waaruit
erythrocyten, granulocyten, monocyten en megakaryocyten evolueren. Aan de andere kant is er de
ontwikkeling van HSCs naar lymfoïd progenitorcellen die van belang zijn voor de vorming van B- en
T-lymfocyten. Het belang van HSCs en progenitorcellen voor de immuunreespons werd aangetoond
door het bestralen van muizen met energetische straling. De muizen konden alleen gered worden door
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cedricbauters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.11. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81989 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now