Summary
Samenvatting Nederlands 4 - Spelling met begrippenlijsten
- Course
- Institution
- Book
In dit document is het gehele boek samengevat. Aan het einde van elk hoofdstuk staat een begrippenlijst met alle begrippen van dat hoofdstuk.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: marlenebakhuis • 1 year ago
Seller
Follow
studentwindesheim1
Reviews received
Content preview
Samenvatting Nederlands 4Spelling
Taal en didactiek
Hoofdstuk 1 tot en met hoofdstuk 10
,Hoofdstuk 1: Ons spellingsysteem
1.1 Ons schriftsysteem en leren spellen
We leggen de Nederlandse taal vast door de afzonderlijke klanken van een woord te noteren, waarbij
we gebruikmaken van de letters van het alfabet. We zeggen ook wel dat het Nederlands en
alfabetisch schriftsysteem heeft.
In de loop van de geschiedenis zijn er ook andere systemen ontwikkeld om de menselijke taal vast te
leggen.
Pictografisch schriftsysteem Dit is de alleroudste manier om woorden weer te geven door middel
van tekeningen en afbeeldingen.
• Tegenwoordig wordt hier ook nog gebruik van gemaakt, denk aan verkeersborden
• Voordeel: je kunt een vrij ingewikkelde boodschap op een simpele manier laten
zien/overbrengen, zodat het voor iedereen te begrijpen is.
• In het onderwijs wordt hier ook nog gebruik van gemaakt: kinderen met een vertraagde
taalontwikkeling kunnen we helpen door ze eenvoudige zinsstructuren aan te bieden met
behulp van pictogrammen.
Logografisch schriftsysteem Een schriftsysteem waarbij elk plaatje staat voor één woord.
• De taal wordt op een systematische manier weergeven: de woorden en ook wel
voorvoegsels en achtervoegsels krijgen aparte symbolen.
• Dit schriftsysteem wordt tegenwoordig nog gebruikt. Denk aan het Chinees.
Alfabetisch schriftsysteem Een schriftsysteem waarbij taal wordt weergeven door de
afzonderlijke spraakklanken van een woord te noteren.
• Ons alfabet
• Voor elke spraakklank is er een apart teken, maar voor bijvoorbeeld been en beer niet.
• In plaats van het begrip spraakklank wordt liever het begrip foneem gebruikt.
Foneem Een spraakklank die betekenisverschil veroorzaakt.
• In het alfabetisch schriftsysteem geven wij geen spraakklanken maar fonemen weer.
• Voor elk foneem in het Nederlands is er een apart teken.
• Het Nederlands kent 34 verschillende fonemen (ook het combineren van letters, oo)
• Fonemen worden niet alleen weergeven door letters, maar ook door lettercombinaties.
Grafeem Een letter of lettercombinatie die verwijst naar een foneem (schriftelijke weergave).
• Het Nederlands kent 36 verschillende grafemen. Voor sommige fonemen zijn er twee
mogelijke grafemen: ij en ei, ou en au.
Ons alfabet bevat ook letters die niet één foneem weergeven, maar een combinatie van fonemen. (x
en q ks en kw). De kinderen in groep 3 leren in totaal 36 verschillende grafemen.
Er zijn problemen bij het alfabetisch schriftsysteem:
• Het is lastig om fonemen te herkennen. Een foneem is een abstract begrip. Dat betekent dat
het herkennen van fonemen geen kwestie is van goed luisteren, maar meer van abstract
denken. Kinderen vinden dat lastig.
2
, • Een ander probleem vormen de grafemen die uit twee verschillende letters bestaan.
Kinderen hebben moeite om de volgorde van de letters binnen zo’n grafeem te onthouden.
• Een derde moeilijkheid is dat de koppeling tussen de fonemen en de grafemen niet
eenduidig is.
Tegenwoordig kennen we voor het foneem /aa/ twee grafemen, namelijk de aa en de a. voor de /u/
ligt het nog ingewikkelder: die kan door vijf verschillende grafemen worden weergeven.
In het onderwijs gebruiken we verschillende materialen/middelen om de koppeling tussen foneem
en grafeem onder de knie te krijgen, zoals speciale letterkaarten, een lettermuur of een
lettergroeiboekje.
Voordelen alfabetisch schriftsysteem:
• Het aantal tekens dat iemand moet leren is veel minder dan bij een logografisch
schriftsysteem
In figuur 1.4 staan de Nederlandse fonemen en de grafemen waardoor ze kunnen worden
weergeven. (Blz. 16).
1.1 Hoofdregels van de Nederlandse spelling
De principes van onze spelling zijn vastgelegd in de Woordenlijst Nederlandse Taal, beter bekend als
het Groene Boekje.
1.2.1 Het fonologisch principe
Fonologisch principe Elk foneem wordt weergeven door een apart grafeem.
• Het basisprincipe van het Nederlands.
• Leerlingen moeten eerst het fonologische principe onder de knie krijgen, voordat we ze leren
spellen.
• Woorden die alleen volgens het fonologische principe worden gespeld, noemen we ook we
klankzuiver. (kat, struik, bang).
- Klankzuivere woorden zijn woorden waarin de spelling ook de uitspraak weergeeft.
Het fonologisch principe is de hoofdregel van onze spelling. De moeilijkheid is dat hier weer allemaal
uitzonderingen op zijn. In de vorige paragraaf hebben we al gezien dat de koppeling tussen foneem
en grafeem niet eenduidig is. De uitzonderingen op het fonologisch principe zijn niet altijd
willekeurig, maar hebben vaak te maken met andere regels van de Nederlandse spelling.
1.2.2 Het morfologisch principe
Morfologisch principe We gaan bij de spelling niet uit van de klank maar van de vorm van
woorden. (We spreken dan van het morfologisch principe of van het beginsel van de
vormovereenkomst).
• Woorden zijn vaak opgebouwd uit kleinere elementen die elk een eigen betekenis hebben.
• Zulke betekenis dragende elementen noemen we morfemen onwijs, bestaat uit on en
wijs. On is hierbij een ontkenning en wijs betekent hier verstandig.
• Sommige morfemen kunnen als woord voorkomen vrije morfemen
• Er zijn ook morfemen die niet als woord voorkomen, maar altijd aan een bestaand woord
moeten worden toegevoegd gebonden morfemen (voor- en achtervoegsels).
Het morfologisch principe is op te splitsen in twee regels:
• De regel van gelijkvormigheid
3
, • De regel van de overeenkomst
De regel van gelijkvormigheid houdt in dat we een woord of voor- of achtervoegsel steeds op
dezelfde manier schrijven.
• Treedt vooral op bij klanken die aan het eind van een woord anders worden uitgesproken
dan midden in een woord (web hoort wep, schrijft webben) en bij klanken die in de
uitspraak wegvallen of veranderen door de klank die ernaast staat (zoals werkzaam).
• Bepaalt dat een morfeem altijd op dezelfde manier wordt gespeld.
De regel van overeenkomst houdt in dat ook de opbouw van een woord in de spelling duidelijk
wordt.
• Als woorden op dezelfde manier zijn gevormd, worden ze ook op dezelfde manier
geschreven.
• Werkwoordspelling
In beide gevallen kom je tot de juiste spelling door woorden met elkaar te vergelijken. Bij de regel
van gelijkvormigheid blijft de vergelijking beperkt tot één en hetzelfde morfeem: je gaat na hoe dat
morfeem in langere woorden geschreven wordt.
Bij de regel van overeenkomst moeten we een woord vergelijken met een heel ander woord met ook
een andere betekenis.
1.2.3 Het syllabisch principe
Syllabisch principe Heeft betrekking op de spelling van syllaben (klankgroep) in een woord.
Syllabe een klankgroep, een gedeelte van een woord, hoeft geen betekenis te hebben (morfeem
wel).
Syllaben de klanken die bij een gesegmenteerde uitspraak van woorden als één groep worden
uitgesproken.
Een syllabe is niet hetzelfde als een lettergreep.
Lettergreep bak-ker
Syllabe ba-kur
Binnen het syllabisch principe gelden twee regels:
• Verdubbelingsregel Koffer – aan het eind van een klankgroep volgt na een korte klank
verdubbeling van de volgende medeklinker.
• Verenkelingsregel ramen – aan het eind van een klankgroep verdwijnt na een lange klank
één letter.’
1.2.4 Het etymologisch principe
Etymologisch principe houdt in dat de herkomst bepalend is voor de schrijfwijze van een woord of
spraakklank.Bijvoorbeeld
• Leenwoorden
• Weetwoorden
1.3 Spellingvereenvoudiging
De voorstanders van spellinghervorming roepen al jaren dat we meer fonologisch moeten gaan
spellen. Hun argument is dat de fonologische spelling veel gemakkelijker is aan te leren.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentwindesheim1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now